Kunststof voor eenmalig gebruik: Commissie verwelkomt ambitieus akkoord over nieuwe regels om zwerfvuil op zee terug te dringen

Het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie hebben een voorlopig politiek akkoord bereikt over de ambitieuze nieuwe maatregelen die de Commissie heeft voorgesteld om zwerfvuil op zee bij de bron aan te pakken. De maatregelen hebben betrekking op de 10 plastic producten die het vaakst op onze stranden worden gevonden, en op achtergelaten vistuig.

Het akkoord van vandaag is gebaseerd op het voorstel inzake kunststoffen voor eenmalig gebruik, dat de Commissie in mei heeft voorgesteld als onderdeel van 's werelds eerste omvattende strategie voor kunststoffen. Die is eerder dit jaar aangenomen met als doel burgers en het milieu te beschermen tegen kunststofvervuiling en tegelijkertijd groei en innovatie te bevorderen. De nieuwe regels passen in het kader van een ruimere inspanning om van Europa een duurzamere circulaire economie te maken, overeenkomstig het in december 2015 goedgekeurde actieplan voor de circulaire economie. Zij zullen van de Europese bedrijven en consumenten wereldwijde voortrekkers maken op het gebied van productie en gebruik van duurzame alternatieven die zwerfvuil op zee of vervuiling van de oceanen vermijden, en zo een antwoord bieden op een vraagstuk met wereldwijde implicaties.

Eerste vicevoorzitter Frans Timmermans, verantwoordelijk voor duurzame ontwikkeling, zei: "Ik ben zeer verheugd over het ambitieuze akkoord dat vandaag is bereikt over ons Commissievoorstel om kunststof voor eenmalig gebruik te beperken. Dit zal onze burgers en onze planeet echt helpen beschermen. Wij zijn er ons in Europa van bewust dat kunststofafval een enorm probleem is. De EU als geheel heeft ware moed getoond bij de aanpak ervan. Dit maakt ons de wereldleider in de bestrijding van kunststof zwerfvuil op zee. Van even groot belang is dat we met de vandaag overeengekomen oplossingen een nieuw circulair bedrijfsmodel stimuleren en onze economie op een duurzamer pad brengen."

Vicevoorzitter Jyrki Katainen, verantwoordelijk voor banen, groei, investeringen en concurrentievermogen, voegde hieraan toe: "Het probleem rond plastic aanpakken is een must. Tegelijkertijd brengt die aanpak nieuwe kansen voor innovatie, concurrentievermogen en banen. We zullen daarover uitvoerig met de sector in gesprek gaan binnen de alliantie voor een circulaire kunststofeconomie. Met het vandaag bereikte akkoord tonen we dat Europa een slimme economische en ecologische keuze maakt en in de richting van een nieuwe, echt circulaire economie voor plastic beweegt."

Karmenu Vella, commissaris voor Milieu, Maritieme Zaken en Visserij: "Als het mogelijk is dat je het ene jaar thuiskomt met een vis in een plastic tas, en het volgende jaar met diezelfde tas in een vis, dan weet je dat we hard en snel aan het werk moeten. Ik ben dus blij dat het Parlement en de Raad vandaag een akkoord hebben bereikt. We hebben een grote stap gezet in de richting van minder kunststoffen voor eenmalig gebruik in onze economie, onze oceanen en uiteindelijk ons lichaam."

Verschillende maatregelen voor verschillende producten

De nieuwe EU-richtlijn inzake kunststoffen voor eenmalig gebruik wordt 's werelds meest ambitieuze rechtsinstrument voor de aanpak van zwerfvuil op zee. Het voorziet in verschillende maatregelen voor verschillende productcategorieën. Wanneer alternatieven voorhanden en betaalbaar zijn, worden kunststofproducten voor eenmalig gebruik uit de markt geweerd. Het gaat bijvoorbeeld om plastic wattenstaafjes, bestek, borden, rietjes, roerstaafjes, ballonnenstokjes, producten die bestaan uit onder invloed van zuurstof afbreekbare kunststoffen en voedsel- en drankverpakkingen van geëxpandeerd polystyreen. Voor andere producten ligt de focus op het terugdringen van hun gebruik via een nationale vermindering van de consumptie, op voorschriften inzake ontwerp en etikettering, en op verplichtingen op het vlak van afvalbeheer en -verwijdering voor de producenten.

Volgende stappen

Het voorlopige akkoord van vandaag moet nu officieel worden goedgekeurd door het Europees Parlement en de Raad. Na goedkeuring zal de nieuwe richtlijn worden bekendgemaakt in het Publicatieblad van de EU, waarna de lidstaten twee jaar hebben voor de omzetting ervan in nationaal recht.

Achtergrond

Het initiatief geeft uitvoering aan het engagement van de Europese strategie inzake kunststoffen om de verspilling en schade als gevolg van kunststof zwerfvuil aan te pakken middels wetgevingsinitiatieven. De voorgestelde maatregelen zullen bijdragen aan de transitie van Europa naar een circulaire economie en aan het behalen van de duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen van de Verenigde Naties en de klimaatverbintenissen en de doelstellingen van het industriebeleid van de EU.

In december 2015 heeft de Commissie-Juncker haar goedkeuring verleend aan een ambitieus nieuw pakket voor de circulaire economie, dat Europese bedrijven en consumenten moet helpen bij de overgang naar een sterkere en meer circulaire economie, waarin duurzamer met hulpbronnen wordt omgesprongen. Het pakket heeft de verkokering in de Commissie aangepakt en draagt bij aan de algemene beleidsprioriteiten door klimaatverandering tegen te gaan en het milieu te beschermen en tegelijkertijd werkgelegenheid, economische groei, investeringen en sociale rechtvaardigheid te bevorderen. Het pakket is voorbereid door een projectteam onder leiding van eerste vicevoorzitter Frans Timmermans en vicevoorzitter Jyrki Katainen, in nauwe samenwerking met de commissarissen Karmenu Vella en Elżbieta Bieńkowska. Verschillende andere Commissarissen waren eveneens bij de voorbereiding van het pakket betrokken en hebben helpen bepalen welke instrumenten in een breed scala aan beleidsgebieden het meest effectief zouden zijn.

Met de voorgestelde richtlijn wordt een aanpak gevolgd die vergelijkbaar is met die van de succesvolle richtlijn plastic draagtassen uit 2015, die een snelle verandering in het gedrag van de consument heeft teweeggebracht. De nieuwe maatregelen zullen voordelen opleveren voor zowel het milieu als de economie. Zo kunnen we bijvoorbeeld:

• - 

  de uitstoot van 3,4 miljoen ton CO₂-equivalent vermijden;
• - 

  tegen 2030 milieuschade ten belope van €22 miljard vermijden; en
• - 

  de consument naar schatting €6,5 miljard besparen.

De richtlijn inzake kunststoffen voor eenmalig gebruik wordt aangevuld door andere maatregelen tegen mariene verontreiniging, zoals de richtlijn inzake havenontvangstvoorzieningen, waarover het Europees Parlement en de Raad vorige week nog een voorlopig akkoord hebben bereikt. Die richtlijn beoogt de aanpak van afval van schepen, waarbij de focus ligt op zwerfvuil op zee. Daartoe worden maatregelen vastgesteld die ervoor moeten zorgen dat scheepsafval of op zee ingezameld afval altijd naar land wordt teruggebracht en in de haven wordt gerecycled en verwerkt.

Eerder deze maand gaf de Europese Commissie ook het startschot voor de alliantie voor een circulaire kunststofeconomie, waarbij de belangrijkste stakeholders uit de sector, in de hele waardeketen voor kunststoffen, betrokken zijn. Dit initiatief maakt deel uit van de voortdurende inspanningen van de Commissie om kunststofvervuiling te verminderen, het aandeel van gerecyclede kunststoffen te vergroten en marktinnovatie te stimuleren. De alliantie heeft ten doel de rentabiliteit en de kwaliteit van kunststofrecycling in Europa te verbeteren. Ze zal er met name voor zorgen dat vraag en aanbod beter op elkaar worden afgestemd. Dat gebrek aan afstemming is de belangrijkste hinderpaal gebleken voor een goed functionerende EU-markt voor gerecyclede kunststoffen.

Meer informatie

Voorstel inzake kunststof voor eenmalig gebruik

Vragen en antwoorden: Nieuwe EU-regels om zwerfvuil op zee terug te dringen (in het Engels)

Factsheets strategie voor plastic

Een Europese strategie inzake kunststoffen

Pakket circulaire economie

Commissie geeft startschot voor verbond voor een circulaire kunststofeconomie (in het Engels)

Campagne "Klaar voor verandering" (in het Engels)

IP/18/6867