De Grondwet is het fundament van de Nederlandse rechtsstaat. In de Grondwet staan de basisregels die in Nederland gelden en waar iedereen die zich in Nederland bevindt aan heeft te houden. De Grondwet bestaat uit twee delen. Het eerste deel bevat de grondrechten. Het tweede deel bevat verschillende hoofdstukken over de staatsinstellingen en hun functioneren, zoals de regering (Koning en ministers), de Staten-Generaal (de Tweede en Eerste Kamer) en hoe die gezamenlijk wetten maken.

De ideeën van de Franse filosoof Montesquieu over de Trias Politica hebben internationaal grote invloed op de staatsinrichting gehad. Hij beschreef deze ideeën in zijn boek De l'esprit des lois ('Over de geest van de wetten') uit 1748.

Constitutionele toetsing door de rechter houdt in dat de rechter toetst (of mag toetsen) of wetten al dan niet in overeenstemming zijn met de Grondwet. Het huidige artikel 120 van de Grondwet bepaalt dat de rechter niet mag beoordelen of wetten en verdragen in strijd zijn met de Grondwet. Nederland kent ook geen apart hof om wetgeving te toetsen.

Europa Transparant was een a-politieke beweging die ijverde voor transparantie en bestrijding van fraude en geldverspilling in de Europese Unie. De 'partij' werd opgericht in 2004 en veroverde in dat jaar meteen twee van de 27 Nederlandse zetels in het Europees Parlement. Politiek leider en oprichter van Europa Transparant was klokkenluider Paul van Buitenen. Op 1 januari 2008 fuseerde de partij met Nederland Transparant, de Nederlandse tak van Europa Transparant.

Op 21 december 2018 verscheen Staatsblad 493 met de publicatie van de deconstitutionalisering van de Kroonbenoeming. Daarmee werd artikel 131 van de Grondwet gewijzigd. Dat houdt in dat de Grondwetsbepaling dat de burgemeester en de commissaris van de Koning bij koninklijk besluit (door de 'Kroon') worden benoemd, komt te vervallen. De benoemingswijze wordt dan in een gewone wet geregeld, zodat deze makkelijker kan worden veranderd.

Als u als Nederlandse kiezer op de dag van de verkiezingen tijdelijk of permanent in het buitenland verblijft, kunt u op verschillende manieren toch deelnemen aan de verkiezingen. Bij de verkiezingen voor Provinciale Staten, waterschappen of gemeenteraad kan alleen een stem bij volmacht worden uitgebracht en voor zover het kiezers betreft die tijdelijk in het buitenland verblijven.

Een kiezer die op de dag van de verkiezingen niet in de eigen gemeente kan of wil stemmen kan een verzoek indienen om in een andere gemeente zijn stem uit te brengen. Hiervoor moet hij of zij een kiezerspas aanvragen.

Het is ook mogelijk om per volmacht te stemmen. Kiezers die niet zelf kunnen stemmen, bijvoorbeeld omdat zij in het buitenland op vakantie zijn, of omdat zij ziek zijn, kunnen op die manier toch hun stem uitbrengen. Ook personen die in bewaring zijn gesteld kunnen op deze manier stemmen.

Vormen van volmachten

Er zijn twee vormen van volmacht:

In Nederland hebben zogenaamde zelfstandige bestuursorganen (ZBO's) ook wetgevende macht. Zij kunnen regels opstellen waar (groepen) burgers zich aan moeten houden.

Wetten komen in Nederland tot stand door samenwerking van regering en Staten-Generaal (Eerste en Tweede Kamer). We spreken dan van 'wetten in formele zin'. Indien aanpassing van de nationale wetgeving nodig is voor de implementatie van Europese wetgeving, wordt de normale formele wetgevingsprocedure gevolgd.