Herzien Europees nabuurschapsbeleid: ondersteuning van stabilisatie, weerbaarheid en veiligheid

Het Europees nabuurschapsbeleid (ENB) werd in 2015 herzien om in te spelen op de nieuwe uitdagingen van een veranderende nabuurschap. In het verslag van vandaag staan de resultaten van een nieuwe aanpak op basis van differentiatie, gemeenschappelijke verantwoordelijkheid en flexibiliteit.

Het herziene Europees nabuurschapsbeleid (ENB) heeft de betrekkingen tussen de Europese Unie en haar buurlanden in het oosten en het zuiden versterkt, en is meer toegespitst op stabilisering, weerbaarheid en veiligheid. Het gezamenlijk verslag van vandaag over de tenuitvoerlegging van het Europees nabuurschapsbeleid beslaat de hele nabuurschap. Het toont aan dat de nieuwe aanpak zorgt voor een sterkere gezamenlijke verantwoordelijkheid en meer flexibiliteit doordat de verschillende ambities en de diversiteit van de partnerlanden worden erkend. Het verslag is een follow-up van de herziening van het Europees nabuurschapsbeleid, die in november 2015 is goedgekeurd.

“De Europese Unie heeft in de oostelijke en zuidelijke buurlanden veel geïnvesteerd in economische ontwikkeling, weerbaarheid, veiligheid, democratie en de rechtsstaat. Anderhalf jaar na de herziening van het Europees nabuurschapsbeleid zijn wij erin geslaagd om - in samenwerking en volwaardig partnerschap met onze buurlanden - een aanpak op maat met elk land uit te werken, zodat wordt ingespeeld op de echte behoeften en belangen, in het belang van al onze burgers", aldus Federica Mogherini, hoge vertegenwoordiger voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid/vicevoorzitter van de Europese Commissie, bij de bekendmaking van het gezamenlijk verslag.

“ Vóór de actualisering van het nabuurschapsbeleid hebben wij uitvoerig overleg gepleegd - en dit verslag laat zien hoe wij de resultaten van die raadpleging concreet in de praktijk omzetten: een sterkere focus op gemeenschappelijke belangen, meer differentiatie om rekening te houden met de verscheidenheid van onze partners, een groter gevoel van gedeelde verantwoordelijkheid voor het beleid en meer flexibiliteit in de wijze van uitvoering ",voegde Johannes Hahn, EU-commissaris voor Nabuurschapsbeleid en Uitbreidingsonderhandelingen daaraan toe.

De uitvoering van het herziene Europees nabuurschapsbeleid

In het licht van de langdurige crises en de geopolitieke relevantie van de nabuurschap van de EU heeft de EU behoefte aan een solide beleidskader om de politieke en economische betrekkingen met de buurlanden van de EU te versterken.

Het vandaag goedgekeurde gezamenlijk verslag van de Europese Commissie en de hoge vertegenwoordiger over de uitvoering van het herziene ENB bevestigt dat het ENB een centrale rol speelt om de voorwaarden te scheppen voor de stabilisering van het nabuurschap van de EU - een aspect dat bij de herziening als een topprioriteit werd aangemerkt.

Het ENB kreeg een nieuwe focus: een gedifferentieerde aanpak van de partners waarbij het verschillende ambitieniveau van elk land wordt erkend, gedeelde verantwoordelijkheid, gebaseerd op de behoeften van de partners en de belangen van de EU, en meer flexibiliteit bij het gebruik van de EU-instrumenten. De nieuwe aanpak was cruciaal om de betrekkingen van de EU met de partnerlanden van de nabuurschap een nieuwe impuls te geven. Dit blijkt ook uit de onderhandelingen over en de goedkeuring van nieuwe partnerschapsprioriteiten en de voortdurende actualisering van de associatie-agenda's, waarbij de aandacht in de toekomstige betrekkingen meer zal uitgaan naar gebieden van wederzijds belang.

Binnen het nieuwe beleidskader handelt de EU met meer flexibiliteit en gevoeligheid jegens zijn partners, en worden de middelen doeltreffender ingezet voor de tenuitvoerlegging van de essentiële prioriteiten. Er is meer flexibiliteit bij het gebruik van EU-middelen (via het Europees nabuurschapsinstrument) dankzij het gebruik van trustfondsen met het oog op een snelle verstrekking van financiële bijstand, door middel van meer gecombineerde financiering (blending) en een betere gezamenlijke programmering met de lidstaten. Bovendien kan door een betere coördinatie met de internationale financiële instellingen en het opzetten van een nieuwe "flexibiliteitsbuffer" sneller worden gereageerd op crisissituaties en op veranderende omstandigheden.

Vooruitgang op de prioritaire gebieden

Het herziene ENB heeft aanzienlijke steun vrijgemaakt om hervormingen door te voeren op vier prioritaire gebieden: 1) goed bestuur, democratie, de rechtsstaat en mensenrechten, 2) economische ontwikkeling en stabilisering, 3) veiligheid, en 4) migratie en mobiliteit.

Met de steun van de EU hebben sommige partnerlanden belangrijke stappen gezet om vaart te zetten achter de hervormingen op het gebied van goed bestuur, democratie, de rechtsstaat en mensenrechten, met uitgebreide programma's voor de hervorming van het openbare bestuur en voor corruptiebestrijding, voor de versterking van de rechterlijke macht, en ter ondersteuning van de mensenrechten, evenals de bevordering van een sterker maatschappelijk middenveld.

Het stimuleren van duurzame economische ontwikkeling vormt de kern van de bijdrage van de EU aan de stabilisatie van de nabuurschap en is cruciaal om de weerbaarheid van de partnerlanden te verbeteren. Sinds de herziening heeft de EU structurele hervormingen gestimuleerd om het concurrentievermogen en het ondernemingsklimaat te verbeteren, de handel te stimuleren, de kleine en middelgrote ondernemingen te ondersteunen en het onderwijs en opleiding beter af te stemmen op de behoeften van de reële economie.

Door de herziening van het ENB werd de aandacht sterker gericht op de veiligheidsaspecten, met een alomvattende aanpak van de veiligheidsproblemen in de nabuurschap. De EU heeft zowel in het oosten als in het zuiden hervormingsprogramma's voor de veiligheidssector uitgewerkt en belangrijk werk verricht op het gebied van terrorismebestrijding en de voorkoming van gewelddadig extremisme. De inspanningen werden opgevoerd voor de bestrijding van de georganiseerde misdaad en voor nauwere samenwerking in het kader van het gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid (GVDB).

De uitdagingen in verband met de vluchtelingencrisis en irreguliere migratie staan nog steeds hoog op de politieke agenda en zijn een belangrijk aspect van de werkzaamheden van de EU met haar buurlanden. De alomvattende aanpak van de EU behelst inspanningen om de diepere oorzaken van migratie aan te pakken om de irreguliere migratie terug te dringen, legale migratie en mobiliteit te bevorderen, en te zorgen voor effectief grensbeheer, met inachtneming van het recht van EU-burgers op vrij verkeer binnen de EU.

Achtergrond

Het Europees nabuurschapsbeleid (ENB) werd in 2015 herzien om in te spelen op de nieuwe uitdagingen van een veranderende nabuurschap. De herziening - zoals in 2014 voorgesteld door voorzitter Jean-Claude Juncker van de Europese Commissie en goedgekeurd door de EU-lidstaten - was het voorwerp van een brede openbare raadpleging voorafgaand aan de bekendmaking ervan in november 2015. Het resultaat van de herziening was een vernieuwd beleid op basis van de beginselen differentiatie, flexibiliteit en eigen verantwoordelijkheid, overeenkomstig de overkoepelende doelstelling van de stabilisatie.

Het vandaag goedgekeurde gezamenlijk verslag is het eerste verslag dat de hele nabuurschap beslaat en dat is gepubliceerd door de EU als een op zichzelf staand document zonder een reeks verslagen over de individuele landen. Het doel van dit nieuwe verslagtype is een algemeen overzicht te geven over ontwikkelingen en trends in de nabuurschap. De landenspecifieke verslagen worden voortaan afzonderlijk goedgekeurd en gepubliceerd: zij zullen worden gepubliceerd als basis voor de politieke gedachtenwisselingen in de aanloop naar de zittingen van de Associatieraad of vergelijkbare evenementen op hoog niveau die met de betrokken partners worden georganiseerd.

Meer informatie

Het verslag

ENB-website van de Europese Commissie

Persbericht: Herziening Europees nabuurschapsbeleid (ENB): sterkere partnerschappen voor een sterkere nabuurschap

IP/17/1334