Positie Tweede Kamer
Nederland heeft een parlementair stelsel met twee Kamers, die echter in hoge mate een zelfde positie hebben. Zo stemmen ze over alle wetsvoorstellen en begrotingen. Wel heeft de Tweede Kamer meer rechten dan de Eerste Kamer. Zij beschikt over het recht van initiatief en het recht van amendement.
Daarnaast hebben Tweede Kamerleden, net als Eerste Kamerleden, recht op inlichtingen. De Tweede Kamer maakt wel vaker gebruik van dat recht, onder andere door meer vragen te stellen en onderzoeken te doen.
In Nederland wordt algemeen aangenomen dat het primaat bij de Tweede Kamer ligt en dat wat die Kamer vindt doorslaggevend moet zijn. In de Grondwet wordt in artikel 51, lid 1 de Tweede Kamer als eerste genoemd. Deze Kamer wordt, in tegenstelling tot de Eerste Kamer, rechtstreeks door de burger gekozen. Zowel over de verhouding tot de Eerste Kamer als die tot de regering bestaat evenwel discussie. Vragen zijn dan: wordt het primaat van de Tweede Kamer altijd echt erkend en is de Tweede Kamer onafhankelijk genoeg ten opzichte van het kabinet?
-
Tweekamerstelsel
Veel landen hebben een parlement dat uit twee Kamers bestaat. Zo heeft het Verenigd Koninkrijk een Hoger- en Lagerhuis en kent Duitsland een Bondsdag en een Bondsraad. Ook Nederland heeft sinds 1815 twee Kamers en daarmee een tweekamerstelsel ('bicameralisme').
-
Verhouding tot Eerste Kamer
Het bestaan van twee Kamers kan tot conflicten tussen beide Kamers leiden. Dat gebeurt echter niet vaak, en dat komt doordat de Eerste Kamer - hoewel er formeel geen rangorde bestaat tussen beide Kamers - zich als regel terughoudend opstelt.
-
Verhouding Tweede Kamer en kabinet
Tweede Kamer en kabinet hebben een eigen plaats in het staatsbestel, maar er bestaan ook relaties tussen beide. Een kabinet wordt gevormd op basis van de politieke krachtsverhoudingen in de Tweede Kamer. Het is gebruikelijk dat tijdens de vorming van het kabinet (de kabinetsformatie) afspraken worden gemaakt over het door het kabinet te voeren beleid. Zulke afspraken worden vastgelegd in een regeerakkoord.
-
Vertrouwensregel parlement en kabinet
De vertrouwensregel houdt in dat een minister, staatssecretaris of het kabinet als geheel moet aftreden als zij niet langer het vertrouwen genieten van het parlement (lees: de Tweede Kamer). De vertrouwensregel zegt dus niet dat bewindspersonen per se moeten aftreden als ze een fout hebben gemaakt.
-
Dualisme en monisme
Dualisme wil zeggen dat er een duidelijke scheiding is tussen kabinet en parlement. De regel die dan strikt genomen geldt, is: de regering regeert, het parlement controleert. In de praktijk is het gedrag van de Tweede Kamer echter vaak minder dualistisch.
-
Zittingsduur Tweede Kamer
De zittingsduur van de Tweede Kamer is vier jaar, gerekend vanaf de zitting van de Kiesraad waarin de verkiezingsuitslag is bekendgemaakt. De regeerperiode van een kabinet valt samen met de vierjarige zittingsduur. Met de zittingsduur van vier jaar hebben de kiezers enerzijds regelmatig de kans om hun mening te geven door het uitbrengen van hun stem. Anderzijds zou een (veel) kortere periode kunnen leiden tot regelmatige koerswijzigingen en daardoor een gebrek aan continuïteit.
-
Kamerontbinding
Als een kabinet gevallen is, wordt als regel de Tweede Kamer ontbonden. De regering heeft daar Grondwettelijk het recht toe. Door Kamerontbinding kan de regering bij een conflict een uitspraak van de kiezers vragen. Die 'regel' bestaat sinds 1972. Na een besluit tot Kamerontbinding moeten altijd binnen 40 dagen nieuwe verkiezingen worden uitgeschreven.
Meer over