Dr. A. (Anneke) de Waal

KVP-politica, eerste vrouw die een kabinetspost kreeg. Was lerares aardrijkskunde en later wetenschappelijk medewerkster aan de universiteit van Utrecht. In 1952 kwam zij als deskundige op onderwijsgebied in de KVP-fractie en al na enige maanden werd zij staatssecretaris onder minister Cals. Speelde vooral op de achtergrond een rol bij de voorbereiding van onderwijswetgeving. Toen Cals zich volledig met de onderwijspolitiek ging bemoeien, en er een staatssecretaris kwam voor kunsten en jeugdvorming, trad zij af en werd zij ambtenaar. Verliet begin jaren zestig de KVP. Rustige, vriendelijke, maar besliste vrouw. Tamelijk a-politiek.

KVP
functie(s) in de periode 1952-1957: lid Tweede Kamer, staatssecretaris

Inhoud

1. Personalia
2. Partij/stroming
3. Hoofdfuncties/beroepen (6/11)
4. Nevenfuncties (4/11)
5. Opleiding
6. Activiteiten
7. Wetenswaardigheden
8. Publicaties van/over
9. Familie/gezin

Personalia

voornamen (roepnaam)

Anna (Anneke)

geboorteplaats en -datum

Culemborg, 25 november 1906

overlijdensplaats en -datum

Arnhem, 21 maart 1981

Partij/stroming

partij(en)

• KVP (Katholieke Volkspartij), tot 1962 (bedankte n.a.v. het KVP-standpunt inzake Nieuw-Guinea)
• partijloos, vanaf 1962

Hoofdfuncties/beroepen (6/11)

• lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 15 juli 1952 tot 2 februari 1953
• staatssecretaris van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen (belast met voortgezet hoger en middelbaar onderwijs en nijverheidsonderwijs), van 2 februari 1953 tot 16 maart 1957
• leeropdracht sociale geografie, Rijksuniversiteit Utrecht (wegens langdurige afwezigheid van een hoogleraar)
• belast met het opzetten van een vormingscursus voor leidende functionarissen voor de Bond van R.K. openbare leeszalen en boekerijen, van maart 1957 tot 1959
• lid Provinciale Staten van Utrecht, van 1 juli 1958 tot 6 juni 1962
• docente bibliotheek- en documentatieschool (Frederik Muller Academie) te Amsterdam, van 1 september 1965 tot 1 augustus 1970

gevangenschap/internering

geïnterneerd te Ravensbrück, van 19 juli 1940 tot 9 november 1941 (als Indische gijzelaar)

takenpakket (staatssecretaris)

• Was als staatssecretaris belast met voortgezet hoger en middelbaar onderwijs en nijverheidsonderwijs, vanaf oktober 1955 tevens met lager onderwijs (voorzover niet het algemene onderwijsbeleid betreffend), sociaal-pedagogische vorming en vormingswerk voor de leerplichtvrije jeugd.

U ziet een selectie van de loopbaan. In de uitgebreide versie is de gehele loopbaan in te zien.

Nevenfuncties (4/11)

• lid bestuur Centrale Vereniging voor Openbare Bibliotheken, van 1960 tot 1962
• kroonlid Academische Raad, vanaf 1 januari 1962 (nog in 1964)
• vicevoorzitter Centrale Vereniging voor Openbare Bibliotheken, van 1962 tot 1963
• voorzitter Centrale Vereniging voor Openbare Bibliotheken, van 1963 tot 1965

afgeleide functies, presidia etc.

voorzitter begrotingscommissie voor Maatschappelijk Werk (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 14 oktober 1952 tot 2 februari 1953

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

Opleiding

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

Activiteiten

als parlementariër

• Was onderwijswoordvoerster van de KVP-Tweede Kamerfractie (met name wat het nijverheidsonderwijs betrof)

als bewindspersoon (beleidsmatig)

• Speelde een belangrijke rol bij het opstellen van de Tweede Onderwijsnota, waarin onder meer een allesomvattende regeling voor het voortgezet onderwijs werd aangekondigd.

als bewindspersoon (wetgeving)

• Bracht in 1955 een wijziging (Stb. 224) van de Middelbaar-onderwijswet en de Hogeronderwijswet tot stand over onder andere de akten van bekwaamheid voor bepaalde vakken. Verouderde bepalingen over onderwijsakten werden gemoderniseerd, evenals enkele verouderde examenprogramma's. Tevens werden getuigschriften die in het Rijk buiten Europa waren behaald gelijkgesteld met in Nederlandse akten van onderwijsbekwaamheid. (3.508)
• Bracht in 1955 de Wet tot regeling van het onderwijs in de Friese taal (Stb. 225) tot stand. In uitsluitend Friestalig gebied mag in de eerste drie klassen van het lager onderwijs Fries als voertaal worden gesproken. Tevens wordt het leervak Fries in de hogere klassen geregeld. (3.285)

Wetenswaardigheden

algemeen

• Trad in 1957 af, nadat Cals te kennen had gegeven zelf het onderwijsbeleid vorm te willen geven. Er was bovendien kritiek op haar nogal onzichtbare rol bij de voorbereiding van de onderwijswetgeving.

uit de privésfeer

• Woonde vanaf 1951 tot omstreeks 1978 in Utrecht in bij Mr. W.M.W. (Wally) van Lanschot, lid van het partijbestuur van de KVP en oprichtster van het Katholiek Vrouwendispuut.
• Haar vader was apotheker te Culemborg en farmaceutisch inspecteur in de Keuringsgebieden Friesland, Groningen en Drenthe, Terschelling en Vlieland, van 1918 tot 1 december 1938

anekdotes en citaten

• Tijdens haar beëdiging als staatssecretaris droeg koningin Juliana laarzen, omdat zij op het punt stond af te reizen naar de gebieden die door de watersnood waren getroffen.

Publicaties van/over

literatuur/documentatie

• F. Vogelzang, "Anna de Waal", in: "Utrechtse Biografieën", deel V, 194 e.v.
• A. Nolte, "Een portret", in: "Vrouwenbelangen" 31e jaargang, nr. 5 mei/juni 1966
• P. van der Steen, "Waal, Anna de (1906-1981)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel VI (digitale versie)
• M.J.C.A.L. van Bavel, scriptie Staatkundig-Historische Studiën RU Leiden (z.j.)
• Wie is dat? 1956

Biografisch Woordenboek(en)

biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van Nederland

archivalia

archief-Anna de Waal, Internationaal Informatiecentrum en Archief voor de Vrouwenbeweging

Familie/gezin

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.