Europese migratieagenda: Commissie brengt verslag uit over het operationeel maken van de nieuwe Europese grens- en kustwacht

Vandaag maakt de Europese Commissie bekend in hoeverre het nieuwe Europees grens- en kustwachtagentschap, dat inmiddels drie maanden bestaat, nu operationeel is en wat er nog moet gebeuren.

Er zijn inmiddels belangrijke stappen genomen, waaronder de opzet van verplichte, snel inzetbare pools voor grenswachten en uitrusting, en de start van nieuwe pools voor terugkeerinterventieteams. Op deze pools kan een beroep worden gedaan ter ondersteuning van de lidstaten, die primair verantwoordelijk en bevoegd zijn voor het verscherpen van het toezicht aan de buitengrens. Momenteel zijn er meer dan 1 550 medewerkers door het agentschap ingezet om de nationale grenswachten van de lidstaten aan de buitengrenzen van de EU te ondersteunen. Dit aantal komt bovenop de meer dan 100 000 nationale grenswachten waarover de lidstaten beschikken. Hoewel de lidstaten van de EU nooit eerder zoveel middelen hebben gebundeld, doen zich bij de lopende operaties van het Europees Grens- en kustwachtagentschap nog steeds tekorten voor. De lidstaten moeten hier een passende oplossing voor vinden.

Door er samen voor te zorgen dat de Europese grens- en kustwacht zo spoedig mogelijk volledig operationeel is, laten de lidstaten zien dat zij oog hebben voor het algemeen belang, verantwoordelijkheid willen delen en zich solidair willen opstellen. De lidstaten zijn vertegenwoordigd in de raad van bestuur van het agentschap.

Eerste vicevoorzitter Frans Timmermans: “Nadat de Europese Grens- en kustwacht in recordtijd is opgericht, hebben alle belanghebbenden de afgelopen drie maanden alles op alles gezet om ervoor te zorgen dat het nieuwe agentschap zeer snel in actie kan komen aan onze gezamenlijke grenzen - wanneer en waar dan ook. We stellen nu concrete vervolgstappen voor om nog meer vaart achter de werkzaamheden te zetten. Ik roep de lidstaten op de nodige personele middelen en uitrusting ter beschikking te stellen en er zo voor te zorgen dat het agentschap binnenkort volledig operationeel is.”

Dimitris Avramopoulos, commissaris voor Migratie, Binnenlandse Zaken en Burgerschap: "In slechts drie maanden hebben we ongelooflijke vooruitgang bereikt bij het uitrollen van de activiteiten van de Europese Grens- en kustwacht. Dankzij de snel inzetbare pools voor grenswachten en uitrusting zijn tekorten aan personeel of materieel bij de ondersteuning van lidstaten in noodsituaties in de EU nu verleden tijd . Daarnaast zullen de nieuwe pools van terugkeerinterventieteams de lidstaten helpen de terugkeer van irreguliere migranten te bevorderen - een centraal onderdeel van onze Europese migratieagenda. Ik dring er bij alle belanghebbenden op aan samen te werken, zodat het Europees Grens- en kustwachtagentschap binnenkort in alle opzichten volledig operationeel is.”

In het verslag wordt de balans opgemaakt van de vorderingen die zijn geboekt op de vijf gebieden die de lidstaten in april 2016 op de Raad Justitie en Binnenlandse Zaken hebben aangemerkt als prioritair:

• - 

  Verplicht bundelen van middelen om het snellereactievermogen van het Europees Grens- en kustwachtagentschap te verbeteren. Om de slagkracht van de verantwoordelijke nationale grenswachten te versterken, kan het agentschap sinds 7 december onmiddellijk beschikken over een snel inzetbare pool van 1 500 grenswachters en andere functionarissen. Deze pool kan onmiddellijk in actie komen wanneer de lidstaten er een beroep op doen. Daarnaast is er voor snelle grensinterventies een pool van snel inzetbare uitrusting beschikbaar, met materieel zoals vaartuigen en helikopters. Dit snellereactievermogen staat los van de lopende gezamenlijke operaties van het agentschap; het gaat om een aanvulling op de nationale grenswachters die door de verantwoordelijke lidstaten worden ingezet.
• - 

  Preventieve kwetsbaarheidsbeoordelingen. Er is een gemeenschappelijke methode vastgesteld voor het verrichten van kwetsbaarheidsbeoordelingen. Daarbij wordt jaarlijks geëvalueerd in hoeverre de lidstaten zijn opgewassen tegen de uitdagingen aan de buitengrens. In januari 2017 is het Europees Grens- en kustwachtagentschap begonnen gegevens te verzamelen over de capaciteit van de lidstaten. Deze informatie zal worden gebruikt als basis en belangrijkste referentie voor de kwetsbaarheidsbeoordelingen in 2017.
• - 

  Steun bij terugkeer. Sinds 7 januari 2017 zijn er drie nieuwe pools beschikbaar, met 690 toezichthouders en begeleiders voor gedwongen terugkeer en deskundigen inzake terugkeer. Dankzij deze pools kan het Europees Grens- en kustwachtagentschap lidstaten ondersteunen bij het organiseren en coördineren van terugkeeroperaties en samenwerken met derde landen bij terugkeer en overname. Het agentschap heeft zijn activiteiten op het gebied van terugkeer al sterk opgeschroefd. Sinds de inwerkingtreding van de nieuwe verordening in oktober 2016 heeft het agentschap al 78 terugkeeroperaties georganiseerd, waarbij 3 421 irreguliere migranten betrokken waren - meer dan in het hele jaar 2015 (totaal in 2016: 232 operaties). De Commissie presenteert in de komende weken een aangepast actieplan inzake terugkeer.
• - 

  Klachtenmechanisme. Op 6 oktober 2016 is een klachtenmechanisme ingesteld om te waarborgen dat de grondrechten in acht worden genomen bij de activiteiten van het Europees Grens- en kustwachtagentschap.
• - 

  Modelstatusovereenkomst voor operationele samenwerking met prioritaire derde landen. Op grond van zijn nieuwe mandaat mag het Europees Grens- en kustwachtagentschap operaties uitvoeren op het grondgebied van naburige derde landen, na voorafgaande toestemming. In november 2016 heeft de Commissie een modelstatusovereenkomst vastgesteld. De Commissie heeft Servië en de voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië aangemerkt als prioritaire derde landen en de Raad vandaag verzocht om haar te machtigen met beide landen onderhandelingen te openen.

In het verslag worden voorts de concrete maatregelen en volgende stappen beschreven die moeten worden genomen om te waarborgen dat de Europese grens- en kustwacht volledig operationeel en uitgerust is. De lidstaten moeten ervoor zorgen dat op verzoek van het Europees Grens- en kustwachtagentschap altijd de nodige middelen beschikbaar worden gesteld voor lopende en toekomstige operaties en voor de inzet van de verplichte pools bij snelle grensinterventies. De lidstaten zullen ook werk moeten maken van de resultaten van de kwetsbaarheidsbeoordelingen en de geconstateerde gebreken snel moeten verhelpen. Op grond van de eerste resultaten van deze beoordelingen moet voorrang worden gegeven aan het verhelpen van de meest dringende knelpunten. Dit betekent dat er in de komende maanden iets kan worden gedaan aan de kwetsbaarheden in verband met de belangrijkste uitdagingen op het gebied van migratie.

Het verslag dat vandaag wordt gepresenteerd, is het eerste van een reeks die ertoe moet bijdragen dat de juiste instrumenten en maatregelen voorhanden zijn om de buitengrenzen veel beter te beschermen. Het volgende voortgangsverslag wordt in maart 2017 verwacht.

Achtergrond

In zijn State of the Union van 9 september 2015 kondigde voorzitter Juncker de oprichting aan van een Europese grens- en kustwacht. Het betreft een van de maatregelen van de Europese migratieagenda die het beheer en de beveiliging van de EU-buitengrenzen moeten versterken en de door de lidstaten ingezette grenswachters moeten ondersteunen. Het Schengengebied zonder binnengrenzen kan alleen bestaan als de buitengrenzen effectief worden beveiligd en beschermd.

Op 15 december 2015 is de Commissie met een wetgevingsvoorstel gekomen voor de oprichting van een Europese grens- en kustwacht. Met dat voorstel bouwt zij voort op de bestaande Frontex-structuren, om het hoofd te bieden aan de nieuwe uitdagingen en de politieke realiteit waarvoor de EU staat, op het punt van zowel migratie als interne veiligheid. De verordening inzake de Europese grens- en kustwacht kreeg in een recordtijd van amper negen maanden de goedkeuring van het Europees Parlement en de Raad.

De Europese grens- en kustwacht is op 6 oktober 2016 van start gegaan en vormt het belangrijkste instrument voor betere controle van de buitengrenzen. Wanneer het agentschap volledig operationeel is, moet het Schengenbeginsel van vrij verkeer zonder binnengrenzen weer kunnen worden gehandhaafd.

De EU zal haar budget voor het agentschap geleidelijk verhogen van 250 miljoen EUR in 2016 tot 320 miljoen EUR in 2020 en het aantal medewerkers van het agentschap zal stijgen van 400 in 2016 tot 1000 in 2020.

Meer informatie

Verslag van de Commissie aan het Europees Parlement en de Raad over het operationeel maken van de Europese grens- en kustwacht

FACTSHEET: Het nieuwe Europees Grens- en kustwachtagentschap

Europa's buitengrenzen beter beveiligen: website van de Europese Commissie

Website van het Europees grens- en kustwachtagentschap (Frontex)

IP/17/123