Mr. J.P. Sprenger van Eyk
Negentiende-eeuws bewindsman uit een domineesgeslacht. Werd na een carrière als belastinginspecteur en ambtenaar in Nederlands-Indië (onder meer inspecteur van financiën, algemeen secretaris van het Gouvernement en lid van de Raad van Nederlandsch-Indië) minister van Koloniën in het kabinet-Heemskerk Azn. Hield zich nadien vooral bezig met het belastingwezen. Bracht als minister van Financiën in het kabinet-Röell de Wet op de personele belasting tot stand. Sloot zijn loopbaan af als directeur-generaal van de Staatsspoorwegen. Stond bekend als een bekwaam werkzame administrateur, die goed samenwerkte met het parlement. Bediende zich vaak van speelse humor.
conservatief-liberaal
functie(s) in de periode 1884-1897: minister
Personalia
voornamen (roepnaam)
Jacobus Petrus
geboorteplaats en -datum
Hilvarenbeek, 20 januari 1842
overlijdensplaats en -datum
Utrecht, 21 maart 1907
Partij/stroming
stroming(en)
liberaal
Hoofdfuncties/beroepen (6/14)
- minister van Koloniën, van 27 februari 1884 tot 21 april 1888 (benoemd bij K.B. van 2 januari 1884)
- ambteloos, van april 1888 tot mei 1894
- lid gemeenteraad van 's-Gravenhage, van 28 maart 1893 tot 9 mei 1894
- minister van Financiën, van 9 mei 1894 tot 27 juli 1897 (formeel ontslag per 26 juli 1897)
- directeur-generaal Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen ("S.S."), van 1 juli 1900 tot 20 maart 1907
- directeur NCS (Nederlandsche Centraal Spoorwegmaatschappij), van 1 juli 1900 tot 20 maart 1907
U ziet een selectie van de loopbaan. In de uitgebreide versie is de gehele loopbaan in te zien.
Nevenfuncties
- redacteur "Staatkundig en Staathuishoudkundig Weekblad", vanaf 1892
- lid Centrale Commissie voor de Statistiek, omstreeks 1901
Opleiding
In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.
Activiteiten
als bewindspersoon (beleidsmatig)
- Benoemde in 1884 O. van Rees tot Gouverneur-Generaal van Nederlands-Indië
als bewindspersoon (wetgeving)
- Bracht in 1896 een nieuwe Wet op de personele belasting tot stand. Grondslagen voor de belastingheffing werden de huurwaarde van de woning, haardsteden (kachels), meubels, dienstboden en paarden. Hierdoor werden eigenaren van duurdere woningen zwaarder en eigenaren van kleinere woningen lichter belast.
- Bracht in 1897 samen met minister Van Houten de Wet tot regeling der financiële verhouding tussen het Rijk en de gemeenten (Stb. 156) tot stand. De rijksbijdrage aan gemeenten werd verhoogd, er kwam een uitkering per inwoner. Gemeenten kregen de mogelijkheid tot het heffen van onder meer een plaatselijke inkomstenbelasting en een forensenbelasting.
- Bracht in 1897 een nieuwe Wet inzake de accijns op suiker tot stand. Hierdoor moest de positie van de Nederlandse suikerfabricage ten opzichte van het buitenland worden versterkt.
- Bracht in 1897 een wet tot verhoging van de opbrengst van het zegelrecht op effecten tot stand. Deze wet zou in werking treden na totstandkoming van de wet tot afschaffing van de rijkstollen (in 1900).
Wetenswaardigheden
algemeen
- Was als lid van de Raad van Nederlandsch-Indië belast met het doen van voorstellen tot herziening van het belastingstelsel in Nederlandsch-Indië
- Was directeur-generaal van de Staatsspoorwegen tijdens de spoorwegstaking van 1903 en trad hard op tegen stakers, van wie velen werden ontslagen of geschorst
uit de privésfeer
- Hij kon zijn studie niet voltooien, omdat zijn dissertatie verloren ging door brand
Publicaties van/over
literatuur/documentatie
- Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek, deel V, 792
- Ned. Patriciaat, 1912
Biografisch Woordenboek(en)
biografie opgenomen in het Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek
Familie/gezin
In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.
