Erfprins Willem, die op 2 december 1813 verklaarde constitutioneel vorst te willen worden, trad op 30 maart 1814 aan als soeverein vorst van Nederland. In maart 1815 werd hij koning en werden de noordelijke en zuidelijke Nederlanden verenigd. Die vereniging eindigde in 1830.
In 1840 werd Willem I opgevolgd door Willem II. De ministers onder Willem I en Willem II waren dienaren van de koning en veelal van adel. Er was nog geen ministeriële verantwoordelijkheid, ministers waren alleen verantwoording verschuldigd aan de Koning en niet aan het parlement.
Pas sinds 1848 kennen we kabinetten. Daarvoor waren de ministers op de eerste plaats dienaren van de koning die slechts zelden gezamenlijk vergaderden. Pas in 1842 werd er een geregelde kabinetsvergadering in het leven geroepen. In 1848 werd voor het eerst een kabinet geformeerd.
Tijdvakken
Op 20 november 1813 verklaarden Frans-Adam van der Duyn van Maasdam en Gijsbert Karel van Hogendorp dat zij totdat de Erfprins, Willem van Oranje-Nassau, ging regeren, in zijn naam het Algemeen Bestuur zouden vormen. Zij stelden in een proclamatie dat regeerloosheid (met name in steden) moest worden voorkomen en dat velen een beroep op hen hadden gedaan.
De periode november 1813-juni 1815 is als een overgangsperiode te beschouwen na de tijd waarin Nederland was ingelijfd bij Frankrijk (1810-1813). Erfprins Willem, de zoon van de vroegere stadhouder Willem V, treedt op als staatshoofd (soeverein vorst) en laat een Grondwet ontwerpen. In 1815 leiden internationale ontwikkelingen er toe dat Nederland met België (en Luxemburg) wordt verenigd en dat Willem koning wordt.
Koning Willem I regeert als een verlicht absolutistisch vorst: hij bepaalt het beleid, neemt besluiten en is verantwoordelijk voor de financiën, en hij benoemt en ontslaat de ministers. Die ministers zijn alleen aan hem verantwoording schuldig en zijn in feite 'ambtenaren'. De koning heeft het beste voor met het land, zo bevordert hij handel en industrie en zorgt hij voor aanleg van kanalen.
Kort na de afkondiging van de Grondwetsherziening van 1840 doet koning Willem I afstand van de troon ten gunste van zijn oudste zoon, die vanaf 7 oktober 1840 als koning Willem II gaat regeren. Het bewind van de nieuwe koning verschilt niet zo veel van dat van zijn vader.
Meer over