A. (Adri) van Es

foto A. (Adri) van Es
Naar de grotere foto (verschijnt in een nieuw venster)
bron: Beeldbank Nationaal Archief

Staatssecretaris van Defensie voor marinezaken in zes achtereenvolgende kabinetten. Trad af in tweede kabinet-Biesheuvel na een conflict met minister De Koster. Correcte marineofficier, die enige tijd adjudant was van de minister van Defensie en het daarna zoals gebruikelijk bij adjudanten ver schopte. Was onder meer commandant van het vliegkampschip Karel Doorman. Was met meer politieke ambities vrijwel zeker minister geworden in het kabinet-De Jong. Als staatssecretaris geporteerd voor de aanschaf van een nucleaire onderzeeër en kritisch over aantasting van gezagsverhoudingen.

ARP
in de periode 1963-1972: staatssecretaris

Inhoudsopgave van deze pagina:


1.

Personalia

voornamen (roepnaam)
Adrianus (Adri)

geboorteplaats en -datum
Amersfoort, 28 april 1913

overlijdensplaats en -datum
Wassenaar, 6 januari 1994

2.

Partij/stroming

partij(en)
ARP (Anti-Revolutionaire Partij), vanaf 1959

3.

Hoofdfuncties/beroepen (6/10)

  • commandant Hr.Ms. jager "Friesland", van 1956 tot 1957
  • hoofd Bureau operatieën, hoofdafdeling Marinestaf, ministerie van Marine (vanaf 1959 Defensie), van 1957 tot 1960 (belast met de organisatie van de verdeding van Nederlands Nieuw-Guinea)
  • commandeur-kapitein-ter-zee, smaldeel V, van 16 augustus 1961 tot 7 december 1962 (tijdens oefening bij Canada en bij bezoek aan 'de West')
  • plaatsvervangend vlagofficier materieel, van 10 december 1962 tot augustus 1963
  • staatssecretaris van Defensie (belast met de aangelegenheden betreffende de Koninklijke Marine), van 14 augustus 1963 tot 6 juli 1971
  • staatssecretaris van Defensie (belast met personeels- en materieelbeleid), van 14 juli 1971 tot 16 september 1972

gevangenschap/internering
krijgsgevangene, van 1942 tot 1945

takenpakket (bewindspersoon)
  • Was als staatssecretaris in de periode 1971-1972 belast met 1. personeelsbeleid, 2. materieelvoorziening, -beheer en -verzorging, research, bedrijven en werkplaatsen, de Topografische Dienst en Artillerie-Inrichting, 3. ruimtelijke ordening en 4. het loodswezen

officiersrangen (4/7)
  • kapitein-luitenant-ter-zee, omstreeks 1956
  • kapitein-ter-zee, omstreeks 1958 tot 1962
  • schout-bij-nacht, van 1962 tot 1 augustus 1966 (vanaf 14 augustus 1963 buiten dienst)
  • vice-admiraal b.d., vanaf 1 augustus 1966

U ziet een selectie van de loopbaan. In de uitgebreide versie is de gehele loopbaan in te zien.

4.

Nevenfuncties (2/7)

  • vicevoorzitter Vereniging van Haagse Ziekenhuizen en omstreken
  • lid en voorzitter Raad van Commissarissen "Olie-Scheepvaart" B.V.

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

5.

Opleiding

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

6.

Activiteiten

als bewindspersoon (beleidsmatig) (3/4)
  • Besloot in 1968 tot aanschaf van negen lange-afstandspatrouillevliegtuigen van het consortium "Brequet Atlantic", waarin behalve de Franse firma Brequet ook Fokker deelnam
  • Was in 1969 als samen met minister Bakker verantwoordelijk voor het besluit om Nederlandse mariniers op Curaçao te stationeren, om daar de rust te herstellen
  • Had in de periode 1971-1972 veel bemoeienis met de sterk levende wens tot vermaatschappelijking van de krijgsmacht. Sprak zich in 1971 uit voor betere intermenselijke verhouding in de krijgsmacht en verklaarde in de Tweede Kamer dat ook bij strikte hiërarchische verhoudingen inspraak en medezeggenschap konden leiden tot betere bundeling van de kennis van gespecialiseerde medewerkers en daarmee tot betere beslissingen.

als bewindspersoon (wetgeving)
  • Bracht in 1972 de Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening militairen (Stb. 313) tot stand. Hierdoor komt er een afzonderlijke regeling voor militairen die tijdens werkelijke dienst arbeidsongeschikt worden. (10.732)

U ziet een selectie van activiteiten. In de uitgebreide versie is het gehele overzicht van activiteiten in te zien.

7.

Wetenswaardigheden

algemeen
  • Hij en Haex werden als in 1963 als staatssecretarissen door de koningin beëdigd op haar vakantieverblijf Porto Ercole in Italië
  • Nam ontslag wegens een meningsverschil met de minister over de structurele opbouw van het departement van Defensie. Hij was voorstander van het handhaven van een verticale opbouw, waarbij de drie krijgsmachtonderdelen een grote mate van zelfstandigheid hadden. Minister De Koster nam het advies van de Commissie-Van Rijckevorsel (uit maart 1972) over wijziging van de defensiestructuur over.

verkiezingen
  • Was in 1967 18e op de ARP-kandidatenlijst voor de Tweede Kamer
  • Was in 1971 15e op de ARP-kandidatenlijst voor de Tweede Kamer

pseudoniemen, bij-, koos- en schuilnamen
  • "IJzeren Adriaan" (bijnaam in marinekringen)
  • "De Sfinx" (bijnaam)

8.

Publicaties van/over

literatuur/documentatie
"Staatssecretaris op Defensie", dubbelportret Van Es en Haex in "Het Parool", 15 augustus 1963

9.

Familie/gezin

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

10.

Uitgebreide versie

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.


Op bovenstaande tekst en gegevens zijn auteursrechten van PDC van toepassing; overname, in welke vorm dan ook, is zonder expliciete goedkeuring niet toegestaan. Ook de afbeeldingen zijn niet rechtenvrij.

De biografieën betreffen vooral de periode waarin iemand politiek en bestuurlijk actief is of was. PDC ontvangt graag gemotiveerde aanvullingen of correcties.