CHU
functie(s) in de periode 1951-1956: lid Eerste Kamer
Personalia
voornamen (roepnaam)
Frederik Carel (Carel)
geboorteplaats en -datum
Kralingen (thans gem. Rotterdam), 9 februari 1884
overlijdensplaats en -datum
Utrecht, 27 oktober 1958
Partij/stroming
partij(en)
CHU (Christelijk-Historische Unie)
Hoofdfuncties/beroepen
- adjunct-commies ministerie van Koloniën, van 3 januari 1913 tot 31 juli 1917 (onderbroken tijdens mobilisatie)
- secretaris directie BPM (Bataafsche Petroleum Maatschappij), vanaf 1 augustus 1917
- bijzonder hoogleraar "oude en jongere geschiedenis van Nederlands-Indië en de vergelijkende koloniale geschiedenis, benevens de vergelijkende volkenkunde van Nederlandsch-Indië", Rijksuniversiteit Utrecht, van 1 september 1925 tot 27 juni 1939 (vanwege het fonds ten behoeve van Indologische studiën)
- buitengewoon hoogleraar "constitutionele geschiedenis van het Koninkrijk in Europa en overzee", Rijksuniversiteit Utrecht, van 27 juni 1939 tot 20 september 1954
- lid Eerste Kamer der Staten-Generaal, van 18 september 1951 tot 3 juli 1956
gevangenschap/internering
geïnterneerd, vanaf 24 oktober 1940 (gedurende korte tijd)
Partijpolitieke functies
In de uitgebreide versie is een overzicht van partijpolitieke functies opgenomen.
Nevenfuncties (4/10)
- medewerker tijdschrift "Roeping"
- medewerker tijdschrift "De Groene Amsterdammer"
- artikelschrijver in onder meer "Utrechts Provinciaal en Stedelijk Dagblad", "Leeuwarder Courant", "Het Vaderland", "De Nieuwe Rotterdamsche Courant" en "Algemeen Handelsblad"
- lid bestuur Stichting Rijksbehoud, vanaf 8 juni 1950
U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.
Opleiding
In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.
Activiteiten
als parlementariër
- Sprak in de Eerste Kamer vooral over buitenlandse zaken, binnenlandse zaken en overzeese rijksdelen. Sprak verder o.a. enkele keren over verkeer, onderwijs, sociale zaken en economische zaken.
- Interpelleerde op 7 februari 1956 minister Luns over het zijns inziens onjuiste antwoord op een vraag over een niet geheime, nochtans niet overgelegde overeenkomst over de Deltawateren (beantwoording vond plaats door Beyen, die de afwezige Luns verving).
opvallend stemgedrag (2/3)
- Stemde in 1954 als enige van zijn fractie tegen het wetsvoorstel Goedkeuring van het Verdrag tot oprichting van de Europese Defensie Gemeenschap
- Stemde in 1954 als enige van zijn fractie tegen een wetsvoorstel tot verhoging van in de Grondwet genoemde bedragen over de schadeloosstelling van Kamerleden etc.
In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.
Wetenswaardigheden
algemeen (5/13)
- Fel tegenstander van de Indië-politiek van de naoorlogse kabinetten. Kwam over de Indische politiek ook in conflict met CHU-leider Tilanus. Stond tamelijk geïsoleerd in de CHU.
- Was in april 1948 met acht anderen medeondertekenaar van een door Gerbrandy bij de Tweede Kamer ingediend adres, waarin werd gevraagd de procureur-generaal bij de Hoge Raad opdracht te geven vervolging in te stellen tegen alle ministers sinds november 1945 die vanwege het Indonesische beleid de Grondwet en andere wetten zouden hebben geschonden. Het verzoek werd afgewezen.
- Werd in 1951 dankzij steun van de KNP (Welter) en van twee VVD-leden in de Staten van Zuid-Holland tot Eerste Kamerlid gekozen
- Bedankte in 1953 voor het lidmaatschap van de Eerste Kamercommissie voor buitenlandse politiek, omdat hij het oneens was met de wijze waarop die commissie functioneerde
- Keerde zich in 1954 aanvankelijk tegen het Statuut voor het Koninkrijk, dat onder het bewind van CHU-minister tot stand kwam. Hij vond dat het openlaten van de mogelijkheid voor Suriname en de Nederlandse Antillen om het staatsverband te verlaten, neerkwam op landverraad. Nadat dit bezwaar was weggenomen, stemde ook hij vóór het Statuut.
uit de privésfeer
- Publiceerde vanaf 1911 onder het pseudoniem Geerten Gossaert dichtbundels
- Zijn eerste echtgenote was een dochter van generaal Van Daalen, die betrokken was bij de gewelddadige pacificatie van Atjeh
- Leed aan doofheid en sprak daarom moeilijk verstaanbaar
- Volgens E.N. van Kleffens was Gerretson een briljante gecompliceerde geest met een onsympathiek en slecht karakter, een verwerpelijke natuur.
anekdotes en citaten
- Toen minister Van Maarseveen, in 1949 eerstverantwoordelijke voor de soevereiniteitsoverdacht aan Indonesië, in 1951 was overleden, zei Gerretson: "Minister Van Maarseveen is vroegtijdig de genade toegediend, om de ruïne van zijn levenswerk niet te hoeven aanschouwen."
- Toen hij in 1954 bij de behandeling van de begroting Buitenlandse Zaken vóór oppositielid Wendelaar (VVD) het woord voerde, verklaarde hij dat op kenmerkende kleurrijke wijze: "Dat reeds als tweede een Regeringsman het woord vraagt, die spreekt namens een fractie, homogeen ook daarin, dat zij uitmunt in Regeringsgezindheid en gematigdheid, geschiedt alleen ter liefde van hem, die wij straks als de woordvoerder van de rechtervleugel der oppositie hopen te horen."
- Tijdens de behandeling van de begroting van Algemene Zaken in februari 1956 ontspon zich een pittig debat tussen hem en premier Drees over zijn manier van optreden en vele geuite beschuldigingen. Drees zei tegen hem: "Ik zou de geachte afgevaardigde willen vragen: Bekijkt u nu werkelijk eens, wat u tegen anderen zegt van een zelfde oogpunt uit als wat anderen tegen u zeggen. Dan geloof ik, dat u tot de conclusie zou komen, dat het voor het openbare leven van grote waarde zou zijn, als u wat minder ergdenkend zou staan tegenover anderen, met wie u het niet eens bent"
verkiezingen
- In 1951, 1952 en 1955 gekozen door Groep IV: Zuid-Holland
pseudoniemen, bij-, koos- en schuilnamen
- Geerten Gossaert (pseudoniem als dichter)
- "Geheimrat" (vanwege zijn achterdochtige karakter)
U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.
Publicaties van/over
literatuur/documentatie (6/7)
- J.W. van Hulst, "Gerretson dichterbij" (1985)
- P. van Hees & G. Puchinger, "Briefwisseling Gerretson-Geyl" 5 dln.
- G. Puchinger, Gerretson, Frederik Carel (1884-1958)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel III, 193
- M. van Dijk, "Frederik Carel Gerretson (1884-1958). Tussen vrijheid en gezag. Een studie naar de maatschappijkritiek van prof.dr. F.C. Gerretson" (Utrecht, 1999)
- R. Zwart, "Gerretson contra Tilanus. Oppositie in de CHU (1948-1952)", in: Jaarboek Parlementaire Geschiedenis, 2001
- Persoonlijkheden in het Koninkrijk der Nederlanden in woord en beeld (1938)
Biografisch Woordenboek(en)
biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van Nederland
publicaties over en van letterkundigen
biografie
archivalia
collectie-Gerretson, Nationaal Archief
In de uitgebreide versie is een overzicht van publicaties opgenomen.
Familie/gezin
In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.
