Commissie ondertekent driejarig programma voor ESM-stabiliteitssteun voor Griekenland

De Europese Commissie heeft woensdagavond laat het Memorandum van Overeenstemming (MvO) met Griekenland ondertekend over een nieuw programma voor stabiliteitssteun. Het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM), Europa's firewall die in 2012 werd opgetrokken als reactie op de wereldwijde financiële crisis, zal nu de komende drie jaar tot 86 miljard EUR aan leningen kunnen uitkeren. Voorwaarde daarbij is dat de Griekse overheid de in het MvO aangegeven hervormingen doorvoert die nodig zijn om de fundamentele economische en sociale uitdagingen aan te pakken.

Na maanden van intensief onderhandelen zal het programma onzekerheid helpen weg te nemen en de financieel-economische situatie stabiliseren. Zo kan Griekenland opnieuw op het pad worden gebracht van duurzame groei, die berust op gezonde overheidsfinanciën, versterkt concurrentievermogen, een functionerende financiële sector, banencreatie en sociale cohesie. In het MvO wordt (zoals bepaald in artikel 13 van het ESM-Verdrag) nader aangegeven wat de hervormingsdoelstellingen en -toezeggingen zijn die nodig zijn om ESM-financiering vrij te geven. De middelen worden maar uitgekeerd afhankelijk van de vooruitgang die bij de implementatie wordt geboekt. De implementatie zal worden gemonitord door de Commissie, in overleg met de Europese Centrale Bank (ECB), en waar mogelijk, samen met het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Een en ander zal verlopen via regelmatige doorlichtingen.

Valdis Dombrovskis, vicevoorzitter voor de Euro en Sociale Dialoog, die het MvO namens de Commissie ondertekende: "Het programma biedt de Griekse autoriteiten de kans om het wederzijds vertrouwen, de financiële stabiliteit en het geloof in een positieve uitkomst te herstellen. Dit zijn noodzakelijke voorwaarden om de Griekse economie opnieuw op weg te zetten naar groei. Thans komt het erop aan de overeengekomen hervormingen snel door te voeren. Dat moet Griekenland in staat stellen het concurrentievermogen te herstellen en een duurzame economische groei te realiseren."

Commissaris Pierre Moscovici, bevoegd voor Economische en Financiële Zaken, Belastingen en Douane, verklaarde: "Dit overeengekomen programma is zeer goed nieuws voor Griekenland en voor de Europese Unie als geheel. Het schept de voorwaarden voor meer groei, stabiliteit, investeringen en banen. Door solidariteit en verantwoordelijkheid te combineren, luiden Griekenland, de andere lidstaten van de eurozone en de Instellingen een nieuw hoofdstuk in, dat gebaseerd is op hervormingen, rechtvaardigheid en onderling vertrouwen."

Marianne Thyssen, commissaris verantwoordelijk voor Werkgelegenheid, Sociale Zaken, Vaardigheden en Arbeidsmobiliteit, zei: "Deze Commissie heeft zich tot prioriteit gesteld sociaal rechtvaardige aanpassingen centraal te stellen in nieuwe steunprogramma's. Vandaag zijn we deze verbintenis voor het eerst nagekomen door het sociale effect van het nieuwe programma voor Griekenland grondig te evalueren en erop toe te zien dat het in al zijn aspecten sociaal rechtvaardig is en de meest kwetsbaren ontziet."

In lijn met de politieke richtsnoeren van voorzitter Jean-Claude Juncker, heeft de Commissie, als een van de partners bij de onderhandelingen, bijzondere aandacht besteed aan de sociale rechtvaardigheid van het nieuwe programma. Zij wilde ervoor zorgen dat de aanpassing billijk is gespreid en dat de meest kwetsbare mensen in de samenleving worden ontzien. De Commissie komt vandaag ook met een analyse van de sociale impact van het programma. Haar conclusie is dat, wanneer de maatregelen uit het programma volledig en snel worden doorgevoerd, Griekenland opnieuw kan aanknopen met stabiliteit en groei op een financieel en sociaal houdbare wijze. Ook zal het programma een antwoord helpen te bieden op de dringendste sociale noden en uitdagingen in Griekenland.

Bijzondere aandachtspunten waren voor de Commissie onder meer:

• - 

  infaseren van een regeling voor een gegarandeerd minimuminkomen en aanbieden van universele gezondheidszorg;
• - 

  verzekeren dat iedereen naar financiële draagkracht bijdraagt aan de inspanningen;
• - 

  bezuinigingen richten op sectoren waar gewone burgers dit niet direct in hun portemonnee voelen (zoals verlaging van de uitgaven voor defensie) of door op talrijke terreinen van overheidsuitgaven inefficiënties aan te pakken;
• - 

  aanpakken van gevestigde belangen (zoals het uitfaseren van fiscale gunstregelingen voor reders of landbouwers) of de talloze uitzonderingen (in bijvoorbeeld btw-tarieven voor bepaalde eilanden) of ongerechtvaardigde subsidies;
• - 

  ondersteunen van de rol van de sociale partners en moderniseren van het cao-overleg;
• - 

  de strijd aanbinden met corruptie, belastingontwijking en zwartwerk;
• - 

  overheidsdiensten transparanter en doelmatiger helpen te functioneren. Een en ander moet onder meer gebeuren door de belastingdienst onafhankelijker te maken, ministeries te reorganiseren en te zorgen voor een directere link tussen salarissen en jobinhoud.

Als aanvulling op dit programma en om het alle kansen op succes te geven, is de Commissie op 15 juli met een Plan voor banen en groei voor Griekenland gekomen. Tegen 2020 zal zo'n 35 miljard EUR beschikbaar komen voor investeringen in mensen en bedrijven. Door het percentage initiële prefinanciering van financieringsprogramma's voor 2014-2020 in Griekenland met 7 procentpunten te verhogen, kan 1 miljard EUR van de landentoewijzing sneller beschikbaar komen om nieuwe projecten die door de EU worden medegefinancierd, naar voren te halen.

De Commissie versterkt ook haar aanbod technische bijstand en deskundigheid, via haar nieuwe speciale Structural Reform Support Service (SRSS). Deze in juli opgerichte dienst zal als hub dienen om deskundigheid bij de diensten van de Commissie, de overheidsdiensten van lidstaten en andere internationale organisaties in te zetten om te helpen bij het uitwerken en monitoren van hervormingen.

Achtergrond

Op 8 juli 2015 heeft de Helleense Republiek ("Griekenland") bij het ESM een officieel verzoek ingediend voor stabiliteitssteun, in de vorm van een kredietfaciliteit. Deze moest dienen om schuldverplichtingen te voldoen en de stabiliteit van het Griekse financiële systeem te verzekeren. Op 23 juli 2015 werd een apart verzoek om financiële bijstand ingediend bij het Internationaal Monetair Fonds (IMF).

Op 12-13 juli is er op een eurozonetop een stand van zaken opgemaakt en een gedetailleerde verklaring uitgegeven waarin de te volgen koers werd uitgezet.

Op 15 juli en 22 juli hebben de Griekse autoriteiten diverse wetgevingspakketten aangenomen, zoals gevraagd in de verklaring van de eurozonetop.

Op 17 juli vroeg de eurogroep de instellingen om de onderhandelingen te beginnen over een MvO waarin de voorwaarden werden uitgewerkt voor een financiële bijstandsfaciliteit voor de periode 2015-2018, dit in overeenstemming met artikel 13 van het ESM-Verdrag. De werkzaamheden werden uitgevoerd door de Europese Commissie, in samenspraak met de Europese Centrale Bank (ECB), en in samenwerking met het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM).

Op 11 augustus hebben de Griekse autoriteiten en de instellingen op ambtelijk niveau een akkoord bereikt over het MvO. Dit werd dan op 14 augustus politiek bekrachtigd door de ministers van Financiën van de eurozone.

Op 14 augustus hebben de Griekse autoriteiten een nieuw wetgevingspakket aangenomen (de zogeheten "prior actions").

Nadat de nationale parlementen (waar zulks noodzakelijk was) hun instemming hadden betuigd, heeft de ESM-raad van gouverneurs het MvO op 19 augustus goedgekeurd. Het is vervolgens ondertekend door de Commissie, namens het ESM, alsook door de Griekse regering en centrale bank.

Dit is het derde ESM-programma na Cyprus en Spanje.

De rol van de Europese Commissie in deze programma's en de rechtsgrondslag daarvan zijn vastgelegd en door de lidstaten van de eurozone overeengekomen in het ESM-Verdrag:

• - 

  onderzoeken of stabiliteitssteun noodzakelijk en gerechtvaardigd is; dat gebeurt in overleg met de ECB (zie artikel 13, lid 1, ESM-Verdrag);
• - 

  onderhandelen met de lidstaat in kwestie over een memorandum van overeenstemming waarin de aan de financiële bijstand verbonden voorwaarden worden beschreven; dat gebeurt door de Commissie in overleg met de ECB en, steeds als dit mogelijk is, samen met het IMF (zie artikel 13, lid 3, ESM-Verdrag);
• - 

  ondertekenen van het MvO namens het ESM (zie artikel 13, lid 4, ESM-Verdrag);
• - 

  toezicht houden op de naleving van de voorwaarden die aan de financiëlebijstandfaciliteit verbonden zijn; dat gebeurt door de Commissie in overleg met de ECB en, steeds als dit mogelijk is, samen met het IMF (zie artikel 13, lid 7, ESM-Verdrag);

Alle document over dit thema zijn hier te vinden.

IP/15/5512