Mr. J.M. de Kempenaer

foto Mr. J.M. de Kempenaer
Naar de grotere foto (verschijnt in een nieuw venster)

Arnhemse advocaat. Kon bij binnenkomst in de Tweede Kamer gerekend worden tot de liberalen en behoorde in 1844 tot de Negenmannen die het initiatief namen tot Grondwetsherziening. Maakte in 1848 deel uit van de Grondwetscommissie-Thorbecke en speelde als minister van Binnenlandse Zaken een belangrijke rol bij het tot stand komen van de herziening van de Grondwet. Belandde nadien in conservatiever vaarwater en kwam als Tweede Kamerlid tegenover Thorbecke te staan.

liberaal, conservatief, 'pragmatisch' liberaal
in de periode 1840-1860: buitengewoon lid Tweede Kamer, lid Tweede Kamer, minister

Inhoudsopgave van deze pagina:


1.

Personalia

voornamen (roepnaam)
Jacobus Mattheüs

geboorteplaats en -datum
Amsterdam, 6 juli 1793

overlijdensplaats en -datum
Arnhem, 12 februari 1870

2.

Partij/stroming

stroming(en)
  • liberaal, tot 1849
  • 'pragmatisch liberaal', van 1849 tot april 1853
  • conservatief, vanaf april 1853

partij(en)
Algemeene Kiesvereeniging in Nederland, vanaf december 1868 (initiatiefnemer)

3.

Hoofdfuncties/beroepen (9/11)

  • lid stedelijke raad van Arnhem, vanaf 1833
  • buitengewoon lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 5 augustus 1840 tot 5 september 1840 (voor Gelderland)
  • lid Provinciale Staten van Gelderland, van 6 juli 1841 tot oktober 1844 (voor de steden, Tiel)
  • lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 22 oktober 1844 tot 13 februari 1849 (voor Gelderland)
  • lid Staatscommissie tot herziening van de Grondwet, van 17 maart 1848 tot 4 november 1848 (rapport werd uitgebracht 11 april)
  • tijdelijk minister van Binnenlandse Zaken, van 13 mei 1848 tot 21 november 1848
  • minister van Binnenlandse Zaken, van 21 november 1848 tot 31 oktober 1849
  • advocaat te Arnhem, vanaf november 1849
  • lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 14 juni 1853 tot 23 september 1860 (voor het kiesdistrict Tiel)

U ziet een selectie van de loopbaan. In de uitgebreide versie is de gehele loopbaan in te zien.

4.

Partijpolitieke functies

In de uitgebreide versie is een overzicht van partijpolitieke functies opgenomen.

5.

Nevenfuncties (2/14)

  • voorzitter Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, departement Arnhem
  • kapitein landstorm, vanaf april 1853

afgeleide functies, presidia etc. (2/5)
  • lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van september 1857 tot november 1857
  • lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van februari 1859 tot mei 1859

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

6.

Opleiding

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

7.

Activiteiten

als parlementariër (3/11)
  • Behoorde in 1847 tot de 23 leden die tegen hoofdstuk IV (Justitie) van de begroting voor 1848 en 1849 stemden. De begroting werd met 35 tegen 23 stemmen aangenomen.
  • Behoorde in 1847 tot de meerderheid die tegen het wetsvoorstel over het stemrecht in steden en op het platteland stemde. Het wetsvoorstel werd met 31 tegen 27 stemmen verworpen.
  • Zette zich na 1850 als Kamerlid in voor de verdediging van de rechten van de Hervormde Kerk en van de koning

In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.


als bewindspersoon (wetgeving)
  • Bracht in 1849 de Wet tot invoering van de Pharmacopoea Neerlandica en Nederlandse Apotheek tot stand

8.

Wetenswaardigheden

algemeen (3/6)
  • Bestreed in augustus 1849 tevergeefs het amendement-Van Zuylen van Nijevelt waardoor de tienden van het kroondomein afkoopbaar werden. Wist de Eerste Kamer te bewegen tot verwerping (met 31 tegen 1 stem) van het geamendeerde wetsvoorstel. Er was, zo zei hij, niet tot intrekking overgegaan om zo de Eerste Kamer ook in de gelegenheid te stellen te oordelen.
  • Het mede door hem geleide kabinet viel in september 1849 toen de Tweede Kamer met 49 tegen 5 stemmen in het Adres van Antwoord uitsprak dat onvoldoende overeenstemming bestond tussen kabinet en Kamer
  • Nam in 1860 ontslag vanwege zijn gezondheid en drukke andere bezigheden

uit de privésfeer (3/10)
  • Zijn broer Gerrit Nicolaas was gemeenteraadslid in Den Haag (1851-1865)
  • Een zoon van hem was gehuwd met een dochter van staatsraad G.J.J. Nairac
  • Zijn vader was lid van de stedelijke raad van Leiden, zijn grootvader van vaderszijde was lid van de stedelijk raad van 's-Gravenhage

verkiezingen (3/9)
  • Versloeg in 1853 bij de algemene verkiezingen in het district Tiel J.A.A. Leemans (lib.) en in het district Amersfoort de liberalen A.W. Engelen en S. van Walchren. Nam zitting voor het district Tiel.
  • Versloeg in 1854 bij de periodieke verkiezingen W.H. Dullert (lib.)
  • Versloeg in 1858 jhr. B. van Merlen, een generaal-majoor b.d.

niet-aanvaarde politieke functies
  • lid stedelijke raad van Arnhem, 5 oktober 1824 (bedankt)
  • lid Tweede Kamer, 1842

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

9.

Publicaties van/over

literatuur/documentatie
  • J. Heemskerk Azn, levensberigt van J.M. de Kempenaer, in: Handelingen en mededelingen van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te leiden, Leiden 1870, 559
  • Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek, deel III, 677
  • W. Verkade, "Thorbecke als Oost-Nederlands patriot" (1974), pp. 132-133
  • Ned. Patriciaat, 1962

Biografisch Woordenboek(en)
biografie opgenomen in het Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek

publicaties over en van letterkundigen
gegevens uit de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren

10.

Familie/gezin

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

11.

Uitgebreide versie

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.


Op bovenstaande tekst en gegevens zijn auteursrechten van PDC van toepassing; overname, in welke vorm dan ook, is zonder expliciete goedkeuring niet toegestaan. Ook de afbeeldingen zijn niet rechtenvrij.

De biografieën betreffen vooral de periode waarin iemand politiek en bestuurlijk actief is of was. PDC ontvangt graag gemotiveerde aanvullingen of correcties.