Onderzoek naar vermeende CIA-praktijken in Europa - Achtergronden Europees Parlement (en)

De controverse over de vermeende geheime detentiecentra van de CIA in Europa en "bijzondere uitleveringen" voor het transport van verdachten via Europese luchthavens houdt aan. Temidden van dit geschil stemde het Parlement op 18 januari over de instelling van een partijoverkoepelende commissie om de aantijgingen te onderzoeken, in het bijzonder waar het gaat om "ontvoeringen [....] martelingen, onmenselijke of onterende behandeling [...] "

De twee mannen die dit onderzoek leiden, praten voor het eerst met de website van het Parlement. Het zijn Claudio Fava, een Italiaanse sociaal-democraat, die het eindrapport van de commissie zal opstellen (de "rapporteur") en Carlos Coelho, een Portugees christen-democratisch EP-lid die de functie van commissievoorzitter op zich neemt.

• 1. 

  Wat is het doel van de commissie?

Carlos Coelho: Het doel van de commissie is vierledig: Wij zullen eerst de feiten op een rij zetten. Indien de vermeende praktijken inderdaad hebben plaatsgevonden, zullen wij vervolgens achterhalen waartoe deze zich uitstrekten. Hierna dienen wij vast te stellen of EU-burgers hiervan het slachtoffer zijn geworden of hierbij betrokken waren. Als laatste moeten wij achterhalen of functionarissen van EU-lidstaten hieraan actief of passief hebben meegewerkt.

Claudio Fava: Waarheidsvinding is het doel van onze commissie: wij onderzoeken of er op Europese bodem geheime detentiecentra van de CIA zijn ingericht en of regeringen van lidstaten of kandidaat-lidstaten hebben meegewerkt aan "bijzondere uitleveringen". Wij streven ook een politiek doel na [....] wij willen opnieuw de aandacht vestigen op de essentiële rol van de mensenrechten en prioriteit verlenen aan de bescherming van deze rechten, zelfs in de strijd tegen internationaal terrorisme.

• 2. 

  Hoe zal de commissie deze beschuldigingen onderzoeken?

Carlos Coelho: Wij zullen getuigen, slachtoffers en deskundigen horen. Wij werken vanaf het begin samen met Europese instellingen (Europese Commissie, Europese Raad) en hebben daarnaast alle 25 EU-lidstaten schriftelijk om medewerking gevraagd. Wij zullen alle beschikbare documentatie doornemen en onze bevindingen analyseren.

Claudio Fava: De commissie zal op institutioneel niveau opereren, waarbij eerst om medewerking van de regeringen van de EU-lidstaten en kandidaat-lidstaten wordt gevraagd. Maar het is net zo belangrijk om op niet-institutioneel niveau te opereren en bewijzen, feiten en getuigenverklaringen te verzamelen. De verklaringen van slachtoffers zullen daarom van cruciaal belang zijn: de Europese en buitenlandse burgers die het slachtoffer zijn geworden van "bijzondere uitleveringen", detentie en martelingen [_] Het eerste slachtoffer dat wij op maandag 13 maart in Straatsburg zullen horen, is Khaled El Masri. Hij is een Duits staatsburger van Libanese afkomst, die in Skopje door CIA-agenten werd ontvoerd en gedurende vijf maanden in detentie werd gehouden en gefolterd. Hij werd uiteindelijk vrijgelaten zonder van enig misdrijf te worden beschuldigd.

• 3. 

  Zullen er ook CIA-medewerkers worden gevraagd om voor de commissie te verschijnen?

Carlos Coelho: Ik ben niet zo naïef te geloven dat de samenwerking met derde landen hetzelfde zal verlopen als de samenwerking tussen de EU-lidstaten. Wij zullen eerst een EU-standpunt moeten formuleren, voordat wij verdere stappen ondernemen.

Claudio Fava: Wij vragen CIA-directeur Peter Goss om bij een hoorzitting aanwezig te zijn. Wij zullen bovendien voormalige CIA-agenten uitnodigen om uitleg te geven over de verandering van het beleid van de Amerikaanse veiligheidsdiensten na 11 september, in het bijzonder wat "bijzondere uitleveringen" en de zogenoemde "zwarte locaties" in Europa betreft.

4: Als blijkt dat Europese landen hun medewerking hebben verleend - welke acties worden tegen deze landen ondernomen?

Carlos Coelho: Als voorzitter wil ik niet vooruitlopen op de zaak en vooraf dreigementen uiten. Bovendien moeten wij er ons van bewust zijn dat er verschillende soorten kennis en medewerking bestaan. Voorkennis verschilt aanzienlijk van kennis die pas achteraf kan worden vergaard. Franco Frattini, Europees Commissaris voor Justitie en Veiligheid gaf reeds aan dat als de beschuldigingen waar blijken te zijn, dit ongeacht de nationale politieke consequenties zal worden beschouwd als een overtreding van artikel 6 van het EU-Verdrag. Medewerking betekent bovendien een schending van de Europese Conventie voor de Rechten van de Mens en het Handvest van Grondrechten. In dit stadium is het echter nog te vroeg om vooruit te kijken - wij zullen op een later tijdstip advies uitbrengen.

Claudio Fava: In artikelen 6 en 7 van de verdragen staat vastgelegd dat een voorstel aan de Raad kan worden voorgelegd betreffende diverse sancties tegen lidstaten, die zelfs tot een opschorting van hun stemrecht kunnen leiden.

• 5. 

  Als de beschuldigingen (over illegale vluchten en detentiecentra) waar blijken te zijn, welk effect heeft dit dan op de betrekkingen tussen de EU en de VS?

Carlos Coelho: Wij hebben een volwassen relatie met de VS, wij delen dezelfde waarden, hetzelfde geloof in democratie en hebben gezamenlijke strategische belangen. Maar op bepaalde momenten was de vriendschap enigszins bekoeld, zoals tijdens de onderhandelingen voor de Wereldhandelsorganisatie - en deze verschillen kunnen ook op andere manieren tot uiting komen.

Claudio Fava: Ik geloof dat het nuttig zal zijn om binnen de EU-VS-samenwerking de grootste samenwerking in de strijd tegen het terrorisme opnieuw te definiëren, met het grootst mogelijke respect voor mensen- en grondrechten. Europa [...] heeft haar geschiedenis en civilisatie gevormd zonder ooit haar principes over boord te hebben gegooid, ook niet bij een noodsituatie. De afwijzing van martelingen en de eerbied van de "habeas corpus", de garantie dat alle aangehouden personen, ongeacht hun misdaden, recht hebben op dezelfde essentiële rechten, zijn voor Europa niet-onderhandelbare waarden.

REF.: 20060308STO05902

---