NS, V&W en aannemers voorkwamen vervolging met sigaren uit eigen doos

donderdag 12 september 2002, 10:41

Mogelijke fraude rond de Schipholtunnel is door de 'spoorwegdriehoek' van de Nederlandse Spoorwegen, het ministerie van Verkeer en Waterstaat en aannemer Strukton met onderlinge transacties afgehandeld, om een kostbare rechtzaak te voorkomen. Dat bleek woensdag tijdens de verhoren voor de parlementaire enquêtecommissie Bouwnijverheid.

De NS ontving 1,7 miljard gulden subsidie van het ministerie van V&W voor de aanleg van de Schipholspoortunnel. Daarbij werd voorzien in een winst van 2,5 tot 2,65 procent voor de aannemers, NS-dochter Strukton en HBW, onderdeel van bouwconcern HBG. Door slimme inkoop en inzet van personeel en materieel behaalden de aannemers echter een winst van 20 procent. Volgens V&W topambtenaar M. Olman had de NS een deel van die winst op moeten eisen en 65 miljoen gulden subsidie terug moeten geven.

Maar oud president-directeur J. Huisinga van de NS vond dat de aannemers best recht hadden op een hoge winst en had geen zin in een slepende rechtzaak. Daarbij wilde de NS dochteronderneming Strukton verkopen en publiciteit rond het gesjoemel zou de verkoopprijs doen dalen. De NS wees de aannemers erop dat een rechtzaak ze op de zwarte lijst van V&W zou doen belanden en opdrachten zou kosten. HBW en NS-dochter Strukton betaalden elk 10 miljoen gulden aan de NS terug.

Het OM was van het onderonsje op de hoogte via een perspublicatie die eind 1998 grootschalige fraude bij bouwbedrijven blootlegde. Een fraude-onderzoeksteam van Justitie, onder leiding van W. Groos, ontdekte 28 valse facturen voor totaal 3 miljoen gulden. De procureurs-generaal wilden de aannemers vervolgen. Maar omdat een rechtzaak lang op zich zou kunnen wachten werd de schikking tussen de aannemers en de NS plus een boete van 1 miljoen gulden per aannemer als voldoende straf afgedaan. Fraude-procureur D. Steenhuis stond hier niet achter, maar de gesprekken over een regeling met de bouwbedrijven waren te ver gevorderd.

NS-er E. Nikkels onderhandelde met Olman van V&W over het terugbetalen van subsidie. De afhandeling werd versoepeld door telefoontjes van NS-directeur Huisinga met M. van Eeghen, V&W directeur-generaal personenvervoer maar ook oud-directeur bij de NS. Uiteindelijk betaalde de NS, zonder nalatigheid te bekennen, 50 miljoen gulden subsidie terug aan het ministerie. Voor de NS een sigaar uit eigen doos, want de 50 miljoen ging af van de 3,5 miljard gulden winst die aan de staat werd afgedragen. Voor V&W een vestzak-broekzak transactie, want het ministerie is volledig aandeelhouder van de NS.

Toen de schikking eind vorig jaar bekend werd, was de Tweede Kamer woedend. Toenmalig minister van Justitie Korthals verdedigde de beslissing, omdat het de 'beste deal' geweest zou zijn. Nu blijkt dat de ambtelijke leiding van het Openbaar Ministerie daar toch anders over dacht.

bron: Trouw, ANP, Financieel Dagblad, Volkskrant