Delft en Bolsward vóór Verenigd Europa
De Telegraaf, Donderdag 18 december (Opening voorpagina)
Delft en Bolsward vóór Verenigd Europa
(van onze speciale verslaggever)
Met een overweldigende meerderheid hebben Delft (93,06%) en Bolsward (96,55%) vóór de Europese eenheid gestemd. Even voor halfelf werd gisteravond in Delft de uitslag bekendgemaakt. Hieruit bleek, dat van de 39.039 kiezers er 29.188 zijn opgekomen, of wel 74,77 pct. Hiervan hebben 27.168 «Ja» gestemd, d.i. 93,08% van het totaal aantal uitgebrachte stemmen. Ongeveer tegelijkertijd maakte het stembureau in Bolsward de uitslag van het referendum bekend. Het opkomstpercentage hier 88,26%. Van de opgekomenen stemden 96,55 «Ja».
DE VRAAG |
Het stadhuis in Delft was gisteravond het middelpunt van de belangstelling. Honderden officiële personen verdrongen zich in de raadzaal, waar de uitslagen zouden worden bekendgemaakt. De minister van Buitenlandse Zaken, J.A.M.H. Luns arriveerde tegen halfnegen. Hij werd ontvangen door de wnd. burgemeester J.A. Lausbergen.
Hoewel de stemmingslokalen om acht uur waren gesloten, duurde het nog geruime tijd voor de biljetten waren geteld.
Het slechte weer, zo zeide burgemeester Lausbergen, was wel voor een deel de oorzaak, dat de opkomst niet nog groter was geweest. Het feit, dat de Delftenaren om over een idee te stemmen waren opgekomen, was voor hem het bewijs dat deze Europese Beweging aan invloed won.
De verkiezing had een zeer kalm verloop. In de morgen waren de burgemeester van Rotterdam, mr. G.E. Van Walsum, en zijn echtgenote, die nog steeds in Delft woonachtig zijn, naar hun woonplaats gekomen om hun stem uit te brengen.
Op het stadhuis werd een pas getrouwd paartje in de gelegenheid gesteld te stemmen en door de ambtenaar van de Burgerlijke Stand gewezen op het belang van deze dag, nu zij in het huwelijksbootje stapten. «Gij zult misschien in uw leven nog eens de eenwording van Europa meemaken», zeide hij. «Voor mijzelf ben ik niet zo optimistisch meer...»
Direct na de uitslag heeft de voorzitter van de Raad der Europese Beweging, ds. Hylkema, zijn vreugde uitgesproken over dit resultaat. Hij wees er op, dat deze gehele stemming in feite een groot waagstuk was geweest en dat de prognose aanvankelijk lag tussen 23 en 70%. Deze stemming heeft bewezen, dat de democratie in Nederland levend is.
Hierna voerde minister Luns het woord, die sprak van een boven verwachting gunstig resultaat. «Er is hier een verheugend getuigenis gegeven voor een ideaal, waarvoor wij kunnen strijden.»
Bolsward
Burgemeester Bruinsma werd op zijn inspectietocht langs de stemlokalen aangesproken door een bejaard boertje, die hem zei: «Ik stem voor en Verenigd Europa, maar het spijt me toch dat niemand iets verteld heeft dat er nu eigenlijk tégen is.»
In de wereld heeft haast alles een voor en een tegen. Ook de plaatselijke organisatiecommissie voor het referendum voelde het gemis aan belichting van beide zijden, doch zij heeft geen enkele spreker kunnen vinden die bereid was op een der propaganda-avonden een redevoering te houden waarin de raad werd gegeven tegen te stemmen. Zo leek het wel of alles en ieder alleen maar vóór een Europese eenheid was.
In de ochtend werd heel druk gestemd. Het waren toen vooral de vrouwen, die een van de beide hokjes rood kwamen maken. Een aaneenschakeling van Friese namen: Osinga, echtgenote van Miedema; Anema, echtgenote van Praamsma; Jellema, weduwe van Miedema; Stilma, weduwe van Bouma; Stilma, echtgenote van Tiersma; Potma, echtgenote van Gerritsma; Haagsma, echtgenote van Haagsma. Zo las de voorzitter van het stembureau maar door: de glorie van de namen eindigend op een a.
In een onderhoud met de burgemeester vertelde deze ons: «De bevolking heeft er plezier in. Zij waardeert de keuze van Bolsward, niet alleen en vast niet in de eerste plaats door de reclame, die er uit oogpunt van toeristisch bezoek in zit. Het doel lijkt haar goed, en met moet niet denken, dat zij niet ongeveer weet waar het om gaat. Men spelt hier de kranten en leeft met de wereld mee. De laatste weken hebben de inwoners hun kennis over het probleem nog versterkt en als zij nu niet gedacht hebben, dat dit alles «maar een grapje van het gemeentebestuur» was, komt dit doordat de vraag voor of tegen een Europese eenheid in hun gedachtensfeer leeft.
Zegt het voort
Terwijl er heel de dag een druk geloop naar de vijf stembureaus was, reed een auto met omroeper rond om ouden van dagen op te wekken hun stem uit te brengen. Dit is te Bolsward van belang, want van de vier en een kwart duizend stemgerechtigden zijn duizend personen boven de vijf en zestig jaar. Bolsward met zijn acht duizend inwoners kent vijf rusthuizen voor ouden van dagen. Een woonoord waar men oud wordt....
De storm deed inmiddels sommige van de grote Europavlaggen (ontwerp Churchill Jr.) rafelen. Maar de Verenigd Europa-stemming leed er niet onder. Al deze vlaggen, zowel te Delft als te Bolsward, zijn in Amsterdam vervaardigd en vormen een cadeau van de Amerikaanse ambassade aan de organisator van het referendum: de Ned. Raad van de Europese beweging. De beide steden hebben ze dus van haar geleend, en wellicht zullen ze nog eens in andere Nederlandse steden wapperen. Ook in België, want daar overweegt men een dergelijk referendum te houden. De Belgische gedelegeerde van de Raad vertoeft nu in ons land en maakt een studie van de wijze waarop deze zaak hier is aangepakt. Hij bezocht de laatste grote voorlichtingsavonden in Delft en Bolsward.