Mr.dr. A. (Anton) van Gijn

foto Mr.dr. A. (Anton) van Gijn
Naar de grotere foto (verschijnt in een nieuw venster)
bron: Documentatie Centraal Bureau voor de Genealogie

Vooraanstaand econoom uit de oud-liberale school, pleitbezorger van vrijhandel en specialist op het gebied van de openbare financiën. Kwam uit een Dordtse patriciërsfamilie. In 1909 thesaurier-generaal en in die functie steun en toeverlaat van enkele ministers van Financiën. In 1916 werd hijzelf minister als opvolger van Treub. Trad echter al na een jaar af vanwege een conflict met zijn collega's over de rijksuitgaven. Werd later hoogleraar in Leiden en leider van de fractie van de Vrijheidsbond in de Tweede Kamer. Vasthoudend en overtuigd van eigen gelijk.

Vrijheidsbond, oud- of vrije liberalen
in de periode 1916-1929: lid Tweede Kamer, fractievoorzitter TK, minister

Inhoudsopgave van deze pagina:


1.

Personalia

voornamen (roepnaam)
Anton (Anton)

geboorteplaats en -datum
Dordrecht, 17 september 1866

overlijdensplaats en -datum
's-Gravenhage, 11 mei 1933

2.

Partij/stroming

stroming(en)
  • vrijzinnig-democraat, tot 1910
  • liberaal, vanaf 1910

partij(en)
Liberale Staatspartij "De Vrijheidsbond"

3.

Hoofdfuncties/beroepen (7/15)

  • minister van Financiën, van 8 februari 1916 tot 22 februari 1917
  • bijzonder hoogleraar in de leer der financiën, Rijksuniversiteit Leiden, van 16 september 1918 tot 20 september 1920 (vanwege het Leidsch Universitair Fonds)
  • privaatdocent, Nederlandsche Handels-Hoogeschool te Rotterdam, van september 1919 tot september 1922
  • privaatdocent, Rijksuniversiteit Leiden, van september 1920 tot 1929
  • lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 25 juli 1922 tot 17 september 1929
  • waarnemend fractievoorzitter "Vrijheidsbond", Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 12 oktober 1926 tot 6 januari 1927 (vanwege ziekte van H.C. Dresselhuys)
  • fractievoorzitter "Vrijheidsbond", Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 6 januari 1927 tot 9 juli 1929

U ziet een selectie van de loopbaan. In de uitgebreide versie is de gehele loopbaan in te zien.

4.

Partijpolitieke functies

In de uitgebreide versie is een overzicht van partijpolitieke functies opgenomen.

5.

Nevenfuncties (2/26)

  • lid Staatscommissie inzake de gemeentelijke girodiensten (Staatscommissie-Heldring), vanaf juli 1932
  • lid Gezondheidsraad, omstreeks 1933

afgeleide functies, presidia etc. (2/5)
  • voorzitter begrotingscommissie voor hoofdstuk VII b (Financiën) 1928 (Tweede Kamer der Staten-Generaal)
  • lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van september 1928 tot juni 1929

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

6.

Opleiding

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

7.

Activiteiten

als parlementariër
  • Sprak in de Tweede Kamer over uiteenlopende zaken, zoals financiën, binnenlandse zaken, hoger onderwijs, waterstaat, Suriname, volksgezondheid en sociale wetgeving

als bewindspersoon (beleidsmatig)
  • Verdedigde in 1916 met succes de ontwerp-Zegelwet in de Tweede Kamer. De wet werd door zijn opvolger in 1917 in het Staatsblad gebracht.

als bewindspersoon (wetgeving)
  • Bracht in 1916 de Wet op de oorlogswinstbelasting tot stand, waardoor inkomensstijging of winsten die het gevolg waren van de oorlogstoestand werden belast. De wet kreeg terugwerkende kracht tot 1 augustus 1914.
  • Bracht in 1917 een wet tot herziening van de Successiewet tot stand, waardoor schenkingen onder de levenden volgens de zelfde tarieven werden belast als erfenissen. Kostwinners kregen ontheffing van successierechten.

8.

Wetenswaardigheden

algemeen (3/4)
  • Trad in 1917 af als minister vanwege bezwaren tegen de financiering van de levensmiddelenpolitiek. Hij wilde als minister van Financiën meer invloed op de besteding van crisiskredieten door de diverse ministeries.
  • Werd in september 1924 als derde op de voordracht voor het Tweede Kamervoorzitterschap geplaatst. Versloeg in een vierde stemronde J.H.A. Schaper met 37 tegen 32 stemmen.
  • Leidde in september 1925 als laatst afgetreden ondervoorzitter de eerste vergadering van de Tweede Kamer

uit de privésfeer
  • Hij was een afstammeling van de zuster van Johan de Witt
  • Met A. Kerdijk medeoprichter van "Ons Huis"

niet-aanvaarde politieke functies
  • minister van Financiën, 1913 (bezwaren tegen het extraparlementaire karakter van het kabinet en tegen de dekking van lasten van de sociale wetgeving)

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

9.

Publicaties van/over

literatuur/documentatie
  • "Prof.dr. A. van Gijn" (Amsterdam 1933), Nederlandsche Vereeniging voor Vrijhandel, nr. 74
  • C.A. Verrijn Stuart, "A. van Gijn", in: Handelingen en Mededelingen van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden (1933), 21-32
  • A.C.A.M. Bots, "Gijn, Anton van (1866-1933)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel II, 200
  • Teun de Bruijn, "Anton van Gijn", in: Dordts Biografisch Woordenboek (digitaal), 2020
  • Ned. Patriciaat, 1931

Biografisch Woordenboek(en)
biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van Nederland

publicaties over en van letterkundigen
gegevens uit de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren

10.

Familie/gezin

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

11.

Uitgebreide versie

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.


Op bovenstaande tekst en gegevens zijn auteursrechten van PDC van toepassing; overname, in welke vorm dan ook, is zonder expliciete goedkeuring niet toegestaan. Ook de afbeeldingen zijn niet rechtenvrij.

De biografieën betreffen vooral de periode waarin iemand politiek en bestuurlijk actief is of was. PDC ontvangt graag gemotiveerde aanvullingen of correcties.