Vragen en antwoorden over de Europese Arbeidsautoriteit

Vandaag hebben het Europees Parlement en de Raad een voorlopig akkoord bereikt over het voorstel van de Commissie voor de oprichting van een Europese Arbeidsautoriteit (ELA).

Zie ook een verklaring hier.

Waar komt het initiatief voor een Europese Arbeidsautoriteit vandaan?

Bouwen aan een socialer Europa en eerlijkheid op onze interne markt vergroten, zijn belangrijke prioriteiten voor deze Commissie, zoals in de politieke beleidslijnen van juli 2014 is aangegeven. Er zijn al verschillende initiatieven voorgesteld om de EU-regels voor arbeidsmobiliteit te verbeteren. Met het oog op een goede toepassing van deze regels in de praktijk heeft voorzitter Jean-Claude Juncker in zijn Staat van de Unie voor het Europees Parlement op 13 september 2017 voorgesteld een Europese Arbeidsautoriteit op te richten: "Wij moeten ervoor zorgen dat alle EU-voorschriften in verband met arbeidsmobiliteit op een eerlijke, eenvoudige en efficiënte wijze worden gehandhaafd door een nieuw Europees controle- en handhavingsorgaan. Het lijkt absurd een bankautoriteit te hebben om toezicht uit te oefenen op de banknormen, maar geen gemeenschappelijke arbeidsautoriteit voor onze eengemaakte markt."

Sinds deze aankondiging heeft de Commissie actief overleg gepleegd met de lidstaten, de nationale instanties, de betrokken EU-organen, de sociale partners, het maatschappelijk middenveld en de burgers over de uitdagingen die ze het hoofd moeten bieden en over de manier waarop een Europese Arbeidsautoriteit die kan helpen aanpakken. Naast gerichte raadplegingen heeft de Commissie van november 2017 tot januari 2018 een openbare raadpleging georganiseerd.

Gebaseerd op de ontvangen input heeft de Commissie op 13 maart 2018 een voorstel ingediend voor een verordening tot oprichting van de Europese Arbeidsautoriteit, als onderdeel van het Pakket sociale rechtvaardigheid. Dit voorstel maakt ook deel uit van de implementatie van de Europese pijler van sociale rechten, die gericht is op een sterkere convergentie richting betere arbeids- en levensomstandigheden.

De oprichting van een Europese Arbeidsautoriteit is ook in overeenstemming met de inzet van de Commissie voor een doeltreffender toepassing van de EU-wetgeving in haar mededeling "Betere regelgeving: betere resultaten voor een sterkere Unie". De Europese Arbeidsautoriteit zal helpen de regels inzake arbeidsmobiliteit te handhaven.

Waarom hebben wij een Europese Arbeidsautoriteit nodig?

Heden ten dage wonen of werken 17 miljoen Europeanen in een andere lidstaat dan die van hun nationaliteit. Dit aantal is bijna verdubbeld ten opzichte van tien jaar geleden. Mobiliteit is een realiteit in de EU waarop goed moet worden toegezien en die ten goede komt aan zowel personen als de economie en de maatschappij als geheel.

Vrij verkeer is een van de meest gekoesterde vrijheden van de interne markt. Volgens de Eurobarometer (najaar 2017) zijn meer dan acht op tien Europeanen voorstander van het "vrij verkeer van EU-burgers, die daardoor overal in de EU kunnen wonen, werken, studeren en zakendoen".

Ter bevordering en bescherming van het vrij verkeer van werknemers binnen de Unie hebben we duidelijke, eerlijke en afdwingbare regels nodig. De EU heeft al uitgebreide wetgeving ontwikkeld op het gebied van het vrij verkeer van werknemers en blijft die verbeteren en moderniseren, bijvoorbeeld middels de herziening van de detacheringsrichtlijn en de regels voor de coördinatie van de sociale zekerheid.

Met de oprichting van een Europese Arbeidsautoriteit wordt beoogd twee welbepaalde uitdagingen aan te pakken:

• - 

  Ten eerste hebben burgers en bedrijven toegang nodig tot betrouwbare informatie en praktische diensten om arbeidsmobiliteit te bevorderen, inclusief informatie over kansen, regels en hun rechten en verplichtingen bij grensoverschrijdende situaties.
• - 

  Ten tweede is de behoefte aan betere samenwerking tussen nationale instanties groter dan ooit. De nationale instanties hebben ook de juiste instrumenten nodig om informatie te delen, dagelijkse routines te ontwikkelen, gemeenschappelijke en onderling afgestemde inspecties uit te voeren en mogelijke grensoverschrijdende geschillen snel en efficiënt op te lossen.

Wat is het doel van de Europese Arbeidsautoriteit?

De Europese Arbeidsautoriteit draagt bij tot meer eerlijkheid en wederzijds vertrouwen in de interne markt door de EU-regels eerlijk, eenvoudig en doeltreffend toe te laten passen. Daartoe ondersteunt de ELA de lidstaten in zaken betreffende grensoverschrijdende arbeidsmobiliteit, waaronder regels over het vrij verkeer van werknemers, detachering en de coördinatie van de socialezekerheidsstelsels. Ook komt er betere samenwerking tussen de lidstaten bij de bestrijding van zwartwerk.

Specifiek heeft de ELA de volgende doelstellingen:

• 1) 

  ondersteuning van de lidstaten in het faciliteren van de toegang tot informatie voor personen en werkgevers over hun rechten en plichten op het gebied van mobiliteit van werknemers en de coördinatie van de sociale zekerheid, en van de toegang tot de toepasselijke diensten;

• 2) 

  ondersteuning van de operationele samenwerking tussen de nationale instanties bij de grensoverschrijdende handhaving van het toepasselijke EU-recht, waaronder het faciliteren van gezamenlijke inspecties;

• 3) 

  het bieden van bemiddeling en het faciliteren van oplossingen bij geschillen tussen de nationale instanties.

Op welke manier draagt de Europese Arbeidsautoriteit bij tot de verwezenlijking van de Europese pijler van sociale rechten?

De Europese pijler van sociale rechten is in november 2017 door het Europees Parlement, de Raad en de Commissie gezamenlijk afgekondigd tijdens de Sociale Top voor eerlijke banen en groei in Göteborg. De pijler omvat twintig essentiële beginselen en rechten die moeten bijdragen tot eerlijke en goed functionerende arbeidsmarkten en socialezekerheidsstelsels. De pijler is bedoeld om de koers uit te zetten voor hernieuwde convergentie richting betere arbeids- en levensomstandigheden in de gehele EU, zodat burgers gelijke kansen hebben en gelijke toegang tot de arbeidsmarkt, eerlijke arbeidsomstandigheden, en toereikende sociale bescherming en inclusie.

De zorg voor eerlijke arbeidsmobiliteit in Europa staat centraal bij de verwezenlijking van de beginselen en rechten van de Europese pijler van sociale rechten. De Europese Arbeidsautoriteit zal ervoor zorgen dat het recht op gelijke behandeling en gelijke kansen op het gebied van werkgelegenheid en sociale zekerheid van burgers en werknemers in grensoverschrijdende situaties wordt gewaarborgd.

TAKEN EN REIKWIJDTE VAN DE EUROPESE ARBEIDSAUTORITEIT

Wat zijn de taken van de Europese Arbeidsautoriteit?

Voor de uitvoering van haar dagelijkse taken zal de ELA:

• - 

  de toegang van personen en werkgevers tot informatie over rechten en plichten in grensoverschrijdende situaties en de toegang tot diensten op het gebied van grensoverschrijdende arbeidsmobiliteit bevorderen;
• - 

  de samenwerking en de uitwisseling van informatie tussen nationale instanties bevorderen met het oog op de doeltreffende handhaving van het EU-recht;
• - 

  op verzoek van de lidstaten gecoördineerde en gemeenschappelijke inspecties coördineren en ondersteunen, ter bestrijding van fraude, misbruik en zwartwerk;
• - 

  tussen de autoriteiten van de lidstaten bemiddelen bij geschillen over de toepassing van EU-recht.
• - 

  analysen en risicobeoordelingen uitvoeren met betrekking tot grensoverschrijdende arbeidsmobiliteit;
• - 

  de lidstaten ondersteunen met capaciteitsopbouw, middels wederzijds leren, opleiding en het bevorderen van goede praktijken;

Wat zijn de economische sectoren waarin de Europese Arbeidsautoriteit actief is?

Aangezien arbeidsmobiliteit van invloed is op alle economische gebieden, bestrijkt de Europese Arbeidsautoriteit inderdaad alle economische sectoren. Hieronder vallen gebieden met sectorspecifieke Uniewetgeving, zoals internationaal vervoer.

In de internationale wegvervoerssector steken immers dagelijks 2 miljoen werknemers intra-EU-grenzen over om goederen en passagiers te vervoeren. De naleving van de EU-arbeidsmobiliteitsregels in deze sector verliep moeizaam. De operationele ondersteuning van nationale instanties door de Europese Arbeidsautoriteit kan er ook voor helpen zorgen dat de EU-mobiliteitsregels in deze sector eerlijk en doeltreffend worden nageleefd.

Dient de Europese Arbeidsautoriteit alleen voor werknemers, of wordt ook in de behoeften van werkzoekenden, familieleden of onderdanen van derde landen voorzien?

De Europese Arbeidsautoriteit zorgt voor het doen naleven van de EU-regels op het gebied van het vrij verkeer van werknemers, detachering en de coördinatie van de sociale zekerheid. Een aantal delen van de EU-wetgeving zijn uitsluitend gericht op werknemers, maar andere delen (met name betreffende de coördinatie van de sociale zekerheid) hebben betrekking op iedereen, ongeacht hun economische status. De ELA is er dus ook voor die personen, voor zover zij onder de genoemde EU-regels vallen.

Organiseert de Europese Arbeidsautoriteit inspecties op eigen initiatief?

Nee. Het recht inspecties uit te voeren, nationaal dan wel grensoverschrijdend, berust op nationaal niveau. De ELA kan echter wel een voorstel tot een gezamenlijke inspectie doen als zij een mogelijke fraude- of misbruikzaak vermoedt. De nationale sociale partners kunnen ook een zaak onder de aandacht van de ELA brengen. In elk geval wordt in de verordening voorzien in een systeem voor dialoog om dergelijke problemen op te lossen. De inspecties worden in ieder geval volgens de nationale wetten en gebruiken van de betrokken lidstaten uitgevoerd.

Dient de Europese Arbeidsautoriteit als forum voor geschillenbeslechting tussen personen of werknemers en de instanties van de lidstaten?

Personen en werknemers kunnen de bestaande diensten voor probleemoplossing en advies (b.v. Solvit en Uw Europa - Advies) blijven gebruiken, en ze kunnen zich verlaten op de nationale gerechten bij een geschil met betrekking tot de toepassing van het Unierecht op het gebied van arbeidsmobiliteit en de coördinatie van de sociale zekerheid. Bij geschillen kan Solvit zaken aan de Europese Arbeidsautoriteit voorleggen voor bemiddeling en verduidelijking.

De ELA biedt uitsluitend bemiddeling in geval van een geschil tussen de nationale instanties met betrekking tot de toepassing van Unierecht op het gebied van arbeidsmobiliteit en de coördinatie van de sociale zekerheid.

ORGANISATORISCHE INRICHTING VAN DE EUROPESE ARBEIDSAUTORITEIT

Hoe wordt de ELA georganiseerd?

De Europese Arbeidsautoriteit wordt opgericht in de vorm van een nieuw EU-agentschap en zal, na de definitieve goedkeuring van de oprichtingsverordening, in 2019 actief en in 2023 volledig operationeel zijn.

Het geraamde jaarlijkse budget van de ELA is ongeveer € 50 miljoen. Er zullen ongeveer 140 personeelsleden zijn, inclusief de door hun lidstaten gedetacheerde nationale verbindingsambtenaren. Nu moet de zetel van de ELA worden bepaald door de lidstaten.

Krachtens de gemeenschappelijke aanpak van gedecentraliseerde EU-agentschappen wordt de ELA bestuurd door een raad van bestuur, bestaande uit een hoge vertegenwoordiger uit elke lidstaat en twee vertegenwoordigers van de Commissie, allen met stemrecht. Ook een door het Europees Parlement aangewezen onafhankelijke deskundige en vier door de bedrijfstakoverkoepelende sociale partners benoemde vertegenwoordigers, zonder stemrecht, maken deel uit van de raad van bestuur. Een uitvoerend directeur bestuurt de ELA. De sociale partners op EU-niveau hebben ook een adviserende rol middels een specifieke belanghebbendengroep.

Om de Commissie te adviseren en bij te staan inzake de snelle oprichting en het toekomstige functioneren van de Europese Arbeidsautoriteit, is in 2018 een specifieke Europese adviesgroep opgericht. De groep heeft, onder voorzitterschap van de Commissie, de belangrijkste belanghebbenden, zoals vertegenwoordigers van de sociale partners van de lidstaten en op Unieniveau, een forum geboden voor de uitwisseling van goede praktijken en ervaringen op het gebied van samenwerking inzake arbeidsmobiliteit en de coördinatie van de sociale zekerheid, die de ELA verder kan ontwikkelen. De aanbevelingen van de adviesgroep zullen in aanmerking worden genomen bij de oprichting en werkzaamheden van de Europese Arbeidsautoriteit.

MEERWAARDE VAN DE EUROPESE ARBEIDSAUTORITEIT

Op welke manier zorgt de Europese Arbeidsautoriteit voor betere samenwerking tussen de nationale instanties?

De Europese Arbeidsautoriteit zorgt voor een betere operationele samenwerking in verband met arbeidsmobiliteitsvraagstukken door een permanente EU-structuur voor informatie-uitwisseling te bieden en nationale instanties te ondersteunen middels een aantal nieuw-opgerichte instrumenten en procedures.

De ELA bevordert de samenwerking en de informatie-uitwisseling, met name via de door hun lidstaten bij de Europese Arbeidsautoriteit gedetacheerde nationale verbindingsambtenaren. Zij functioneren als contactpersoon om rechtstreeks landspecifieke vragen te beantwoorden of contact te leggen met hun nationale instanties, ook bij verzoeken om gegevensuitwisseling of voorstellen voor gezamenlijke inspecties. De nationale verbindingsambtenaren zorgen voor een snellere uitwisseling en betere coördinatie tussen de nationale instanties.

Op verzoek van de betrokken lidstaten zal de ELA de gemeenschappelijke en onderling afgestemde inspecties inzake arbeidsmobiliteitskwesties coördineren en ondersteunen. In de praktijk ondersteunt de ELA de nationale instanties door een model voor gezamenlijke inspectieovereenkomsten voor te stellen, coördinatievergaderingen te organiseren en logistieke en technische ondersteuning, zoals vertaal- en tolkdiensten, te bieden. Met toestemming van de betrokken lidstaten kan het personeel van de ELA deelnemen aan en ondersteuning bieden bij dergelijke inspecties. De waarde van EU-ondersteuning bij grensoverschrijdende activiteiten is al aangetoond met het voorbeeld van Eurojust.

De ELA biedt bemiddeling in geval van een geschil tussen de nationale instanties met betrekking tot de toepassing van Unierecht op het gebied van arbeidsmobiliteit en de coördinatie van de sociale zekerheid, zodat geschillen snel en efficiënt worden opgelost. Hiertoe wordt een specifieke bemiddelingsraad opgericht.

De ELA ondersteunt de nationale instanties met capaciteitsopbouw. Geconfronteerd met de behoefte snel te voldoen aan een groeiend aantal verzoeken van andere landen hebben nationale handhavingsautoriteiten, zoals arbeidsinspectiediensten of socialezekerheidsinstanties, niet altijd de operationele capaciteit om grensoverschrijdende zaken efficiënt te laten behandelen. De ELA ondersteunt de nationale capaciteitsopbouw middels wederzijds leren, opleiding en het bevorderen van goede praktijken.

Tot slot zal de ELA de samenwerking tussen de lidstaten op het gebied van zwartwerk ondersteunen door de taken van het huidige Platform tegen zwartwerk over te nemen.

Hoe profiteren personen en bedrijven van een nieuwe Europese Arbeidsautoriteit?

Personen en bedrijven kunnen vlot toegang krijgen tot informatie op nationaal en EU-niveau inzake arbeidsmobiliteit. Zo kan een werknemer of werkgever in de bouwsector informatie vinden over baanmogelijkheden en uit het EU-recht voortvloeiende rechten en verplichtingen, maar ook over toepasselijke nationale cao's in de sector, zoals over arbeidsvoorwaarden, loon of specifieke voorschriften inzake veiligheid en gezondheid. Het midden- en kleinbedrijf profiteert in het bijzonder van betere toegang tot informatie, aangezien 90 % van de momenteel op het portaal voor beroepsmobiliteit Eures geregistreerde bedrijven kleine en middelgrote ondernemingen zijn.

De ELA wordt concreet verantwoordelijk voor het beheer van het portaal voor beroepsmobiliteit, dat momenteel informatie biedt aan personen en bedrijven over werkgelegenheid en baankansen en praktische informatie over werken in het buitenland, en vraag en aanbod bij elkaar brengt.

Voortbouwend op het Eures-portaal en in synergie met de recent door de Europese Commissie voorgestelde en goedgekeurde enkele digitale toegangspoort zorgt de ELA ervoor dat het grote publiek toegang krijgt tot de informatie die het nodig heeft om keuzen te maken en zijn rechten met betrekking tot grensoverschrijdende arbeidsmobiliteit uit te oefenen, ook op gebieden als detachering en sociale zekerheid.

De ELA bevordert ook de beschikbaarheid van informatie over toepasselijke nationale wetgeving en sectorspecifieke regels (bijvoorbeeld sectorale nationale cao's). De ELA biedt in het bijzonder ondersteuning aan de lidstaten om de informatie op hun nationale websites nauwkeuriger en gebruiksvriendelijker te maken, overeenkomstig de kwaliteitsnormen van een enkele digitale toegangspoort.

SYNERGIE MET BESTAANDE EU-ORGANEN EN AGENTSCHAPPEN

Hoe werkt de Europese Arbeidsautoriteit samen met bestaande EU-agentschappen?

Er zijn momenteel vier EU-agentschappen actief op het gebied van werkgelegenheidsbeleid: de Europese Stichting tot verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden (Eurofound), het Europees Centrum voor de ontwikkeling van de beroepsopleiding (Cedefop), het Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk (EU-OSHA) en de Europese Stichting voor opleiding (ETF). De Europese Arbeidsautoriteit zal nauw samenwerken met deze agentschappen met het oog op complementariteit en samenhang met hun activiteiten. Synergie kan worden ontwikkeld door te vertrouwen op hun ervaring, bijvoorbeeld op het gebied van vaardighedenprognose, veiligheid en gezondheid op het werk en de bestrijding van zwartwerk. De Arbeidsautoriteit maakt gebruik van deze steun bij haar eigen analysen en risicobeoordelingen met betrekking tot grensoverschrijdende arbeidsmobiliteit. Een aantal bestaande administratieve comités en netwerken wordt ook in de ELA geïntegreerd om de samenwerking tussen de lidstaten te vereenvoudigen en versnippering weg te werken.

Waar van toepassing werkt de ELA ook samen met andere EU-agentschappen, bijvoorbeeld Europol en Eurojust, inzake criminele activiteiten op het gebied van arbeidsmobiliteit.

Op welke wijze vereenvoudigt de oprichting van een Europese Arbeidsautoriteit de bestaande structuur van EU-organen op het gebied van arbeidsmobiliteit?

De Europese Arbeidsautoriteit zorgt voor een vereenvoudiging van het huidige institutionele landschap op het gebied van arbeidsmobiliteit en de coördinatie van de sociale zekerheid door operationele taken die momenteel over verschillende EU-organen verdeeld zijn, samen te voegen in een permanente structuur die een robuust forum voor samenwerking en gemeenschappelijke onderzoeksactiviteiten vormt.

Zodoende worden in de ELA vier bestaande EU-organen geïntegreerd: het Technisch Comité voor het vrije verkeer van werknemers, het Comité van deskundigen inzake de detachering van werknemers, het Europees platform voor de intensivering van de samenwerking bij de aanpak van zwartwerk en het coördinatiebureau van Eures.

De ELA werkt nauw samen met EU-organen die volgens de huidige structuur blijven functioneren, zoals de Administratieve Commissie voor de coördinatie van de socialezekerheidsstelsels, het Raadgevend Comité voor de coördinatie van de socialezekerheidsstelsels en het Raadgevend Comité inzake het vrij verkeer van werknemers, met het oog op de complementariteit van hun werkzaamheden. Deze stroomlijning van het institutionele landschap creëert een waardevolle synergie en elimineert overlap, en zorgt aldus voor een beter debat en betere kwaliteit van de beleidsresultaten.

MEMO/19/852