Mr. J.A. van Gilse

foto Mr. J.A. van Gilse
Naar de grotere foto (verschijnt in een nieuw venster)
bron: Onze Afgevaardigden

Rotterdamse vrijzinnig-democraat die voor het district Sneek in de Tweede Kamer zat. Na advocaat te zijn geweest, werd hij redacteur van onder meer NRC. Later wederom advocaat en daarna leraar. Bij de verkiezingen van 1897 werd hij met één stem verschil tegenover Theo Heemskerk gekozen. Actief op het gebied van onderwijs en volksgezondheid. Werd als Kamerlid bekend vanwege zijn amendement op de ontwerp-Militiewet over verkorting van de dienstplicht. Aanneming daarvan leidde tot het aftreden van minister Eland.

vrijzinnig-democratische kamerclub
in de periode 1897-1901: lid Tweede Kamer

Inhoudsopgave van deze pagina:


1.

Personalia

voornamen (roepnaam)
Jan Albert

geboorteplaats en -datum
Amsterdam, 20 juli 1843

overlijdensplaats en -datum
Voorburg, 24 april 1915

2.

Partij/stroming

partij(en)
  • Liberale Unie, tot februari 1901
  • VDB (Vrijzinnig-Democratische Bond), vanaf 17 maart 1901

lid tussentijds gevormde fractie(s)
Vrijzinnig-Democratische Kamerclub, van november 1897 tot maart 1901

3.

Hoofdfuncties/beroepen (5/9)

  • schoolopziener, arrondissement Rotterdam, van 1 februari 1882 tot 16 december 1897
  • leraar staatshuishoudkunde en staatsinrichting, Hogere Burgerschool te Rotterdam, van 1894 tot 16 december 1897
  • lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 16 november 1897 tot 17 september 1901 (voor het kiesdistrict Sneek)
  • directeur-hoofdredacteur "Arnhemsche Courant", van 1 januari 1898 tot 1 oktober 1910 (eervol ontslag)
  • ambteloos, van 1910 tot 1915

U ziet een selectie van de loopbaan. In de uitgebreide versie is de gehele loopbaan in te zien.

4.

Partijpolitieke functies

In de uitgebreide versie is een overzicht van partijpolitieke functies opgenomen.

5.

Nevenfuncties (2/11)

  • voorzitter Vereniging voor gezondheids- en vacantiekolonies te Arnhem, omstreeks 1906
  • lid Staatscommissie inzake de evenredige vertegenwoordiging (Staatscommissie-Oppenheim), van 15 november 1913 tot 25 mei 1914

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

6.

Opleiding

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

7.

Activiteiten

als parlementariër
  • Diende in 1900 bij de behandeling van een technische herziening van de Kieswet een nota in, waarin hij bepleitte het meerderheidsstelsel te vervangen door evenredige vertegenwoordiging
  • Aanneming met 44 tegen 42 stemmen op 12 maart 1901 van een door hem ingediend amendement betreffende opneming van verkorting van de diensttijd in de ontwerp-Militiewet was voor minister Eland reden om af te treden
  • Hield zich naast met dienstplichtzaken ook bezig met ondergeschikte onderwerpen betreffende gezantschappen, onderwijs en belastingen

opvallend stemgedrag (0/1)

In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.

8.

Wetenswaardigheden

algemeen
  • Voorstander van evenredige vertegenwoordiging
  • Hij kreeg in januari 1891 net niet genoeg stemmen om kandidaat gesteld te worden voor het lidmaatschap van de Tweede Kamer in de kiesvereniging "De Vooruitgang" te Rotterdam; tegenstander was Jhr.Mr. A.P.C. van Karnebeek.

uit de privésfeer
  • Zijn vrouw was afkomstig uit een koopmansmilieu
  • Voorouders waren molenaars, predikanten en kooplieden

verkiezingen (3/4)
  • Versloeg in 1897 in het district Sneek zijn tegenstander Th. Heemskerk met 1 stem verschil
  • Was in 1901 vrijzinnig-democratisch kandidaat in het district Amsterdam IX, maar werd reeds in de eerste verkiezingsronde verslagen
  • Werd in 1905 in het district Zwolle verslagen door A. baron van Dedem (chp)

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

9.

Publicaties van/over

literatuur/documentatie
  • B. Kerstens, scriptie Staatkundig-Historische Studiën, RU Leiden (1979)
  • W. Slagter, "'Ik betwijfel, of de heer Van Gilse het aangenaam zal vinden, dat hij zijn zetel aan een slecht potlood dankt' De Tweede Kamerverkiezingen van 1897 in het kiesdistrict Sneek", De Vrije Fries 101 (2021), 126-143
  • "N.R.C.", 26 april 1915
  • Onze Afgevaardigden, 1897

10.

Familie/gezin

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

11.

Uitgebreide versie

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.


Op bovenstaande tekst en gegevens zijn auteursrechten van PDC van toepassing; overname, in welke vorm dan ook, is zonder expliciete goedkeuring niet toegestaan. Ook de afbeeldingen zijn niet rechtenvrij.

De biografieën betreffen vooral de periode waarin iemand politiek en bestuurlijk actief is of was. PDC ontvangt graag gemotiveerde aanvullingen of correcties.