Achtergrond: kortstondige kabinetten

dinsdag 3 juni 2025, 10:13

DEN HAAG (PDC) - Er zijn kabinetten met een vrij korte zittingsduur geweest. Het kabinet-Fransen van de Putte (1866) regeerde slechts 97 dagen. In de naoorlogse periode was het kabinet-Van Agt II het kortstzittende.

Dat een kabinet al na een jaar viel, kwam ook eerder voor. Dat gebeurde met het kabinet-Biesheuvel. Dat kabinet maakte in 1972 echter nog een 'doorstart' zonder deelname van DS'70.

Soms werd na een crisis een overgangskabinet gevormd, zoals Beel II (1958-1959), Zijlstra (1966-1967), Van Agt III (1982) en Balkenende III (2006-2007). Ook die zaten maar kort.

Overzicht

Kabinet-Van Agt II (1981-1982): 261 dagen

Het kabinet-Van Agt II werd gevormd door de partijen CDA, PvdA en D66. Financieel-economische problemen zorgden voor grote spanningen binnen dit kabinet, waardoor het kabinet nauwelijks aan regeren toekwam. Acht maanden nadat de PvdA een grote verkiezingsnederlaag had geleden tijdens de Statenverkiezingen viel het kabinet vanwege een conflict over bezuinigen. De PvdA-bewindslieden dienden hun ontslag in.

Kabinet-Balkenende I (2002-2003): 309 dagen

Het kabinet-Balkenende I bestond uit de partijen CDA, VVD en nieuwkomer LPF. Vanwege de enorme verkiezingswinst van deze partij was de vorming van een kabinet zonder deze partij onmogelijk. Uiteindelijk zorgden continue spanningen in de LPF en een zich spoedig openbarende verstoorde relatie tussen vicepremier Bomhoff en minister Heinsbroek op 15 oktober tot de aanzegging door minister De Boer dat beide ministers moesten terugtreden. Voordat zij daartoe hadden besloten, zegden de fractievoorzitters van CDA en VVD op 16 oktober het vertrouwen in het kabinet op.

Overgangskabinetten

Kabinet-Zijlstra (1966-1967): 134 dagen

Het kabinet-Zijlstra was een overgangskabinet dat het gevallen kabinet-Cals gedurende de periode 1966-1967 opvolgde. Belangrijkste doel van het kabinet was het uitschrijven van vervroegde Tweede Kamerverkiezingen en het afhandelen van lopende zaken, zoals de voorbereiding van de begroting voor 1967. Verder heeft het kabinet de omroepkwestie geregeld door aanvaarding in beide Kamers van de Omroepwet.

Zittingsduur

Hieronder een volledig overzicht van de zittingsduur van de kabinetten na de Tweede Wereldoorlog. Bij een kabinetscrisis is er sprake van een intern conflict binnen het kabinet of een conflict met de Eerste of Tweede Kamer, hierbij kan het kabinet ten val komen.

 

Kabinet

Dagen

Bijzonderheden

(Eventuele) val kabinet

Rutte IV

904

voortijdige gevallen

2023

Rutte III

1537

voortijdig gevallen

2021

Rutte II

1816

gehele periode

 

Rutte I

753

voortijdig gevallen

2012

Balkenende IV

1330

voortijdig gevallen, voortgezet zonder PvdA

2010

Balkenende III

230

nieuw gevormd tussenkabinet

 

Balkenende II

1137

tussentijdse crisis (2005), voortijdig gevallen

2006

Balkenende I

309

voortijdig gevallen

 

Kok II

1449

tussentijdse crisis (1999), kort voor verkiezingen gevallen

2002

Kok I

1442

gehele periode

 

Lubbers III

1748

gehele periode

 

Lubbers II

1212

voortijdig gevallen

1989

Lubbers I

1347

gehele periode

 

Van Agt III

159

nieuw gevormd tussenkabinet

 

Van Agt II

261

tussentijdse crisis, voortijdig gevallen

1982

Van Agt I

1361

gehele periode

 

Den Uyl

1683

kort voor verkiezingen gevallen

1977

Biesheuvel I en II

674

tussentijds gevallen, zonder DS'70 Biesheuvel II

1972

De Jong

1553

gehele periode

 

Zijlstra

134

nieuw gevormd tussenkabinet

 

Cals

588

voortijdig gevallen

1966

Marijnen

631

voortijdig gevallen

1965

De Quay

1527

tussentijdse crisis, gehele periode

1960

Beel II

147

nieuw gevormd tussenkabinet

 

Drees IV

800

voortijdig gevallen

1958

Drees III

1503

tussentijdse crisis, gehele periode

1955

Drees II

536

nieuw gevormd tussenkabinet

 

Drees I

951

voortijdig gevallen

1951

Beel I

766

einde door grondwetsherziening

 

Schermerhorn-Drees

373

einde door verkiezingen

 
  • N.B. Eventuele tussentijdse breuken in het kabinet zijn niet opgenomen in de bovenstaande cijfers.