J. graaf van den Bosch

foto J. graaf van den Bosch
Naar de grotere foto (verschijnt in een nieuw venster)

Officier, die functies bekleedde in Nederlands-Indië en een belangrijke rol speelde bij het verdrijven van de Fransen in 1813. Nadien bestuurder in West-Indië en Gouverneur-Generaal van Nederlands-Indië. Was dé initiatiefnemer tot invoering van het stelsel van gedwongen verbouw van landbouwproducten voor koloniale bestuur (het cultuurstelsel). Nam na zijn terugkeer in Nederland het initiatief tot de oprichting van opvoedingsgestichten in Drenthe. Minister van Koloniën onder Willem I, maar in 1839 door de Tweede Kamer ten val gebracht. Daarna nog Tweede Kamerlid.

regeringsgezinden ten tijde van Willem II, regeringsgezinden ten tijde van Willem I en Willem II
in de periode 1830-1844: lid Tweede Kamer, minister, Gouverneur-Generaal van Nederlands-Indië

Inhoudsopgave van deze pagina:


1.

Personalia

voornamen (roepnaam)
Johannes

geboorteplaats en -datum
Herwijnen (Gld.), 2 februari 1780

overlijdensplaats en -datum
's-Gravenhage, 28 januari 1844

2.

Partij/stroming

stroming(en)
  • regeringsgezind (ten tijde van Willem I en Willem II)
  • conservatief

3.

Hoofdfuncties/beroepen (7/19)

  • op non actief, 1 januari 1819
  • administrateur voor de zaken der Nationale militie en schutterijen, ministerie van Binnenlandse Zaken en Waterstaat, van 28 september 1823 tot 12 oktober 1827
  • commissaris-generaal in West-Indië, van 12 oktober 1827 tot 1 augustus 1828
  • Gouverneur-Generaal van Nederlandsch-Indië, van 16 januari 1830 tot 2 juli 1833 (benoemd in oktober 1828)
  • Commissaris-Generaal over Nederlandsch-Indië, van 17 januari 1832 tot 1 februari 1834
  • minister van Koloniën, van 30 mei 1834 tot 1 januari 1840
  • lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 7 november 1842 tot 28 januari 1844 (voor Zuid-Holland)

ambtstitel
  • minister van staat, van 25 december 1839 tot 28 januari 1844

officiersrangen (4/8)
  • kolonel b.d., van 1 juni 1808 tot 25 november 1813
  • kolonel, van 25 november 1813 tot 16 oktober 1828
  • luitenant-generaal, van 16 oktober 1828 tot 24 november 1836
  • generaal-majoor titulair, 24 november 1836

U ziet een selectie van de loopbaan. In de uitgebreide versie is de gehele loopbaan in te zien.

4.

Nevenfuncties

afgeleide functies, presidia etc.
lid Centrale afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van augustus 1843 tot oktober 1843

5.

Activiteiten

als parlementariër
  • Behoorde in 1843 tot de 24 leden die vóór het (verworpen) wetsvoorstel tot regeling van 's Rijks openbare schuld stemden
  • Behoorde in 1843 tot de 24 leden die tegen hoofdstuk I van de begroting voor 1844 en 1845 stemden. De begroting werd met 33 tegen 24 stemmen aangenomen.

6.

Wetenswaardigheden

algemeen (3/4)
  • In 1818 oprichter van de Maatschappij van Weldadigheid, die de koloniën Frederiksoord, Willemsoord en Wilhelminaoord en de gestichten Ommerschans en Veenhuizen stichtte
  • Voerde in Nederlands-Indië het cultuurstelsel in
  • De verwerping op 20 december 1839 met 39 tegen 12 stemmen door de Tweede Kamer van zijn wetsvoorstel inzake de aflossing van een voorschot bij de Nederlandsche Handel-Maatschappij op de verkoop van Indische producten, deed hem besluiten af te treden als minister. Hij nam de verantwoordelijk voor dit voorstel hoewel hij eigenlijk net als de Tweede Kamer van mening was dat het voorstel gepaard moest gaan met grotere openheid over de koloniale financiën. De koning wees dat echter af, hoewel ook de Raad van State in die zin had geadviseerd. Na zijn ontslagaanvrage vroegen diverse Kamerleden, diplomaten en staatsreden tevergeefs aan hem daarop terug te komen

uit de privésfeer (3/4)
  • Eigenaar der Pondok Gedeh-landen
  • Twee van zijn zoons waren getrouwd met dochters van W.J. Junius van Hemert, Tweede en Eerste Kamerlid
  • Zijn vader was geneesheer te Herwijnen

predicaten/adellijke titels
  • baron, 17 juni 1835
  • graaf, 25 december 1839

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

7.

Publicaties van/over

literatuur/documentatie (6/9)
  • J.J. Westendorp Boerma, "Johannes van den Bosch als sociaal hervormer. De Maatschappij van Weldadigheid" (1927)
  • W.A. Knibbe, "De vestiging der monarchie: Het conflict Elout - Van den Bosch in verband met de voorgeschiedenis der regeeringsreglementen van 1830 en 1836", Utrecht, 1935 [Proefschrift Utrecht, 3 delen];
  • J.J. Westendorp Boerma, "Een geestdriftig Nederlander. Johannes van den Bosch" (1950)
  • Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek, deel II, 221
  • S. Legêne, "Bosch, Johannes van den", in: Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland, deel VIII, 12
  • A Sens, "De kolonieman. Johannes van den Bosch (1780-1844), volksverheffer in naam van de Koning" (2019)

Biografisch Woordenboek(en)
biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland

publicaties over en van letterkundigen
gegevens uit de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren

In de uitgebreide versie is een overzicht van publicaties opgenomen.

8.

Familie/gezin

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

9.

Uitgebreide versie

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.


Op bovenstaande tekst en gegevens zijn auteursrechten van PDC van toepassing; overname, in welke vorm dan ook, is zonder expliciete goedkeuring niet toegestaan. Ook de afbeeldingen zijn niet rechtenvrij.

De biografieën betreffen vooral de periode waarin iemand politiek en bestuurlijk actief is of was. PDC ontvangt graag gemotiveerde aanvullingen of correcties.