Een minister zonder portefeuille is verantwoordelijk voor een bepaald beleidsterrein, maar heeft niet de politieke leiding over een ministerie. Ministers zonder portefeuille hebben, anders dan staatssecretarissen, zitting in de ministerraad en kunnen dus ook meestemmen over alle beslissingen. De benoeming van een minister speciaal voor een bepaald beleidsterrein is een teken dat men dit onderwerp belangrijk vindt.
Voor ministers zonder portefeuille werd in de kabinetten-Rutte de term 'projectminister' gebruikt. Zo waren er projectministers voor jeugd en gezin (2007-2010) en voor wonen en rijksdienst (2012-2017). In het kabinet-Rutte III waren er vier projectministers, in Rutte IV waren dat er acht. Een kenmerkend onderscheid is dat projectministers als 'minister voor' worden aangeduid, naast de 'ministers van'. Dat heeft staatsrechtelijke betekenis. De minister 'van' heeft de leiding van het ministerie. In het kabinet-Schoof is er één minister zonder portefeuille.
Inhoud
Voorbeelden
Voorbeelden van ministers zonder portefeuille zijn de minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking en de minister voor Langdurige Zorg en Sport. De ambtenaren die zich met dit onderwerp bezighouden, werken bij respectievelijk het ministerie van Buitenlandse Zaken en het ministerie van VWS. Ontwikkelingssamenwerking heeft overigens wel een eigen begroting.
In het verleden waren er bijvoorbeeld ministers zonder portefeuille voor wetenschapsbeleid, voor grotestedenbeleid en voor integratie en asiel.
Historische ontwikkeling
De Grondwetsherziening van 1937 opende de mogelijkheid om ministers te benoemen zonder eigen departement. Tot de komst van staatssecretarissen in 1948 werden ministers zonder portefeuille aangesteld om ministers met een zwaar departement te ondersteunen. Deze taak is grotendeels overgenomen door staatssecretarissen.
In het verleden zijn ook wel eens ministers zonder portefeuille aangesteld, die als gezaghebbend persoon de belangen van Nederland bij internationale onderhandelingen goed zouden kunnen behartigen.
Soms wordt, mede vanwege de politieke verhoudingen in het kabinet, gekozen voor instelling van een of meerdere extra ministersposten.
In 1951 kwam er een (aanvullende) wettelijke regeling voor het ambt van minister zonder portefeuille.
Overzicht ministers zonder portefeuille
| Foto | Naam | Begin functie | Einde |
|---|---|---|---|
| Klever, Drs. R.J. | 2024-07-02 | 2025-06-03 |
| Dijkstra, P.A. | 2024-02-02 | 2024-07-02 |
| Leeuwen, Mr. G.E.W. van | 2023-12-04 | 2024-04-15 |
| Paul, Drs. M.L.J. | 2023-07-21 | 2024-07-02 |
| Jetten, Drs. R.A.A. | 2022-01-10 | 2024-07-02 |
| Schouten, Drs. C.J. | 2022-01-10 | 2024-07-02 |
| Schreinemacher, Mr.Drs. E.N.A.J. | 2022-01-10 | 2024-07-02 |
| Wal, Ch. van der | 2022-01-10 | 2024-07-02 |
| Weerwind, F.M. | 2022-01-10 | 2024-07-02 |
| Helder, C. | 2022-01-10 | 2024-02-02 |
| Jonge, H.M. de | 2022-01-10 | 2023-09-05 |
| Wiersma, Drs. A.D. | 2022-01-10 | 2023-06-23 |
| Bruijn, Drs. Th.J.A.M. de | 2021-08-10 | 2022-01-10 |
| Ark, Drs. T. van | 2020-07-09 | 2021-09-03 |
| Rijn, Drs. M.J. van | 2020-03-23 | 2020-07-09 |
| Bijleveld-Schouten, Drs. A.Th.B. | 2019-11-01 | 2020-04-14 |
| Veldhoven-van der Meer, Drs. S. van | 2019-11-01 | 2020-04-14 |
| Dekker, Drs. S. | 2017-10-26 | 2022-01-10 |
| Slob, Drs. A. | 2017-10-26 | 2022-01-10 |
| Kaag, S.A.M. | 2017-10-26 | 2021-05-29 |
| Bruins, Mr.Drs. B.J. | 2017-10-26 | 2020-03-19 |
| Ploumen, Drs. E.M.J. | 2012-11-05 | 2017-10-26 |
| Blok, Drs. S.A. | 2012-11-05 | 2017-01-27 |
| Leers, Drs. G.B.M. | 2010-10-14 | 2012-11-05 |
| Middelkoop, E. van | 2010-02-23 | 2010-10-14 |
| Laan, Mr. E.E. van der | 2008-11-14 | 2010-02-23 |
| Rouvoet, Mr. A. | 2007-02-22 | 2010-10-14 |
| Koenders, Prof. drs. A.G. | 2007-02-22 | 2010-02-23 |
| Vogelaar, Drs. C.P. | 2007-02-22 | 2008-11-14 |
| Nicolaī, Mr.Drs. A. | 2006-07-07 | 2007-02-22 |
| Pechtold, Drs. A. | 2005-03-31 | 2006-07-03 |
| Ardenne-van der Hoeven, A.M.A. van | 2003-05-27 | 2007-02-22 |
| Verdonk, Drs. M.C.F. | 2003-05-27 | 2007-02-22 |
| Graaf, Mr. Th.C. de | 2003-05-27 | 2005-03-23 |
| Nawijn, Mr. H.P.A. | 2002-07-22 | 2003-05-27 |
| Boxtel, Mr. R.H.L.M. van | 1998-08-03 | 2002-07-22 |
| Herfkens, Mr. E.L. | 1998-08-03 | 2002-07-22 |
| Hirsch Ballin, Prof.Dr. E.M.H. | 1994-01-10 | 1994-01-18 |
| Bukman, Drs. P. | 1986-07-14 | 1989-11-07 |
| Schoo, Drs. E.M. | 1982-11-04 | 1986-07-14 |
| Dijk, Drs. C.P. van | 1981-09-11 | 1982-11-04 |
| Trier, Dr. A.A.Th.M. van | 1979-05-03 | 1981-09-11 |
| Koning, Drs. J. de | 1977-12-19 | 1981-09-11 |
| Peijnenburg, Drs. M.W.J.M. | 1977-12-19 | 1979-04-01 |
| Pronk, Dr. J.P. | 1973-05-11 | 1998-08-03 |
| Trip, F.H.P. | 1973-05-11 | 1977-12-19 |
| Boertien, Dr. C. | 1971-07-06 | 1973-05-11 |
| Brauw, Jhr.Mr. M.L. de | 1971-07-06 | 1972-07-21 |
| Udink, Drs. B.J. | 1967-04-05 | 1971-07-06 |
| Bot, Mr. Th.H. | 1965-04-14 | 1967-04-05 |
| Bruijn, A.C. de | 1952-09-02 | 1956-10-13 |
| Luns, Mr. J.M.A.H. | 1952-09-02 | 1956-10-13 |
| Albregts, Dr. A.H.M. | 1951-03-15 | 1952-09-02 |
| Teulings, Mr. F.G.C.J.M. | 1951-03-15 | 1952-09-02 |
| Schaik, Mr. J.R.H. van | 1948-08-07 | 1951-03-15 |
| Götzen, L. | 1947-11-11 | 1951-03-15 |
| Kleffens, Mr. E.N. van | 1946-03-01 | 1947-07-01 |
| Roijen, Dr. J.H. van | 1945-06-25 | 1946-03-01 |
| Burger, Mr. J.A.W. | 1943-08-16 | 1944-05-31 |
| Soejono, Pangeran Adipati | 1942-06-09 | 1943-01-05 |
| Michiels van Verduynen, Mr. E.F.M.J. baron | 1942-01-01 | 1945-06-25 |
Meer over