Op 7 juli 1948 waren er Tweede Kamerverkiezingen. Deze waren nodig vanwege de aanstaande Soevereiniteitsoverdracht aan Indonesië (en daarmee samenhangende grondwetsherziening). De KVP kwam als sterkste uit de bus. Net als in 1946 behaalde de partij 32 zetels. De PvdA verloor daarentegen twee zetels en kwam op 27 zetels. Nieuwkomer was de lijst-Welter, van een oud-minister die ontevreden was over de koers van de KVP. Lichte winst was er voor de VVD van Oud, de 'opvolger' van de Partij van de Vrijheid.
De kabinetsformatie was erop gericht een kabinet te vormen dat, met het oog op de Grondwetsherziening, over een tweederdemeerderheid kon beschikken. Dat leidde in augustus tot het door KVP, PvdA, CHU en VVD gesteunde kabinet-Drees/Van Schaik.
Een dag na de Tweede Kamerverkiezingen vonden in de Provinciale Staten de verkiezingen voor de Eerste Kamer plaats. Ook dat was (toen) nodig vanwege de Grondwetsherziening. Omdat de zetelverdeling nog hetzelfde was sinds de Statenverkiezingen van 1946 vonden er in de Senaat geen politieke verschuivingen plaats.
Inhoud
Uitslag
| Partij | Stemmen | % | Zetels 1948 | Zetels 1946 | Winst/verlies |
|---|---|---|---|---|---|
| KVP | 1.531.154 | 31,0 | 32 | 32 | - |
| PvdA | 1.263.058 | 25,6 | 27 | 29 | -2 |
| ARP | 651.610 | 13,2 | 13 | 13 | - |
| CHU | 452.926 | 9,1 | 9 | 8 | +1 |
| VVD | 391.908 | 7,9 | 8 | 6 (PvdV) | +2 |
| CPN | 381.997 | 7,7 | 8 | 10 | -2 |
| SGP | 116.934 | 2,3 | 2 | 2 | - |
| lijst-Welter | 62.376 | 1,2 | 1 | 0 | +1 |
| Middenstandspartij | 40.949 | 0,8 | 0 | - | |
| Onafh. Nationale Groep | 22.175 | 0,4 | 0 | - | |
| oud-SDAP | 15.332 | 0,3 | 0 | - | |
| Revolutionaire CP | 2.224 | 0,0 | 0 | - |
Kerngegevens
| Verkiezingsdatum | 7 juli |
|---|---|
| Aantal uitgebrachte stemmen | 5.089.582 |
| Percentage geldige stemmen | 93,7 |
| Aantal deelnemende partijen | 12 |
| Aantal partijen dat zetel behaalde | 8 |
Lijsttrekkers en verkiezingsprogramma's
In onderstaande tabel is per partij aangegeven wie de lijsttrekker was en met welk verkiezingsprogramma een partij mee heeft gedaan aan de verkiezingen.
| Partij | Lijsttrekker | Verkiezingsprogramma |
|---|---|---|
| KVP | Carl Romme en 6 anderen | Verkiezingsmanifest 1948. |
| PvdA | Willem Drees en 7 anderen | Verkiezingsprogram 1948. |
| ARP | Jan Schouten | Program van actie. |
| CHU | Hendrik Tilanus | Sociaal-economisch program 1948. |
| VVD | Pieter Oud | Dit is de inzet van onze verkiezingsstrijd. |
| CPN | Gerben Wagenaar | Verkiezingsprogram voor de verkiezingen 1948. |
| SGP | Pieter Zandt | Program. |
| lijst-Welter | Charles Welter | Verkiezingsprogramma 1948* |
* (Nog) niet beschikbaar
Gekozenen
Hieronder een overzicht van de gekozenen die werden geïnstalleerd op 27 juli 1948.
| fractie | naam Kamerlid |
|---|---|
| ARP | |
| CHU | |
| CPN | |
| KVP | |
Lijst-Welter | |
| PvdA | |
| SGP | |
| VVD | |
Achtergrond verkiezingen
- 1948, Grondwetsherziening
In 1948 werden in de Grondwet bepalingen opgenomen over het voorbereiden en vestigen van een nieuwe rechtsorde en om instelling van het instituut van staatssecretaris mogelijk te maken. Verder kwam er een bepaling over het inkomen van de afgetreden koning(in) en werden bepalingen opgenomen over de uitzonderingstoestand.
- Indonesische kwestie
Op 27 december 1949 kwam er een einde aan het Nederlandse koloniale bewind in Nederlands-Indië. Daaraan waren ruim vier jaar voorafgegaan van militaire en politieke strijd. Nederland beschouwde de op 17 augustus 1945 uitgeroepen Indonesische onafhankelijkheid als een direct gevolg van de Japanse bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog en wilde deze daarom niet erkennen. Vooral internationale druk maakte dat uiteindelijk toch tot onderhandelingen en soevereiniteitsoverdracht moest worden overgegaan.
Meer over