Nieuwe regels voor betere bescherming van slachtoffers van misdrijven in de EU treden vandaag in werking

Vandaag treden nieuwe EU-regels inzake de rechten van slachtoffers in werking, die de behandeling van slachtoffers van misdrijven in Europa ingrijpend zullen wijzigen.

In de richtlijn inzake rechten van slachtoffers zijn bindende rechten vastgesteld voor slachtoffers van een strafbaar feit, evenals duidelijke verplichtingen voor de EU-lidstaten om deze rechten in de praktijk te garanderen (IP/12/1066).

De regels gelden voor alle personen die in de EU slachtoffer worden van een strafbaar feit, ongeacht hun nationaliteit. Voorts gelden zij ook als de strafprocedure in de EU plaatsvindt.

Commissaris van Justitie, Consumentenzaken en Gendergelijkheid Věra Jourová: "Ieder jaar wordt in de EU naar schatting één op de zeven personen slachtoffer van een strafbaar feit. Vanaf vandaag gelden nieuwe regels die slachtoffers, in alle lidstaten, duidelijk het recht op informatie, bescherming en toegang tot hulporganisaties garanderen. De nieuwe regels zullen ervoor zorgen dat slachtoffers beter worden behandeld. Dit zal vervolgens een duidelijke positieve invloed hebben op de hele maatschappij. We vinden dat slachtoffers een centrale plaats moeten krijgen in de strafprocedure. Niet alle lidstaten hebben echter de Commissie meegedeeld dat zij de richtlijn hebben omgezet. Ik roep de lidstaten die dat nog niet hebben gedaan ertoe op deze belangrijke regels zo snel mogelijk om te zetten, zodat de slachtoffers en hun familie er in de praktijk gebruik van kunnen maken."

De nieuwe regels moeten ervoor zorgen dat alle slachtoffers van strafbare feiten en hun familieleden op een respectvolle en niet-discriminerende manier worden erkend en behandeld, rekening houdend met de specifieke behoeften van het slachtoffer.

De belangrijkste nieuwe rechten zijn onder meer:

• - 

  Rechten van familieleden van slachtoffers - Familieleden van overleden slachtoffers genieten dezelfde rechten als directe slachtoffers, waaronder het recht op informatie, hulp en vergoeding. Familieleden van een slachtoffer dat het strafbaar feit heeft overleefd, hebben ook recht op hulp en bescherming.
• - 

  Recht te begrijpen en te worden begrepen - Alle communicatie met slachtoffers moet in eenvoudige en toegankelijke bewoordingen plaatsvinden. De communicatievorm moet worden aangepast aan de specifieke behoeften van het slachtoffer, rekening houdend met onder meer leeftijd, taal en eventuele handicap.
• - 

  Recht op informatie - De nationale autoriteiten moeten slachtoffers informatie verstrekken over hun rechten, hun zaak en de diensten en hulp die hun ter beschikking staan. De informatie moet onverwijld worden verstrekt, bij het eerste contact van het slachtoffer met de bevoegde autoriteit.
• - 

  Recht op hulp - De lidstaten moeten garanderen dat slachtoffers toegang hebben tot hulporganisaties en de autoriteiten moeten de doorverwijzing naar deze organisaties bevorderen. De hulp moet gratis en vertrouwelijk zijn, en moet ook toegankelijk zijn voor slachtoffers die geen officiële aangifte doen. Er moet zowel algemene hulp, voor alle slachtoffers van een strafbaar feit, als gespecialiseerde hulp beschikbaar zijn. Gespecialiseerde hulp omvat onderdak, traumazorg en counseling aangepast aan de verschillende soorten slachtoffers.
• - 

  Recht om deel te nemen aan de strafprocedure - Slachtoffers krijgen een actievere rol bij strafprocedures. Zij krijgen het recht te worden gehoord en te worden geïnformeerd over de verschillende stappen van de procedure. Zij zullen met name het recht hebben beroep aan te tekenen wanneer zij niet akkoord gaan met een beslissing tot niet-vervolging. Slachtoffers hebben ook recht op een vergoeding, en als het nationale stelsel voorziet in herstelrechtprocedures, zullen de slachtoffers daar vanaf nu veilig aan kunnen deelnemen.
• - 

  Recht op bescherming - Slachtoffers moeten worden beschermd tegen de dader en ten aanzien van het strafrechtstelsels. Van ieder slachtoffer moeten via een individuele beoordeling de behoeften worden vastgesteld, om na te gaan of de persoon het risico loopt om tijdens de strafprocedure aan verdere schade te worden blootgesteld. Als de persoon in kwestie kwetsbaar is, moeten bijzondere beschermingsmaatregelen worden genomen om hem of haar tijdens de strafprocedure en tegen een mogelijke dreiging van de dader te beschermen. Bijzondere aandacht wordt besteed aan de bescherming van kinderen.

Deze EU-regels moeten nu door alle lidstaten worden omgezet en toegepast. Omdat de richtlijn duidelijke en precieze regels vaststelt, kunnen personen zich daar bovendien rechtstreeks voor de nationale rechter op beroepen, ook wanneer hun lidstaat de betrokken regels nog niet volledig in nationaal recht heeft omgezet.

Volgende stappen

De Commissie houdt toezicht op de omzetting van de regels in nationaal recht, en helpt de lidstaten daarbij, met name door bilaterale en regionale bijeenkomsten te organiseren en deel te nemen aan andere deskundigenfora op het betrokken gebied. De Commissie zal nauw samenwerken met het aanstaande Nederlandse voorzitterschap en met het maatschappelijk middenveld.

Als lidstaten hun verplichtingen niet nakomen, zal de Commissie niet aarzelen juridische stappen te nemen om de naleving van de regels af te dwingen.

Achtergrond

De Commissie deed in mei 2011 een voorstel voor een EU-richtlijn inzake minimumnormen voor slachtoffers (IP/11/585 en MEMO/11/310) om de 75 miljoen slachtoffers van strafbare feiten betere rechten te garanderen.

Het voorstel werd in september 2012 goedgekeurd door het Europees Parlement (MEMO/12/659) en in oktober 2012 door de Raad van de EU (IP/12/1066). Dit gebeurde nadat het Europees Parlement en de Raad van ministers in juni 2012 na intensieve onderhandelingen en bemiddeling door de Europese Commissie overeenstemming bereikten.

Na de publicatie van de richtlijn in het Publicatieblad van de EU hadden de lidstaten drie jaar de tijd om de bepalingen om te zetten in nationaal recht.

Meer informatie

Richtlijn betreffende de rechten van slachtoffers: veelgestelde vragen

Factsheet over de gevolgen van de nieuwe richtlijn betreffende de rechten van slachtoffers

Richtlijn betreffende de rechten van slachtoffers

Leidraad voor de lidstaten inzake de richtlijn betreffende de rechten van slachtoffers

Rechten van slachtoffers

IP/15/6095