Stilte voor de storm in Griekenland

Jurgen Broeders, Montesquieu Instituut Den Haag

Deze zomer is het tot nu toe stil in het nieuws rond Griekenland. Nu – precies een jaar na het Griekse referendum – eist het referendum in het Verenigd Koninkrijk de aandacht op in de Europese media. Toch kan de Griekse crisis na de zomer weer opspelen.  

Nieuwe lening

Afgelopen maand ontving Griekenland 7,5 miljard euro aan nieuwe leningen, als onderdeel van het Europese ‘hulppakket’ dat vorige zomer overeen werd gekomen. De Griekse premier Tsipras moest toen met tegenzin zijn handtekening onder een akkoord zetten, nadat hij zijn bevolking eerst had opgeroepen in een referendum tegen zo’n akkoord te stemmen. Met zijn handtekening verplichtte hij zich hervormingen en bezuinigingen door te voeren, en staatseigendommen zoals havens te verkopen.

De ministers van Financiën van de eurolanden hebben nu geoordeeld dat de Griekse regering die beloftes voldoende is nagekomen om aanspraak te maken op het geld. Die beslissing laat zien dat het programma ‘fully back on track’ is, volgens eurogroep-voorzitter Dijsselbloem. Voor Griekenland betekent dit dat het de schuldverplichtingen deze zomer kan nakomen.

Herstellend vertrouwen

Daarmee is ook de dreiging van een Grexit afgewend, in ieder geval voorlopig. Afgelopen week noemde Europese Commissie-voorzitter Juncker het idee van een Grexit – een optie die na het referendum vorig jaar serieus op tafel lag – tijdens een persconferentie in Athene zelfs ‘stupid’. Inmiddels is volgens de hoofdrolspelers in de Griekse crisis een nieuwe fase aangebroken. Het vertrouwen tussen de Griekse onderhandelaars en de Europese partners is weer groeiende, na de Varoufakis-relletjes van vorig jaar.

Maar de rust is slechts tijdelijk. Griekenland kampt nog met veel problemen, die niet opgelost zijn met het Europese hulppakket. De werkloosheid is nog steeds rond de 25 procent, veel Grieken leven in extreme armoede, er gelden nog kapitaalrestricties, en veel jongeren trekken naar het buitenland om daar werk te vinden.

Na de zomer verder

Na de zomer worden volgens de planning opnieuw delen van de noodlening overgemaakt naar Griekenland. Daaraan zijn wel weer voorwaarden verbonden waaraan voldaan moet zijn voordat wordt uitbetaald. Het privatiseringsfonds dat Griekse staatseigendommen verkoopt moet verder opgetuigd zijn, de belastingdienst moet hervormd zijn, de gasmarkt geliberaliseerd en  de arbeidsmarkt hervormd. Voordat de geldschieters in oktober opnieuw een voortgangsrapportage opmaken, moeten de hervormingen door het parlement zijn geloodst. Volgens sommige analisten zou dat zelfs tot nieuwe verkiezingen kunnen leiden.

Aangezien veel Grieken al in zo’n penibele situatie verkeren, zullen zij dit in ieder geval niet zomaar over zich heen laten komen. Onder andere veranderingen van collectieve arbeidsovereenkomsten kunnen protesten van de linkse arbeidsbeweging te weeg brengen. Een stromachtige herfst kan dus nog volgen voor het voorheen als extreem-links bestempelde Syriza, de partij van premier Tsipras.

Positie Syriza

De maatregelen die de regering Tsipras moet doorvoeren doen de populariteit van zijn partij geen goed. Nog maar 11 procent van de Grieken gelooft dat de huidige regering het land uit de crisis kan loodsen, blijkt uit een recente opiniepeiling. In de peilingen is Syriza dan ook al voorbijgestreefd door de conservatieve partij Nieuwe Democratie. Partijleider Mitsotakis – zijn vader was eerder premier en zijn zus minister van Buitenlandse Zaken – van die partij loopt al warm om het premierschap van Tsipras over te nemen.