J. (Jan) Smallenbroek

foto J. (Jan) Smallenbroek
Naar de grotere foto (verschijnt in een nieuw venster)
bron: Fotoarchief Binnenlandse Zaken

ARP-voorman uit Drenthe. In de Tweede Wereldoorlog een vooraanstaand en standvastig verzetsman. Na een korte periode in de Tweede Kamer vanaf 1946 gedeputeerde in Drenthe, wat hij tot 1965 bleef. In 1956 keerde hij terug in de Tweede Kamer. Aanvankelijk was hij daar woordvoerder maatschappelijk werk en binnenlandse zaken en vanaf 1963 fractievoorzitter, als opvolger van de zieke Van Eijsden. Als minister van Binnenlandse Zaken in het kabinet-Cals kreeg hij te maken met de gezagsproblemen in Amsterdam en met de perikelen rond het huwelijk van prinses Beatrix. Trad in 1966 af vanwege een door hem begane verkeersovertreding. Kreeg daarna een lage plaats op de kandidatenlijst en trok zich terug. Werd in 1967 staatsraad. Hardwerkende, hartelijke en loyale figuur.

ARP
functie(s) in de periode 1945-1974: lid Tweede Kamer, minister, lid Raad van State

Inhoudsopgave van deze pagina:


1.

Personalia

voornamen (roepnaam)
Jan (Jan)

geboorteplaats en -datum
Assen, 21 februari 1909

overlijdensplaats en -datum
Wassenaar, 29 september 1974

2.

Partij/stroming

partij(en)
ARP (Anti-Revolutionaire Partij)

3.

Hoofdfuncties/beroepen (7/16)

  • lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 20 november 1945 tot 4 juni 1946
  • lid Gedeputeerde Staten (belast met vervoer, economische zaken en volksgezondheid) van Drenthe, van 19 juni 1946 tot 14 april 1965
  • lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 6 november 1956 tot 14 april 1965
  • waarnemend fractievoorzitter ARP Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 24 juli 1963 tot 15 september 1964 (vanwege ziekte van H. van Eijsden en na diens overlijden)
  • fractievoorzitter ARP Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 15 september 1964 tot 14 april 1965
  • minister van Binnenlandse Zaken, van 14 april 1965 tot 1 september 1966
  • lid Raad van State, van 1 september 1967 tot 29 september 1974 (benoemd bij K.B. van 18 juli 1967)

gevangenschap/internering
  • geïnterneerd gevangenis Weteringschans te Amsterdam, vanaf 12 januari 1944
  • geïnterneerd strafgevangenis te Scheveningen, tot mei 1945

U ziet een selectie van de loopbaan. In de uitgebreide versie is de gehele loopbaan in te zien.

4.

Partijpolitieke functies

In de uitgebreide versie is een overzicht van partijpolitieke functies opgenomen.

5.

Nevenfuncties (2/10)

  • voorzitter Commissie van Advies en Bijstand, Arbeid Gezinsoorden en Internaten, omstreeks 1958
  • lid Pacificatiecommissie voor de omroepkwestie, van 24 december 1963 tot 1965

afgeleide functies, presidia etc. (2/8)
  • lid afdeling Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk (Raad van State)
  • lid afdeling geschillen van bestuur (Raad van State), vanaf 1 september 1967

comités van aanbeveling, erefuncties etc.
erelid Vereniging van ex-politieke gevangenen

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

6.

Opleiding

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

7.

Activiteiten

als parlementariër
  • Hield zich in de Tweede Kamer vooral bezig met maatschappelijk werk, binnenlandse zaken, sociale zaken en ambtenarenzaken

als bewindspersoon (beleidsmatig) (3/5)
  • Legde op 16 juni 1966 samen met minister Samkalden in de Tweede Kamer een verklaring af over de rellen in Amsterdam. Zij zetten in een brief het beleid uiteen over de aan Amsterdam verleende politionele bijstand. (8.637)
  • Diende in 1966 samen met de ministers Cals en Vondeling een wetsvoorstel in tot verhoging van de grondwettelijke bedragen voor het koningshuis. Dit wetsvoorstel werd door het kabinet-De Jong ingetrokken. (8.683)
  • Belangrijke benoemingen tijdens zijn ministerschap: Van Aartsen (ARP, Commissaris van de Koningin in Zeeland); Berger (PvdA, burgemeester van Groningen)

als bewindspersoon (wetgeving) (3/5)
  • Bracht in 1966 de Algemene Burgerlijke Pensioenwet in het Staatsblad (Stb. 6). Deze verving de Pensioenwet 1922 en de Spoorwegpensioenwet. De drempeltijd van een half jaar alvorens een ambtenaar onder de Pensioenwet valt, vervalt. Op basis van de wet wordt ambtenaren en hun nabestaanden een welvaartsvast pensioen gegarandeerd. Als financieringsstelsel blijft kapitaaldekking gehandhaafd: tijdens de actieve dienst worden bedragen gereserveerd voor de pensioenen. De door de Kroon benoemde directie van het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds wordt belast met het fondsbeheer. Een Raad van Toezicht voert hierop repressief toezicht uit. Er wordt een mogelijkheid voor functioneel leeftijdsontslag ingevoerd onder de 65 jaar. Hij verzette zich met succes tegen een amendement-Corver (VVD) tot invoering van een weduwnaarspensioen. Het voorstel was in 1965 ingediend door zijn voorganger Toxopeus. (7.980)
  • Bracht in 1966 een wet tot gemeentelijke herindeling van Walcheren tot stand, waarbij het aantal gemeenten werd teruggebracht van negentien naar negen en Middelburg en Vlissingen gebiedsuitbreiding kregen. Het wetsvoorstel was in 1962 ingediend door minister Toxopeus. (6.950)
  • Bracht in 1966 samen met de ministers Suurhoff en Vondeling de Wet Uitkeringen Wegen (Stb. 367) tot stand. Hiermee werd de financiering geregeld van de aanleg en het onderhoud van secundaire en tertiaire wegen en van niet-planwegwegen door provincies en gemeenten. Er kwam een verdeelsleutel op grond waarvan de provincies een bedrag uitgekeerd kregen. Het wetsvoorstel was in 1961 ingediend door de ministers Korthals, Toxopeus en Zijlstra. (6.294)

U ziet een selectie van activiteiten. In de uitgebreide versie is het gehele overzicht van activiteiten in te zien.

8.

Wetenswaardigheden

algemeen
  • In 1929 medeoprichter van de ARJA (Anti-Revolutionaire Jongeren Afdeling)
  • Trad af, nadat hij in opspraak was gekomen door een in de nacht van 15 op 16 juli 1966 door hem veroorzaakte aanrijding met geparkeerde auto nabij zijn woning aan de Van Hoeystraat in Den Haag, die hij pas de volgende ochtend had gemeld aan de eigenaar. De 'affaire' werd vooral breed uitgemeten in "De Telegraaf". Werd op 20 september 1966 tot een boete van f 200,- of 40 dagen hechtenis veroordeeld.
  • Werd in 1966 door de ARP op een onverkiesbare plaats gezet op de kandidatenlijst voor de Tweede Kamer en trok zich toen terug uit de politiek

uit de privésfeer (3/5)
  • Werd als "Toteskandidat" opgesloten in het "Oranje-Hotel" te Scheveningen
  • Zat tussen april 1942 en 1944 ondergedoken
  • Zijn zoon Bert was burgemeester van resp. Harmelen, Waddinxveen en Smallingerland

anekdotes en citaten
  • Nam in de kamerbanken de vele dossiers door waarmee hij als gedeputeerde van Drenthe te maken had
  • Baarde in juni 1966 tijdens het Kamerdebat over de rellen in Amsterdam opzien door mee te delen dat hij een verklaring van hoofdcommissaris Van der Molen van Amsterdam over diens ontslag - bij gebrek aan papier - had genoteerd op de achterzijde van een sigarendoosje.

verkiezingen
  • In 1946 nummer 15 op de ARP-kandidatenlijst bij de Tweede Kamerverkiezingen (werd niet herkozen)

niet-aanvaarde politieke functies
  • lid Tweede Kamer, september 1966 (vacature-Elfferich; hij wilde eerst de gerechtelijke uitspraak over zijn verkeersovertreding afwachten)

pseudoniemen, bij-, koos- en schuilnamen
  • "de Keurvorst van Drenthe" (bijnaam als gedeputeerde)
  • Van Andel (schuilnaam in verzet)

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

9.

Publicaties van/over

literatuur/documentatie
W. Slagter, "Smallenbroek, Jan (1909-1974)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel III, 547

Biografisch Woordenboek(en)
biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van Nederland

10.

Familie/gezin

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

11.

Uitgebreide versie

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.


Op bovenstaande tekst en gegevens zijn auteursrechten van PDC van toepassing; overname, in welke vorm dan ook, is zonder expliciete goedkeuring niet toegestaan. Ook de afbeeldingen zijn niet rechtenvrij.

De biografieën betreffen vooral de periode waarin iemand politiek en bestuurlijk actief is of was. PDC ontvangt graag gemotiveerde aanvullingen of correcties.