Zolang er fracties in de Tweede Kamer zijn (sinds het einde van de 19e eeuw), zijn er afsplitsingen voorgekomen. Vaak waren die het gevolg van meningsverschillen over de koers van de partij. In enkele gevallen lagen er persoonlijke tegenstellingen aan ten grondslag.
Sinds 2017 wordt in het reglement van orde gesproken van de erkende fractie. Dat zijn fracties die direct na verkiezingen zijn gevormd. Vorming van latere fracties is alleen mogelijk door fusie.
Inhoud
Gevolgen van afsplitsing
Het is bij veel partijen gebruikelijk dat volksvertegenwoordigers verklaren dat zij hun zetel ter beschikking stellen als zij afwijken van de koers van de partij. Dat dit in de praktijk lang niet altijd gebeurt, komt omdat dissidenten vaak menen dat niet zij, maar juist de overige fractieleden van de partijlijn afwijken.
Een afgesplitste fractie (groep) heeft in de Tweede Kamer sinds 2017 geen recht meer op een evenredig deel van de personele ondersteuning en spreektijd. De fractievoorzitter (ook als het om een eenpersoonsfractie gaat) heeft recht op een toelage. Een reglementswijziging beperkte deze rechten van afgesplitste groepen. Een werkgroep uit de Kamer stelde in 2023 voor de regels iets te versoepelen en daaraan is in november 2024 uitvoering gegeven. Zo mogen leden van groepen nu deelnemen aan commissievergaderingen en is de spreektijd bij tweeminutendebatten iets verhoogd.
Als een Kamerlid van een coalitiefractie zich afsplitst, kan deze de coalitie wel blijven steunen. Dat hangt af van de aard van het conflict.
Overzichten
Overzicht eenlingen
| datum | naam | reden |
|---|---|---|
| 2 augustus 2023 | Ephraim (gr.Van Haga) | andere koers |
| 26 februari 2022 | Gündoğan (Volt) | conflict |
| 15 september 2021 | Omtzigt (CDA) | andere koers |
| 8 augustus 2020 | Krol (Gr.Krol/vKooten) | andere koers |
| 24 september 2019 | Van Haga (VVD) | uit de fractie gezet |
| 16 juli 2019 | Van Kooten-Arissen (PvdD) | uit de fractie gezet |
| 7 november 2016 | Monasch (PvdA) | politieke koers |
| 25 maart 2015 | Houwers (VVD) | geroyeerd als VVD-lid |
| 28 mei 2014 | Klein (50PLUS) | onwerkbare verhoudingen |
| 21 maart 2014 | Van Klaveren (PVV)* | koers van de 'partij' |
| 20 maart 2014 | Van Vliet (PVV) | uitlatingen fractievoorzitter |
| 29 oktober 2013 | Bontes (PVV)* | uit fractie gezet |
| 5 juli 2012 | Van Bemmel (PVV)** | plaats op kandidatenlijst |
| 20 maart 2012 | Brinkman (PVV) | koers van de 'partij' |
| 14 september 2007 | Verdonk (VVD) | uit fractie gezet |
| 24 september 2006 | Eerdmans (LPF)*** | kandidaat voor nieuwe partij |
| 30 augustus 2006 | Van Schijndel (VVD)*** | uit fractie gezet |
| 17 augustus 2006 | Van As (LPF) | aangesloten bij Groep-Nawijn |
| 7 juli 2006 | Van Oudenallen (LPF) | niet toegelaten tot fractie |
| 5 oktober 2005 | Nawijn (LPF) | onwerkbare verhoudingen |
| 3 september 2004 | Wilders (VVD) | koers van de 'partij' |
| 2 februari 2004 | Lazrak (SP) | uit de fractie gezet |
| 14 november 2002 | Wijnschenk (LPF) | uit de fractie gezet |
| 31 maart 1998 | Verkerk (Gr. Van Wingerden) | onwerkbare verhoudingen |
| 11 oktober 1994 | Hendriks (AOV) | uit fractie gezet |
| 21 september 1993 | Ockels (PvdA) | onvrede over fractie |
| 12 januari 1986 | Van der Spek (PSP) | geen lijsttrekker |
| 23 april 1985 | Wagenaar (RPF) | conflict met partijleiding |
| 1 november 1984 | Janmaat (CP) | scheuring met partij (eenmansfractie) |
| 22 juni 1976 | Nooteboom (D'66) | fractiestandpunt kernenergie |
| 30 maart 1976 | Huijsen (CHU) | koers partij |
| 13 september 1971 | De Jong (NMP) | onwerkbare verhoudingen |
| 28 juli 1970 | Van Veenendaal (PvdA) | koers partij |
| 12 november 1968 | Kronenburg (Gr. Harmsen) | lid andere partij |
| 13 december 1966 | Voogd (BP) | conflict, onverkiesbaar |
| 26 maart 1946 | Krijger (CHU) | overgestapt naar nieuwe partij |
| 29 november 1935 | Duijs (SDAP) | uit fractie gezet |
| 8 januari 1925 | De Boer (Plattelandersb) | uit de partij gezet |
| 8 februari 1922 | Teenstra (VDB) | kandidaatstelling 1922 |
| 4 januari 1922 | Van Beresteyn (VDB) | uit de fractie gezet |
| 1 oktober 1919 | Van Groenendael (RK) | uit de fractie gezet |
| 27 november 1894 | Staalman (ARP) | koers partij |
* Bontes en Van Klaveren vormden vanaf 15 april 2014 één fractie
** vormde een groep met Van Kooten-Arissen
*** Eerdmans en Van Schijndel vormden samen een fractie
Groepen
| datum | naam | reden |
|---|---|---|
| 13 mei 2021 | groep-Van Haga (FVD) | werkwijze fractie |
| 13 november 2014 | groep-Kuzu/Öztürk | geschil over integratiebeleid |
| 3 juli 2012 | groep-Hernandez/Kortenoeven (PVV) | kritiek op fractieleiding |
| 1 oktober 2002 | groep-De Jong (LPF) | onwerkbare verhoudingen |
| 6 september 1995 | groep-Nijpels (AOV) | onwerkbare verhoudingen |
| 5 december 1983 | groep-Scholten/Dijkman (CDA)* | politieke koers |
| 14 mei 1970 | groep-Goedhart (PvdA)** | politieke koers |
| 27 juni 1968 | groep-Harmsen (BP) | onwerkbare verhoudingen |
| 27 februari 1968 | groep-Aarden (KVP) | politieke koers |
| 14 april 1958 | groep-Gortzak (CPN) | politieke koers |
* Van december 1983 tot april 1985 bestond de fractie-Scholten/Dijkman. Dijkman stapte over naar de PPR (die daardoor van 3 naar 4 zetels ging)
** Een tussentijds benoemd lid in de PvdA-fractie trad direct toe tot de groep-Goedhart
Meer over