Het onjuist informeren van de Tweede Kamer wordt als een 'politieke doodzonde' gezien. Toch betekende dat slechts zelden dat een bewindspersoon om die reden moest aftreden. Vraag is soms of de bewindspersoon schuld had aan die onjuiste informatie en of er geen 'verzachtende omstandigheden' waren. Denkbaar is bijvoorbeeld dat ambtenaren de bewindspersoon niet volledig hadden geïnformeerd.
De bekendste minister die ondanks het niet verstrekken van informatie mocht aanblijven, was Gijs van Aardenne. Als minister van Economische Zaken verzweeg hij informatie over financiële garanties aan het RSV-concern, omdat hij vreesde dat die wetenschap tot hogere schadeclaims van schuldeisers zou leiden. Een Tweede Kamermeerderheid verbond in december 1984 geen consequenties aan het negatieve oordeel dat de enquêtecommissie RSV daarover had uitgesproken. Van Aardenne gold sindsdien wel als 'aangeschoten wild'.
Opmerkelijk was de gang van zaken bij de behandeling van de begroting van Marine in 1919. Minister Bijleveld ontkende toen stellig dat hij een brief had ondertekend over een contract voor de levering van onderdelen van nieuwe marineschepen; schepen die hij als bezuiniging juist van de begroting had geschrapt. Het Kamerlid H.C. Dresselhuys kon echter in de vergaderzaal de bewuste brief tonen. Algemeen werd gevoeld dat ambtenaren de minister een loer hadden gedraaid. Hoewel hem die fout werd vergeven (een motie werd met één stem verschil verworpen), bleek uit het afstemmen van de begroting dat de minister niettemin het vertrouwen van de Kamer had verloren. Hij moest opstappen.
Overzicht recente voorbeelden
| Wie | Wanneer | Over | Gevolg | Steun motie |
|---|---|---|---|---|
| Dilan Yeşilgöz-Zegerius | 2024 | beweerde voor de verkiezingen dat het aantal nareizigers veel hoger lager | motie van wantrouwen (Dijk c.s.) verworpen | SP, DENK, FVD, PvdD |
| motie van afkeuring (Piri c.s.) verworpen | GL-PvdA, D66, SP, DENK, PvdD, Volt | |||
| Hugo de Jonge | 2022 | informeerde de Kamer niet tijdig en niet volledig over zijn betrokkenheid bij een mondkapjesdeal tijdens de coronacrisis | motie van wantrouwen (Kuiken c.s.) verworpen | PvdA, GroenLinks, SP, PVV, FVD, PvdD, BBB, Volt, Groep-Van Haga, DENK, Eppink (JA21 was verdeeld) |
| Sigrid Kaag | 2021 | situatie in Afghanistan en de evacuatie van personeel | motie van afkeuring (Piri c.s.) aangenomen | SP, GroenLinks, BIJ1, Volt, DENK, PvdA, PvdD, Fractie Den Haan, ChristenUnie, SGP, JA21, BBB, PVV, FVD, Groep Van Haga en lid Omtzigt |
| Mark Harbers | 2019 | informeerde de kamer onzorgvuldig over criminaliteitscijfers onder asielzoekers | afgetreden | |
| Mark Rutte | 2018 | mogelijke ambtelijke memo's in het informatiedossier over afschaffing van de dividend belasting | Motie van afkeuring (hele oppositie met uitzondering van SGP) Verworpen | SP, FVD, PvdA, DENK, GL, 50PLUS, PvdD, PVV |
| Mark Rutte | 2018 | melding aan de Kamer van informatie over door minister Zijlstra gedane onjuiste uitlatingen | motie van wantrouwen (Wilders) verworpen | PVV, SP, PvdD, 50PLUS, DENK, FVD |
| Ivo Opstelten | 2015 | het bedrag bij een in 2001 door Fred Teeven als officier van Justitie gesloten deal met een crimineel | afgetreden | |
| Ronald Plasterk | 2014 | de betrokkenheid van Nederlandse inlichtingendiensten bij verzameling metadata van telefoongesprekken | motie van afkeuring (Pechtold) verworpen | PVV, SP, CDA, D66, GL, PvdD, 50PLUS, Bontes |
| Wilma Mansveld | 2013 | het bestaan van een kritisch rapport over ProRail | geen gevolgen | |
| Edith Schippers | 2012 | de kosten van het door Nederland organiseren van de Olympische Spelen in 2028 | motie van afkeuring (Leijten / Ouwehand) verworpen | PvdA, SP, GL, PvdD |
| Joop Atsma | 2011 | onjuist informeren door zijn voorganger Van Geel over ontmanteling asbestschip Otapan | geen gevolgen | |
| Mark Rutte | 2011 | de omvang van de financiële steun aan Griekenland | motie van afkeuring (Roemer / Thieme) verworpen | SP, PvdD |
| Ernst Hirsch Ballin | 2009 | het verspreiden van twee begrotingen met verschillende inhoud | motie van afkeuring (Verdonk) verworpen | Verdonk |
| Rita Verdonk | 2006 | het verstrekken van gegevens over afgewezen asielzoekers aan de Syrische autoriteiten | motie van afkeuring (De Wit) verworpen | PvdA, SP, GL, CU, SGP, Lazrak |
| Rita Verdonk | 2005 | het verstrekken van gegevens over afgewezen asielzoekers aan de Congolese autoriteiten | motie van afkeuring (K.G. de Vries) verworpen | PvdA, SP, GL, CU |
| Maria van der Hoeven | 2004 | de door de minister tijdens haar bestuursperiode bij een Hbo-instelling genomen beslissingen over frauduleuze constructies | motie waarin onjuiste informatie werd 'geconstateerd' (Tichelaar) verworpen | PvdA, SP, GL, Lazrak |
| Benk Korthals | 2002 | een schikking in een fraudezaak rond de bouw van de Schipholtunnel | afgetreden na rapport enquêtecommissie bouwnijverheid | |
| Winnie Sorgdrager | 1998 | de zaak rond de voormalige politiechef van Schiermonnikoog, R. Lancée | motie van 'ongenoegen' (Rabbae) verworpen | GL, SP |
| Elisabeth Schmitz en Michiel Patijn | 1997 | de monitoring van teruggezonden Iraanse vluchtelingen | motie van afkeuring (Verhagen) verworpen | CDA, GL, SP, RPF, SGP, GPV |
| Gijs van Aardenne | 1985 | het verzwijgen van bespreking met energiemaatschappijen over mogelijke bouw kerncentrales | motie van afkeuring (Ernsting) verworpen | PvdA, PPR, CPN, PSP, EVP, GSD |
| Gijs van Aardenne | 1985 | het meermalen verzwijgen van informatie over steun aan het RSV-concern | motie van afkeuring (Willems) verworpen | PvdA, D66, PPR, CPN, PSP, GSD, EVP |
| Gijs van Aardenne | 1985 | het meermalen verzwijgen van informatie over steun aan het RSV-concern | motie van afkeuring (Beckers-de Bruijn) verworpen | PvdA, D66, PPR, CPN, PSP, EVP, GSD |
| Gijs van Aardenne | 1984 | het meermalen verzwijgen van informatie over steun aan het RSV-concern (onderschrijven conclusie enquêtecommissie) | motie van afkeuring (Den Uyl) verworpen | PvdA, D66, PPR, CPN, PSP, EVP, GSD |
Meer over