J.H.A. (Jan) Schaper

foto J.H.A. (Jan) Schaper
Naar de grotere foto (verschijnt in een nieuw venster)
bron: Vliegen, "Die onze kracht ontwaken deed"

Voormalige schildersgezel die naast Troelstra en Vliegen een belangrijk voorman van de SDAP was. Kwam in 1899 in de Tweede Kamer en had daarin tot zijn dood in 1934 zitting. Fel en goed debater, die het middel van de parlementaire obstructie niet schuwde. Sprak over uiteenlopende onderwerpen. Toen Troelstra in 1901 niet was herkozen, leidde hij ruim een jaar de SDAP-fractie. Vele jaren vicevoorzitter van de Tweede Kamer. Behoorde tot de gematigde vleugel van de SDAP. Nam in november 1918 in de Tweede Kamer behendig afstand van Troelstra's revolutiepoging, zonder zijn leider openlijk af te vallen. Nuchtere Groninger die met beide benen op de grond stond. Gewaardeerd door andersdenkenden vanwege zijn pragmatische opstelling. Was in de periode 1926-1934 tevens lid van Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland.

SDAP
in de periode 1899-1934: lid Tweede Kamer

Inhoudsopgave van deze pagina:


1.

Personalia

voornamen (roepnaam)
Johan Hendrik Andries (Jan)

geboorteplaats en -datum
Groningen, 12 februari 1868

overlijdensplaats en -datum
Voorburg, 31 augustus 1934

begraafplaats en -datum
Groningen, begraafplaats Esserveld, 5 september 1934

2.

Partij/stroming

partij(en)
  • SDB (Sociaal-Democratische Bond), vanaf 1882
  • SDAP (Sociaal-Democratische Arbeiderspartij), vanaf 26 augustus 1894

3.

Hoofdfuncties/beroepen (7/18)

  • lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 25 april 1899 tot 31 augustus 1934 (1899-1901 voor het kiesdistrict Veendam, 1901-1918 voor het kiesdistrict Appingedam)
  • waarnemend fractievoorzitter SDAP Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 21 juli 1915 tot 16 september 1916 (vanwege ziekte van Troelstra)
  • waarnemend voorzitter Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 18 januari 1917 tot 25 januari 1917 (na het overlijden van Goeman Borgesius)
  • lid Provinciale Staten van Zuid-Holland, van 1 juli 1919 tot 7 juli 1931
  • lid gemeenteraad van Rijswijk (Z.H.), van 2 september 1919 tot 23 september 1924
  • waarnemend fractievoorzitter SDAP Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 10 juli 1925 tot 15 september 1925
  • lid Gedeputeerde Staten (belast met waterstaat) van Zuid-Holland, van 9 april 1926 tot 7 juli 1931

U ziet een selectie van de loopbaan. In de uitgebreide versie is de gehele loopbaan in te zien.

4.

Partijpolitieke functies

In de uitgebreide versie is een overzicht van partijpolitieke functies opgenomen.

5.

Nevenfuncties (2/13)

  • lid Staatscommissie inzake het socialisatie-vraagstuk (Staatscommissie-Nolens), vanaf 1919
  • lid Hoge Raad van Arbeid, vanaf 1919

afgeleide functies, presidia etc. (2/6)
  • voorzitter begrotingscommissie voor de hoofdstukken I, II etc. en de Wet op de Middelen 1925 (Tweede Kamer der Staten-Generaal)
  • lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van januari 1926 tot april 1926

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

6.

Opleiding

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

7.

Activiteiten

als parlementariër (3/10)
  • Diende in 1921 een initiatiefwetsvoorstel in tot wijziging van de Wet op de ministeriële verantwoordelijkheid. Hierdoor moest het mogelijk worden dat ook afgetreden ministers verantwoording konden afleggen over hun beleid. Het voorstel werd in 1922 ingetrokken.
  • Interpelleerde in 1921 minister Aalberse over diens circulaire inzake de woningbouw
  • In 1921 mede-indiener van een initiatiefwetsvoorstel-Deckers tot afschaffing van de zomertijd. Dit voorstel werd verworpen door de Tweede Kamer.

opvallend stemgedrag (0/4)

In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.

8.

Wetenswaardigheden

algemeen (3/7)
  • Werd in de jaren 1915-1917, in oktober 1920 en in de jaren 1925-1933 als tweede op de voordracht voor het Tweede Kamervoorzitterschap gezet. Versloeg in 1920 in de tweede stemmingsronde F.H. de Monté verLoren met 35 tegen 33 stemmen.
  • Volgde in 1926 de vrijzinnig-democraat Limburg op als gedeputeerde van Zuid-Holland
  • Werd in de jaren 1929-1933 als derde op de voordracht voor het Tweede Kamervoorzitterschap gezet

uit de privésfeer (3/5)
  • Viel in 1884 bij werkzaamheden uit de dakgoot en was bijna twee jaar niet in staat om te werken
  • In 1935 vervaardigde Willem Valk een grafmonument voor hem op begraafplaats Esserveld in Groningen
  • Vader van Prof. B.W. Schaper

anekdotes en citaten
  • Toen hij in 1899 enkele familieleden wilde rondleiden in het parlementsgebouw kon hij maar niet loskomen van een gids. Uiteindelijk riep hij in wanhoop uit: "Man, ik ben zelf Kamerlid!", waarop de gids antwoordde: "Jij Kamerlid, dat mocht je willen."
  • Kende in 1905 als één van de weinigen de nieuwe minister-president De Meester, omdat hij bij hem wel eens het plafond had geverfd
  • Toen hij ondervoorzitter van de Tweede Kamer werd, kocht zijn partijgenoot Van Kol voor f 50,- voor hem een rokkostuum. Zijn drie zoontjes vonden hem met net een kelner.

verkiezingen (3/5)
  • Versloeg in 1905 G.J. Sybrandi (arp) na herstemming
  • Versloeg in 1909 en 1913 A. Zijlstra (arp) na herstemming
  • Werd in 1917 bij enkelvoudige kandidaatstelling gekozen

pseudoniemen, bij-, koos- en schuilnamen
  • Arago
  • Een Arbeider

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

9.

Publicaties van/over

literatuur/documentatie
  • Mr. Antonio, "De heer Schaper", Parlementaire Portretten, Nieuwe Reeks III, De Telegraaf, 29 december 1900
  • Onze Afgevaardigden, 1901, 1905, 1909, 1913
  • C.K. Elout, "De Heeren in Den Haag" (2e reeks, 1909), p.37
  • W.H. Vliegen, "Die onze kracht ontwaken deed", deel I, 373
  • J.M. Welcker, "Schaper, Johan Hendrik Andries", in: Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging van Nederland, deel I, 103
  • A.A. de Jonge, "Schaper, Johan Hendrik Andries (1868-1934)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel III, 524

Biografisch Woordenboek(en)
  • biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van Nederland
  • biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland

10.

Familie/gezin

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

11.

Uitgebreide versie

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.


Op bovenstaande tekst en gegevens zijn auteursrechten van PDC van toepassing; overname, in welke vorm dan ook, is zonder expliciete goedkeuring niet toegestaan. Ook de afbeeldingen zijn niet rechtenvrij.

De biografieën betreffen vooral de periode waarin iemand politiek en bestuurlijk actief is of was. PDC ontvangt graag gemotiveerde aanvullingen of correcties.