Dr. J. (Jan) Schouten

J. Schouten
bron: Nationaal Archief/Anefo

Bijna veertig jaar lid van de Tweede Kamer voor de ARP en drieëntwintig jaar de zeer dominante fractie- en partijvoorzitter, wiens wil in de fractie wet was. Zoon van een haringvisser uit Maassluis die al op jonge leeftijd ging werken. Subliem product van de Gereformeerde Jongelingsvereniging en typische mannenbroeder. Autodidact. Was in Rotterdam enige tijd wethouder. Fractievoorzitter van de ARP in de Tweede Kamer vanaf de jaren dertig en opvolger van Colijn. Tijdens de bezetting moedig, karaktervast en onverzettelijk. Overleefde het beruchte kamp Mauthausen, maar zei in 1945 tegen Wilhelmina: ik ben niet veranderd. Ageerde met zijn krachtige, sonore stemgeluid tegen de Indië-politiek van de kabinetten-Beel en -Drees. Hield de ARP na de oorlog lange tijd in isolement. Verliet in 1956 de politiek en was nog ruim twee jaar staatsraad.

ARP
functie(s) in de periode 1918-1958: lid Tweede Kamer, fractievoorzitter TK, lid Raad van State

Inhoud

  1. Personalia
  2. Partij/stroming
  3. Hoofdfuncties/beroepen (5/13)
  4. Partijpolitieke functies
  5. Nevenfuncties (4/22)
  6. Opleiding
  7. Activiteiten
  8. Wetenswaardigheden
  9. Publicaties van/over
  10. Familie/gezin

Personalia

voornamen (roepnaam)

Johannes (Jan)

wijziging in naam en/of titulatuur

  • J. Schouten, van 12 augustus 1883 tot 24 februari 1950
  • Dr. J. Schouten, vanaf 24 februari 1950 (nadat aan hem door de Vrije Universiteit te Amsterdam een eredoctoraat was verleend)

geboorteplaats en -datum

Maassluis, 12 augustus 1883

overlijdensplaats en -datum

Rotterdam, 9 september 1963

Partij/stroming

partij(en)

ARP (Anti-Revolutionaire Partij)

Hoofdfuncties/beroepen (5/13)

  • lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 22 oktober 1918 tot 3 juli 1956
  • wethouder (van financiën en bedrijven) van Rotterdam, van 9 april 1925 tot 21 april 1927
  • waarnemend fractievoorzitter ARP Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 15 mei 1933 tot 1 juni 1933
  • fractievoorzitter ARP Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 1 juni 1933 tot 14 juni 1956
  • lid Raad van State, van 1 december 1956 tot 1 september 1958 (benoemd bij K.B. van 24 november 1956)

gevangenschap/internering

  • gevangenschap Huis van Bewaring te Rotterdam, van 8 juni 1942 tot 3 juli 1942
  • geïnterneerd polizeiliches durchgangslager te Amersfoort, van 3 juli 1942 tot 8 december 1942
  • geïnterneerd strafgevangenis te Scheveningen, van 1 april 1943 tot 30 april 1944
  • geïnterneerd concentratiekamp Sachsenhausen, van 30 april 1944 tot januari 1945
  • geïnterneerd concentratiekamp Mauthausen, van januari 1945 tot 5 mei 1945

U ziet een selectie van de loopbaan. In de uitgebreide versie is de gehele loopbaan in te zien.

Partijpolitieke functies

In de uitgebreide versie is een overzicht van partijpolitieke functies opgenomen.

Nevenfuncties (4/22)

  • lid en ondervoorzitter College van Rijksbemiddelaars, tot 1 november 1946
  • lid bestuur Nationaal Comité "Handhaving Rijkseenheid", van 14 december 1946 tot februari 1950
  • lid Staatscommissie onderzoek Grondwetsherziening vanwege hervorming van de staatkundige structuur van het Koninkrijk (Staatscommissie-Beel), van 29 september 1947 tot maart 1948
  • lid Staatscommissie inzake de Grondwetsherziening (Staatscommissie-Van Schaik), van april 1950 tot februari 1954

afgeleide functies, presidia etc. (4/20)

  • voorzitter vaste commissie voor overleg inzake het huurbeleid (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van juli 1955 tot 3 juli 1956
  • lid afdeling Financiën (Raad van State)
  • lid afdeling Landbouw, Visserij en Voedselvoorziening (Raad van State)
  • lid afdeling Maatschappelijk Werk (Raad van State)

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

Opleiding

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

Activiteiten

als parlementariër

  • Was woordvoerder economische zaken van de ARP-Tweede Kamerfractie. Voerde in de jaren twintig en dertig ook het woord over onder meer koloniale aangelegenheden, ambtenarensalarissen en financiën.

opvallend stemgedrag (2/12)

  • Diende in februari 1949 een motie van wantrouwen in tegen het Indiëbeleid van het kabinet-Drees/Van Schaik. De motie kreeg alleen steun van ARP, SGP en Welter.
  • Stemde in 1954 als enige van zijn fractie tegen het wetsvoorstel Aanvaarding van een statuut voor het Koninkrijk. Voerde bij het debat hierover wel namens zijn fractie het woord.

In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.

Wetenswaardigheden

algemeen (5/9)

  • Nam na zijn ontslag uit het concentratiekamp Amersfoort in december 1942 onmiddellijk zijn illegale werk weer op
  • Keerde zich na de bevrijding tegen pogingen om ARP en CHU te laten fuseren in een Christelijke Volkspartij
  • Behoorde in 1952 in de ARP-fractie met Gerbrandy en Van den Heuvel tot de minderheid die tegen deelname van de ARP aan een kabinet met de PvdA was
  • Maakte op 25 mei 1955 bekend dat hij in juni dat jaar zou aftreden als voorzitter van het Centraal Comité en in 1956 als politiek leider van de ARP. Dat besloot hij vanwege zijn leeftijd. In augustus 1955 zou hij 72 jaar worden.
  • Werd op 17 september 1963 in de Tweede Kamer herdacht. Namens het kabinet sprak daarbij viceminister-president Witteveen.

uit de privésfeer

  • Na de dood van zijn vader was zijn moeder eigenares van een manufacturenwinkel
  • Was tijdens de Bezetting onder andere actief in de illegale ARP en maakte deel uit van het Grootburgercomité en Nationaal Comité, dat plannen maakte voor een overgangsbewind na een Duitse nederlaag. Bij de contacten daarover met Londen werd hij in 1943 slachtoffer van het door Anton van der Waals uitgevoerde Englandspiel.

anekdotes en citaten

  • Zou in mei 1945 na terugkeer uit het kamp Mauthausen hebben gezegd: "Ik ben niet veranderd"
  • Het ARP-Eerste Kamerlid prof. Anema zei eens: Schouten is een amateurjurist, een legalist en dan nog van honderd jaar terug.

verkiezingen

  • Werd in december 1917 bij tussentijdse verkiezingen in het district Rotterdam II na herstemming verslagen door A.B. de Zeeuw (sdap)

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

Publicaties van/over

literatuur/documentatie (6/7)

  • A.W. Abspoel, "Van Binnen- en Buitenhof" (1956), 56
  • J. Wildschut, "Dr. Johannes Schouten, 1883-1963", in: Rotterdams Jaarboekje (1964), 224
  • J.A. van Bennekom, "Dr. Jan Schouten. Een onverzettelijk Christen-politicus", in: C. Bremmer (red.), "Personen en momenten uit de geschiedenis van de Antirevolutionaire Partij" (1980)
  • D.F.J. Bosscher, "Schouten, Johannes (1883-1963)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel II, 503
  • Persoonlijkheden in het Koninkrijk der Nederlanden in woord en beeld (1938)
  • P.J. Oud, "Het Jongste Verleden", deel I, 27

archivalia

collectie-Schouten, Historisch Documentatiecentrum voor het Nederlands Protestantisme

In de uitgebreide versie is een overzicht van publicaties opgenomen.

Familie/gezin

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.


Bent u als journalist of wetenschapper op zoek naar statistische gegevens over personen uit het biografisch archief, bijvoorbeeld gemiddelde leeftijd, ervaring, herkomst, beroep, m/v of zittingsduur? De redactie van PDC kan deze gegevens onder voorwaarden beschikbaar stellen voor wetenschappelijk onderzoek en journalistieke publicaties. Neem voor meer informatie contact op.

Op bovenstaande tekst en gegevens zijn auteursrechten van PDC van toepassing; overname, in welke vorm dan ook, is zonder expliciete goedkeuring niet toegestaan. Ook de afbeeldingen zijn niet rechtenvrij.