Dr. J.J. (Jos) Gielen

foto Dr. J.J. (Jos) Gielen
Naar de grotere foto (verschijnt in een nieuw venster)
bron: Fotoarchief Eerste Kamer

Katholiek politicus, exponent van het verzuilde onderwijs. Maakte als minister van Onderwijs in het eerste kabinet-Beel drastisch een einde aan de aanzetten voor een cultuurbeleid en tot onderwijsvernieuwing van zijn voorganger Van der Leeuw. Ontsloeg vele ambtenaren die hij overbodig achtte. Bracht een wettelijke subsidie voor het bijzonder hoger onderwijs tot stand. Na zijn ministerschap hoogleraar en senator. Bedankte na de 'Nacht van Schmelzer' als lid van de KVP. Stond als minister als enigszins pedant en solistisch bekend.

KVP
in de periode 1946-1966: lid Tweede Kamer, lid Eerste Kamer, minister

Inhoudsopgave van deze pagina:


1.

Personalia

voornamen (roepnaam)
Josephus Johannes (Jos)

geboorteplaats en -datum
Rucphen (N.Br.), 26 september 1898

overlijdensplaats en -datum
Beneden-Leeuwen (gem. Wamel, Gld.), 6 augustus 1981

2.

Partij/stroming

partij(en)
KVP (Katholieke Volkspartij), van 1946 tot 1966 (bedankte n.a.v. de "Nacht van Schmelzer")

verwante partij
PPR (Politieke Partij Radikalen)

3.

Hoofdfuncties/beroepen (8/9)

  • leraar Nederlands, handelscorrespondentie en geschiedenis, R.K. Middelbare Handelsdagschool met 4-jarige cursus te Hulst, van 1922 tot 1 augustus 1932
  • directeur R.K. Middelbare Handelsdagschool met vierjarige cursus te Hulst, van 1 augustus 1932 tot september 1938
  • inspecteur van het lager onderwijs, inspectie Roosendaal, van september 1938 tot 1 november 1945
  • hoofdinspecteur van het lager onderwijs, inspectie Nijmegen, van 1 november 1945 tot juli 1946
  • minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, van 3 juli 1946 tot 7 augustus 1948
  • lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 27 juli 1948 tot 15 november 1949
  • hoogleraar praktische pedagogiek, Katholieke Universiteit Nijmegen, van 1 november 1949 tot 1 oktober 1968
  • lid Eerste Kamer der Staten-Generaal, van 3 juli 1956 tot 20 september 1966

U ziet een selectie van de loopbaan. In de uitgebreide versie is de gehele loopbaan in te zien.

4.

Partijpolitieke functies

In de uitgebreide versie is een overzicht van partijpolitieke functies opgenomen.

5.

Nevenfuncties (2/3)

  • lid Belgisch-Nederlandse commissie inzake de spellingshervorming (commissie-Van Haeringen), van december 1945 tot 1946
  • politiek medewerker "Limburgs Dagblad" (in jaren '50 en '60)

afgeleide functies, presidia etc. (2/5)
  • lid Raadgevende Interparlementaire Beneluxraad, omstreeks oktober 1963 tot 1966
  • voorzitter commissie van rapporteurs voor de begroting van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen 1965 (Eerste Kamer der Staten-Generaal), januari 1965

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

6.

Opleiding

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

7.

Activiteiten

als parlementariër
  • Was onderwijswoordvoerder van de KVP-Eerste Kamerfractie

opvallend stemgedrag (0/3)

In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.


als bewindspersoon (beleidsmatig)
  • Voerde in 1946 een drastische reorganisatie van zijn ministerie door, waarbij door zijn voorganger benoemde ambtenaren werden vervangen en posten werden opgeheven. Werd hierover op 2 augustus 1946 door de PvdA'er Joekes geïnterpelleerd.
  • Zijn beleid was allereerst gericht op materiële verbetering van het onderwijs, zowel door betere behuizing als door betere salariëring van onderwijzend personeel. Kwam niet toe aan het doorvoeren van onderwijsvernieuwingen.
  • Besloot in oktober 1947 geen verdere uitvoering te geven aan plannen om te komen tot een nationale omroep. Legde een advies van de Radioraad hierover ter zijde.

als bewindspersoon (wetgeving) (3/6)
  • Bracht in 1947 een wet tot wijziging (Stb. H 288) van de Leerplichtwet tot stand, waardoor (vanaf 1950) een achtste leerjaar werd ingevoerd. Voorts werd een bepaling opgenomen waardoor de gemeenteraad een verordening kan instellen om de politie in te schakelen bij handhaving van de leerplicht. Het besluit over het in 1942 ingevoerde achtste leerjaar werd opgeschort. (459)
  • Bracht in 1948 wetten (Stbb. I 127 en 128) tot wijziging en aanvulling van de Hoger-onderwijswet tot stand, waarmee het onderwijs aan middelbare scholen voor meisjes (M.M.S.) wettelijk werd geregeld. Tevens kwam er een mogelijkheid om rijkssubsidie toe te kennen aan bijzondere M.M.S.'en. (510)
  • Bracht in 1948 via een wijziging (Stb. I 231) van de Hoger-Onderwijswet een wettelijke subsidieregeling (voor 65 procent van de kosten) voor het bijzonder hoger onderwijs tot stand (545)

U ziet een selectie van activiteiten. In de uitgebreide versie is het gehele overzicht van activiteiten in te zien.

8.

Wetenswaardigheden

algemeen (3/4)
  • Stuurde op 18 juni 1946 een nota over het onderwijsbeleid aan KVP-voorman Teulings. Hierin zette hij het beleid uiteen dat een nieuwe minister van Onderwijs moest gaan voeren.
  • Was na zijn aftreden een voornaam criticaster van zijn opvolger Rutten. Rutten was in 1948 op het laatste moment door de KVP naar voren geschoven als minister van Onderwijs.
  • Behoorde ten tijde van het kabinet-De Quay met De Gou en Regout tot de KVP-Eerste Kamerleden die aandrongen op een toegeeflijker Nederlandse houding in de kwestie-Nieuw-Guinea

uit de privésfeer
  • Was actief in het verzet in West-Brabant, onder andere bij de hulp aan geallieerde piloten, vluchtelingen en onderduikers
  • Zijn vader was wethouder van Rucphen. Hij overleed in 1902. Zijn moeder hertrouwde in 1908.

verkiezingen
  • Werd in 1956, 1960 en 1963 tot Eerste Kamerlid gekozen door Groep II: Gelderland, Overijssel, Groningen en Drenthe

pseudoniemen, bij-, koos- en schuilnamen (3/4)
  • Pater Familias
  • G. of J. Viator
  • Noviomagus

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

9.

Publicaties van/over

literatuur/documentatie
  • J. Bosmans, "Gielen, Josephus Johannes (1898-1981)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel II, 177
  • M.D. Bogaarts, "De periode van het kabinet-Beel 1946-1948. Parlementaire Geschiedenis van Nederland na 1945", Band C (Nijmegen, 1989), p. 1985 e.v.

Biografisch Woordenboek(en)
biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van Nederland

publicaties over en van letterkundigen
gegevens uit de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren

10.

Familie/gezin

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

11.

Uitgebreide versie

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.


Op bovenstaande tekst en gegevens zijn auteursrechten van PDC van toepassing; overname, in welke vorm dan ook, is zonder expliciete goedkeuring niet toegestaan. Ook de afbeeldingen zijn niet rechtenvrij.

De biografieën betreffen vooral de periode waarin iemand politiek en bestuurlijk actief is of was. PDC ontvangt graag gemotiveerde aanvullingen of correcties.