Nieuwe stappen tegen nepnieuws: Commissie creëert deskundigengroep op hoog niveau en start openbare raadpleging

De Commissie heeft vandaag een openbare raadpleging over nepnieuws en online-desinformatie gelanceerd en een deskundigengroep op hoog niveau in het leven geroepen waarin de academische wereld, onlineplatforms, nieuwsmedia en maatschappelijke organisaties worden vertegenwoordigd.

Op basis van de werkzaamheden van de deskundigengroep op hoog niveau en de resultaten van de openbare raadpleging zal een EU-strategie tegen de verspreiding van nepnieuws worden uitgewerkt. Deze strategie wordt in het voorjaar van 2018 voorgesteld.

Eerste vicevoorzitter Frans Timmermans: “De vrijheid om informatie te delen en te ontvangen en het pluralisme van de media zijn verankerd in het Handvest van de grondrechten van de EU. We leven in een tijd waarin het aanbod aan informatie en desinformatie bijna overweldigend is. Daarom moeten we onze burgers hulpmiddelen aanreiken om nepnieuws te herkennen, hun vertrouwen in het internet te vergroten en om te gaan met de informatie die ze ontvangen.”

Andrus Ansip, vicevoorzitter voor de Digitale Eengemaakte Markt: “We moeten een evenwicht vinden tussen de vrijheid van meningsuiting, het pluralisme van de media en het recht van burgers op toegang tot uiteenlopende en betrouwbare informatie. Alle relevante spelers, denk bijvoorbeeld aan onlineplatforms of nieuwsmedia, moeten onderdeel zijn van de oplossing.”

Mariya Gabriel, commissaris bevoegd voor digitale economie en maatschappij: “Deze maatregelen zijn in de eerste plaats bedoeld om het recht van de burgers op kwaliteitsvolle informatie te verdedigen, aangezien dit een van de hoekstenen van onze democratie is. Ik wil oproepen tot een open en breed debat over nepnieuws zodat we dit complexe fenomeen kunnen aanpakken en toekomstige uitdagingen het hoofd kunnen bieden.”

Inbreng van het publiek tot februari

Alle burgers, socialemediaplatforms, nieuwsorganisaties (omroeporganisaties, gedrukte media, nieuwsagentschappen, onlinemedia en factcheckers), onderzoekers en overheidsinstanties krijgen tot half februari de kans om hun inzichten te delen in het kader van de openbare raadpleging. Zo zullen adviezen worden verzameld over welke maatregelen de EU kan nemen om de burgers effectieve instrumenten aan te reiken zodat zij betrouwbare en gecontroleerde informatie kunnen herkennen en zich aan de uitdagingen van het digitale tijdperk kunnen aanpassen.

Er worden bijdragen verwacht op drie belangrijke gebieden:

• - 

  De omvang van het probleem, nl. hoe wordt nepnieuws door burgers en belanghebbenden ervaren, op welke manier zijn zij zich bewust van online-desinformatie, en in welke mate vertrouwen zij de verschillende media.

• - 

  Een beoordeling van de maatregelen die al zijn getroffen door platforms, nieuwsmediabedrijven en maatschappelijke organisaties om de verspreiding van nepnieuws via het internet tegen te gaan, en advies over de taken en verantwoordelijkheden van de betrokken partijen.

• - 

  Mogelijke toekomstige maatregelen om de toegang van burgers tot betrouwbare en gecontroleerde informatie te verbeteren en de verspreiding van online-desinformatie tegen te gaan.

Deze raadpleging is uitsluitend gericht op nepnieuws en online-desinformatie waarvan de inhoud niet per se illegaal is en waarop bestaande EU-wetgeving, nationale wetgeving en zelfreguleringsacties dus geen betrekking hebben.

Solliciteren voor de deskundigengroep op hoog niveau

De Commissie nodigt deskundigen uit om zich aan te melden voor de groep op hoog niveau over nepnieuws. Deze groep zal de Commissie advies verlenen wanneer gepeild wordt naar de omvang van het verschijnsel, de taken en verantwoordelijkheden van de betrokken partijen worden omschreven, de internationale dimensie alsook de verschillende standpunten ter zake in kaart worden gebracht, en wanneer aanbevelingen worden geformuleerd. Voor zover mogelijk zal de groep bestaan uit verschillende vertegenwoordigers van ieder vakgebied, zowel uit de academische wereld als het maatschappelijke middenveld. De Commissie streeft naar een evenwichtige selectie van deskundigen.

Solliciteren kan tot en met midden december. De werkzaamheden van de deskundigengroep op hoog niveau zullen naar verwachting in januari 2018 van start gaan en enkele maanden duren.

Achtergrond

Onlineplatforms en andere internetdiensten bieden mensen nieuwe manieren om met elkaar in contact te treden, het debat aan te gaan en informatie te verzamelen. De verspreiding van nieuws dat bedoeld is om de lezer te misleiden, is echter een steeds groter probleem voor de goede werking van onze democratieën, omdat dit het vermogen van de mensen aantast om de werkelijkheid te begrijpen.

Op 17 en 18 november 2016 heeft de Commissie haar tweede jaarlijkse colloquium over de grondrechten gehouden met als thema “pluralisme in de media en democratie”. Uit een op 17 november 2016 gepubliceerde Eurobarometer-enquête is gebleken dat de Europeanen zich zorgen maken over de onafhankelijkheid van de media en weinig vertrouwen hebben in de media.

In zijn opdrachtbrief heeft voorzitter Jean-Claude Juncker Mariya Gabriel, commissaris voor Digitale Economie en Maatschappij, gevraagd na te gaan welke uitdagingen de onlineplatforms door de verspreiding van valse informatie met zich meebrengen voor onze democratieën, en een denkproces op te starten over wat op EU-niveau moet worden gedaan om onze burgers te beschermen.

In juni 2017 heeft het Europees Parlement een resolutie aangenomen waarin de Commissie wordt verzocht een diepgaand onderzoek in te stellen naar de huidige situatie en het juridische kader met betrekking tot nepnieuws, en na te gaan of er juridisch kan worden ingegrepen om de publicatie en verspreiding van valse inhoud tegen te gaan. De Commissie heeft bevestigd dat dit een prioriteit is en heeft het initiatief tegen nepnieuws opgenomen in haar werkprogramma voor 2018.

Meer informatie

Openbare raadpleging

Sollicitatieoproep: deskundigengroep van hoog niveau

Webstreaming van de multistakeholderconferentie: 13 november en 14 november

Toespraak van commissaris Gabriel op de multistakeholderconferentie

Toespraak van vicevoorzitter Andrus Ansip aan het Europees Parlement, 5 april 2017

BIJLAGE

De ontwikkeling van een EU-strategie tegen de verspreiding van nepnieuws op het internet

Dit zijn de belangrijkste initiatieven en evenementen van de Commissie:

• - 

  Maart 2015: in het kader van het mandaat van de Europese Raad is de East StratCom Task Force van de EDEO in het leven geroepen om op dagelijkse basis de aanhoudende desinformatiecampagnes door Rusland op te sporen, te analyseren, en het publiek hier bewust van te maken.

• - 

  Mei 2016: presentatie van de mededeling over onlineplatforms, waarmee de industrie wordt aangemoedigd meer vrijwillige inspanningen te leveren om praktijken zoals valse of misleidende onlinebeoordelingen aan te pakken

• - 

  13 november 2017: lancering van de openbare raadpleging en de groep op hoog niveau over nepnieuws; multistakeholder-evenement in Brussel in combinatie met een lopende dialoog met de lidstaten

• - 

  Januari 2018: eerste vergadering van de groep op hoog niveau over nepnieuws

• - 

  Maart 2018: resultaten van de openbare raadpleging en de Eurobarometer-enquête

• - 

  April 2018: verslag van de groep op hoog niveau

• - 

  Voorjaar 2018: mededeling over nepnieuws en online-desinformatie

De vertegenwoordigingen van de Commissie in de lidstaten van de EU en in de externe delegaties in derde landen zullen deelnemen aan het debat en informatie verzamelen over de nationale voorschriften en initiatieven tegen de verspreiding van nepnieuws in hun respectieve landen.

IP/17/4481