Veiligheidsunie: Commissie maakt einde aan informatielacunes om EU-burgers beter te beschermen

De Europese Commissie heeft vandaag voorgesteld om een einde aan informatielacunes te maken door de EU-informatiesystemen op het gebied van veiligheid en grens- en migratiebeheer te upgraden en op een slimmere en efficiëntere wijze samen te laten werken.

De maatregelen zullen het mogelijk maken om tussen verschillende systemen informatie uit te wisselen en gegevens te delen. Zo wordt ervoor gezorgd dat grenswachten en politiefunctionarissen precies op het juiste tijdstip en de juiste plaats toegang hebben tot de juiste informatie die zij nodig hebben voor de uitoefening van hun taken, met inachtneming van de strengste normen op het gebied van gegevensbescherming en volledige eerbiediging van de grondrechten.

In het kader van de recente problemen op het gebied van veiligheid en migratie zal het voorstel EU-burgers meer veiligheid bieden door het beheer van de buitengrenzen van de EU te vereenvoudigen en de interne veiligheid te vergroten.

Eerste vicevoorzitter Frans Timmermans: “Als het om de bescherming van onze burgers tegen terrorisme en het redden van levens gaat, komt het op snelheid aan. Op dit moment werken onze EU-informatiesystemen voor veiligheid en grensbeheer afzonderlijk van elkaar. Dit remt de rechtshandhaving. Ons voorstel maakt deze systemen volledig interoperabel. Dit betekent dat rechtshandhavingsfunctionarissen overal in de EU rechtstreeks en onmiddellijk met alle beschikbare informatie aan de slag kunnen gaan.

Dimitris Avramopoulos, commissaris voor Migratie, Binnenlandse Zaken en Burgerschap: “Het laatste en belangrijkste element van onze werkzaamheden om de lacunes en blinde vlekken in onze veiligheidsinformatiesystemen op het gebied van veiligheid, grenzen en migratie weg te nemen, is vandaag gereed gekomen. Voortaan dienen grenswachten en immigratie- en politiefunctionarissen het recht te hebben op de juiste informatie op het juiste tijdstip zodat zij hun werk beter kunnen doen. Voor deze Commissie is dit een vlaggenschipinitiatief en ik dring er bij de medewetgevers op aan dat ook zij er prioriteit aan geven en hun werkzaamheden in 2018 voltooien.”

Julian King, commissaris voor de Veiligheidsunie: “Terroristen en zware criminelen mogen niet de kans krijgen om door de mazen van het net te glippen of onder de radar te verdwijnen. Dit is een ambitieuze nieuwe aanpak van het beheer en het gebruik van bestaande informatie, die intelligenter en doeltreffender is, rigoureus het gebruik van meerdere identiteiten tegengaat en de effectiviteit van politiecontroles verbetert, verbanden legt om EU-burgers te beschermen en tegelijkertijd gegevens door ontwerp en door standaardinstellingen beschermt.”

Thans communiceren EU-informatiesystemen niet met elkaar; informatie wordt afzonderlijk opgeslagen in systemen die niet onderling verbonden zijn, waardoor deze systemen gefragmenteerd, complex en moeilijk te bedienen zijn. Daardoor bestaat het risico dat bepaalde informatie door de mazen van het net glipt en dat terroristen en criminelen onopgemerkt hun gang kunnen gaan door van verschillende of valse identiteiten gebruik te maken. Dit brengt de interne veiligheid van de EU in gevaar en maakt het grens- en migratiebeheer lastiger. De vandaag voorgestelde maatregelen zullen deze lacunes opvullen en ervoor zorgen dat de informatie die grenswachten en de politie krijgen volledig, nauwkeurig en betrouwbaar is. De nieuwe instrumenten vergemakkelijken de opsporing van personen die een bedreiging vormen, niet alleen wanneer zij de EU-grenzen overschrijden, maar ook wanneer zij binnen het Schengengebied reizen. Door zowel informatie kruislings in verschillende databanken te controleren als de toegang van rechtshandhavingsfunctionarissen te stroomlijnen, zullen de nieuwe instrumenten de grenswachten of de politie snel waarschuwen wanneer iemand zich van verschillende of valse identiteiten bedient. Ook zal de identificatie worden bevorderd van kwetsbare personen, zoals niet-begeleide minderjarigen, zonder dat de grondrechten en de gegevensbescherming in het gedrang komen.

Verbanden leggen en blinde vlekken wegnemen

Het voorstel van vandaag introduceert nieuwe elementen om intelligenter en gerichter gebruik te maken van de informatie die in bestaande en toekomstige systemen beschikbaar is. Daardoor kunnen de nationale autoriteiten:

• - 

  optimaal gebruik maken van bestaande gegevens. Via een Europees zoekportaal zullen grenswachten of politiefunctionarissen bij de controle van identiteitsdocumenten een geïntegreerde zoekinterface op hun computerscherm krijgen. Functionarissen zullen niet meer hoeven te beslissen welke databank in een bepaalde situatie moet worden geraadpleegd, maar tegelijkertijd meerdere informatiesystemen van de EU kunnen doorzoeken. Hierdoor zullen er geen informatielacunes meer zijn en zullen functionarissen meteen een volledig beeld krijgen van een persoon.
• - 

  het gebruik van verschillende identiteiten kunnen ontdekken en identiteitsfraude kunnen tegengaan. Een gezamenlijke dienst voor biometrische matching zorgt aan de hand van biometrische gegevens, zoals vingerafdrukken of gezichtsopnamen, voor het doorzoeken van bestaande databanken en het opsporen van informatie in verschillende EU-informatiesystemen. Een gemeenschappelijk identiteitenregister zal elementaire biografische en biometrische gegevens verstrekken, zoals de naam en geboortedatum van derdelanders, zodat hun identiteit op betrouwbare wijze kan worden vastgesteld. Als op basis daarvan het gebruik van verschillende identiteiten of een valse identiteit wordt vastgesteld, krijgen grenswachten en politiefunctionarissen onmiddellijk een signaal.
• - 

  om snelle en doeltreffende controles uit te voeren. Wanneer politiefunctionarissen in een bepaald land controles uitvoeren, zullen zij de identiteitsgegevens van derdelanders kunnen nagaan en kunnen bevestigen om wie het gaat, onder meer om het gebruik van verschillende identiteiten te kunnen vaststellen.

De Commissie stelt ook een aanpak in twee stappen voor om rechtshandhavingsfunctionarissen die zware criminaliteit of terrorisme moeten voorkomen, onderzoeken, opsporen of vervolgen, toegang te verlenen tot de informatie die zij nodig hebben over onderdanen van derde landen in systemen die niet op rechtshandhaving zijn gericht. Die aanpak houdt in dat als eerste stap zoekopdrachten worden uitgevoerd op “hit/no hit-basis”, met volledige inachtneming van de gegevensbescherming. Als tweede stap kunnen rechtshandhavingsfunctionarissen ingeval van een treffer om toegang tot de benodigde informatie verzoeken, in overeenstemming met de betreffende regels en waarborgen. Om ervoor te zorgen dat grenswachten en politiefunctionarissen over volledige en nauwkeurige informatie beschikken, zullen er ook mechanismen voor controle van gegevenskwaliteit worden ontwikkeld.

Zorgen voor veerkracht op alle fronten

De Commissie heeft vandaag ook al verslag gedaan van de vooruitgang die is geboekt met andere prioritaire dossiers op het gebied van veiligheid, waaronder de aanhangige wetgevingsvoorstellen ter versterking van informatiesystemen en de juiste uitvoering en volledige toepassing van bestaande wetgeving en instrumenten. Het twaalfde verslag over de Veiligheidsunie maakt de balans op van de maatregelen die zijn genomen om terroristen de middelen te onthouden voor het plegen van hun daden, de cyberweerbaarheid te versterken, radicalisering online en offline te bestrijden en de externe veiligheidsdimensie vorm te geven.

Achtergrond

In zijn toespraak over de Staat van de Unie benadrukte voorzitter Juncker in september 2016 hoe belangrijk het is om de huidige tekortkomingen in het gegevensbeheer te verhelpen en de interoperabiliteit van bestaande informatiesystemen te verbeteren. Door de recente terroristische aanslagen is dit nog duidelijker geworden: de informatiesystemen moeten dringend interoperabel kunnen werken en er moet een einde worden gemaakt aan de blinde vlekken waardoor terrorismeverdachten met allerlei aliassen in verschillende onderling niet gekoppelde gegevensbanken geregistreerd kunnen staan.

In april 2016 heeft de Europese Commissie een mededeling over krachtigere en slimmere informatiesystemen voor grenzen en veiligheid gepresenteerd en daarbij een discussie geëntameerd over de wijze waarop de werking van EU-informatiesystemen kan worden verbeterd om het grensbeheer en de interne veiligheid te verbeteren. Als onderdeel van een inclusief en transparant proces heeft de Commissie een deskundigengroep op hoog niveau inzake informatiesystemen en interoperabiliteit opgericht, die zich verder over dit vraagstuk moet buigen en de juridische, technische en operationele hindernissen voor interoperabiliteit moet aanpakken. In mei 2017 heeft de deskundigengroep op hoog niveau haar eindverslag met een reeks aanbevelingen gepresenteerd. Op basis van deze aanbevelingen heeft de Commissie een nieuwe benadering voorgesteld om ervoor te zorgen dat de EU-informatiesystemen op het gebied van veiligheid en grens- en migratiebeheer tegen 2020 interoperabel zijn en haar voornemen aangekondigd om zo snel mogelijk met een wetgevingsvoorstel inzake interoperabiliteit te komen. Dit werd gevolgd door een gezamenlijke discussie tussen het Europees Parlement, de Raad en de Commissie over de volgende stappen op het gebied van interoperabiliteit.

In juni 2017 heeft de Europese Raad nogmaals gewezen op de noodzaak te handelen en de Commissie verzocht om zo snel mogelijk ontwerpwetgeving op te stellen waarin de aanbevelingen van de deskundigengroep op hoog niveau zijn verwerkt. In het kader van het werkprogramma voor 2018 kondigde de Commissie aan dat zij eind 2017 een voorstel over de interoperabiliteit van informatiesystemen zal presenteren.

Meer informatie:

Voorstel voor een verordening tot vaststelling van een kader voor interoperabiliteit tussen EU-informatiesystemen (politiële en justitiële samenwerking, asiel en migratie)

Voorstel voor een verordening tot vaststelling van een kader voor interoperabiliteit tussen EU-informatiesystemen (grenzen en visa)

Werkdocument van de diensten van de Commissie: effectbeoordeling (deel 1)

Werkdocument van de diensten van de Commissie: effectbeoordeling (deel 2)

Werkdocument van de diensten van de Commissie: samenvatting van de effectbeoordeling

Twaalfde verslag over de totstandbrenging van een echte en doeltreffende Veiligheidsunie

Vragen en antwoorden Interoperabiliteit van de EU-informatiesystemen op het gebied van veiligheid en grens- en migratiebeheer

Factsheet: Veiligheidsunie - Opvullen van informatielacunes

Factsheet: EU-informatiesystemen

Eurobarometer

IP/17/5202