Bij kaarslicht werd Bolsward voorgelicht

Vanmorgen om 8 uur zijn de eerste Bolswarders naar de stembus gegaan om hun billet met «ja» of «neen» inzake de Europese eenheid in te leveren. De besneeuwde stad met de gladde, nauwe straten, bood de stemgerechtigde burgers weinig «houvast», maar de algemene indruk is, dat men zich in groten getale in positieve zin zal laten gelden.

De stad, versierd met de groen-witte Europa-vlaggen en in feestelijke stemming mede door een etalagewedstrijd en het bezoek van een minister, Kamerleden en diverse buitenlanders, werkt overigens gewoon door, maar «Europa» kan er zeker af.

Stem door de duisternis

Gisteravond hebben we een van de zonderlingste propaganda-avonden meegemaakt. Onde rhet oog van Amerikaanse, Engelse en Nederlandse journalisten, de Friese Commissaris der Koningin en honderden Bolswarders spraken in de sociëteit De Doele vier vooraanstaand Nederlanders, voor een deel bij kaarslicht.

Toen de vierde spreker, het Amsterdamse A.R. Gemeenteraadslid Van Rij, voorzitter van de Beweging van Nederlandse Federalisten, midden in zijn speech was, ging n.l. het licht door een storing van het Provinciaal electrisch net uit. De heer Van Rij, niet voor een kleintje vervaard, vervolgde zijn rede echter alsof er niets aan de hand was. De toehoorders, al evenmin bang in het donker, luisterden tot grote verwondering der buitenlanders, die een paniekje hadden verwacht, in het pikdonker aandachtig verder naar een stem, die ergens voor hen door de duisternis drong en hen trachtte te overtuigen van het nut van Europese eenheid. IJlings haalde men enkele kaarsen en zaklantaarns en een ouderwetse petroleumlamp uit hoeken en gaten van De Doele. Bij het licht van een kaars maakten journalisten aantekeningen en beantwoordden de heren Korthals (V.V.D.), Nederhorst (P.v.d.A.) en De Rij (A.R.) enkele vragen.

Bij het witgele licht van de petroleumlamp zag men de half in de schaduw verkerende gezichten van de Commissaris der Koningin, Mr H.P. Linthorst Homan, Minister Witte en de andere autoriteiten. Hier en daar in de zaal flikkerde een kaars, terwijl door de duisternis de woorden vloeiden, woorden over de noodzaak van een Europese eenheid.

Tevoren had de R.K. Minister Witte blijk gegeven van zijn vertrouwdheid met Bolsward. Als oud-Harlinger voelde hij die hier vroeger het Nieuwjaarsfeest vierde «met al de lieve meisjes» de sfeer uitstekend aan. Hij was «thuis». Minister Witte een vrijzinnig, steeds naar de juiste woorden zoekende man is een Brabantse ex-burgemeester met Friese achtergronden, die van beide gebieden iets heeft. Hij houdt vast aan het eigene, maar hij is soepel in zijn uitdrukkingen. Hij pleitte voor een bijzondere plaats van de nationale cultuur in het grote gebied van de Europese Gemeenschap. Hij was fel tegen een gelijkgeschakeld West-Europa. Hij vocht tegen de massaficering der mensen; hij wilde het eigen wezen, de eigen nationaliteit, het eigen karakter behouden. Dit waren natuurlijk woorden voor de Bolswarders!

Hoe anders ging het Tweede Kamerlid Korthals op het onderwerp in. Deze felle practicus, die werkt in de Raad van Europa te Straatsburg, is gewend verder te zien dan Nieuweschans, Oldenzaal, Vaals en Roozendaal.

Met de vuist gesticulerend hamerde hij als het ware de Europese eenheid in de geest van zijn toehoorders: «de wereld staat in brand en daarin staat Europa nog verschrikkelijk verdeeld». De P.v.d.A.-er Nederhorst betoogde: «Wij moeten in een verenigd Europa uitzwermen, maar ons besef van eigenwaarde en cultuur bewaren».

Het zeer principiële Amsterdamse raadslid Van Rij ging dwars tegen de verduistering in te keer tegen het geloof, dat de belijdende Christen in het nieuwe Europa in gevaar zou komen.

Op deze wijze werden de zelfbewuste Friezen overtuigd.

Communistische pamfletten

Onderwijl merkte men in Bolsward wie de tegenstanders van deze verkiezing en deze Europese eenheid zijn: de Communisten, die t rachtten met pamfletten te elfder ure tot stemonthouding op te wekken, maar groen, de kleur van Europa en de hoop, heeft het dat staat thans als vast gewonnen van het rood der Moskovieten. Overigens moet men zich maar geen illusies maken.

Het bar slechte weer is, eerder dan de zwakke Communistische invloed een gevaarlijk tegenstander van deze proefstemming hier, maar vooral in Delft, waar de voorbereidingen niet zo af waren als in Bolsward.

Het zal in het grotere Delft met zijn dynamische bevolking niet voorkomen dat iedere inwoner op de hoogte is, gelijk in dit Friese stadje, van de Europese zaken. Daarom verwacht men speciaal in Bolsward veel, niet in het minst omdat men er de bevolking van doordrongen heeft, dat Europa vandaag naar haar kijkt en luistert.

Niet voor niets zijn er b.v. Amerikaanse, Duitse en Luxemburgse radio-reporters, die kostbare directe uitzendingen voor hun land zullen verzorgen. De kleine rode Bolswarder klompjes, die de Amerikaanse radioman gisteravond kocht voor zijn zoontje, zijn voor de propaganda van de Europese zaak van evenveel belang als de vier redevoeringen van gisteravond.

De winkelier, die met zijn Fries Nederlands het Amerikaans met succes te lijf ging, weet, dat hij meer is dan Bolswarder en Fries en Nederlander en grotere verantwoordelijkheid draagt dan hij verleden week nog dacht en vandaag zal dezelfde winkelier beseffen, dat Minister Beel en diverse Tweede Kamerleden niet voor niets door de modder uit Den Haag naar zijn stadje komen.