H.M. koningin Wilhelmina

Dochter van koning Willem III, die al op haar tiende, aanvankelijk onder het regentschap van haar moeder, koningin werd. In september 1898 als koningin ingehuldigd en daarna vijftig jaar regerend vorstin. Haar regering kenmerkte zich lange tijd door een zekere afstandelijkheid tot de bevolking, maar in de Tweede Wereldoorlog werd zij uitermate populair. Nadat zij in de meidagen van 1940 noodgedwongen was uitgeweken naar Londen gaf zij haar rol als 'Moeder des Vaderlands' ten volle gestalte door het verzet via radio-toespraken te inspireren. Zag zichzelf als leidsvrouwe van een vernieuwd en verenigd volk. Nadat na de bevrijding bleek dat de oorlog niet de politieke vernieuwing had gebracht die zij had gewenst, deed zij afstand van de troon. Krachtige persoonlijkheid, godsdienstig en temperamentvol.

functie(s) in de periode 1890-1948: staatshoofd

Personalia

wijziging in naam en/of titulatuur

H.K.H. prinses Pauline van Oranje-Nassau (prinses Pauline), van 31 augustus 1880 tot 21 juni 1884
H.K.H. prinses Wilhelmina van Oranje-Nassau (prinses Wilhelmina), van 21 juni 1884 tot 23 november 1890
H.M. koningin Wilhelmina Helena Pauline Maria, koningin der Nederlanden, prinses van Oranje-Nassau (koningin Wilhelmina), van 23 november 1890 tot 4 september 1948
H.K.H. prinses Wilhelmina, prinses der Nederlanden (prinses Wilhelmina), vanaf 4 september 1948

geboorteplaats en -datum

's-Gravenhage, 31 augustus 1880

overlijdensplaats en -datum

Apeldoorn, 28 november 1962

plaats en datum bijzetting

Delft, 8 december 1962

Hoofdfuncties/beroepen

vermoedelijk troonopvolgster, van 21 juni 1884 tot 23 november 1890
koningin der Nederlanden, van 23 november 1890 tot 31 augustus 1898 (onder regentschap van haar moeder vanwege minderjarigheid)
koningin der Nederlanden, van 31 augustus 1898 tot 4 september 1948 (inhuldiging 6 september 1898)
koninklijk gezag tijdelijk neergelegd, waarbij haar dochter als regentes optrad, van 14 oktober 1947 tot 1 december 1947
koninklijk gezag tijdelijk neergelegd, waarbij haar dochter als regentes optrad, van 14 mei 1948 tot 30 augustus 1948

Nevenfuncties (4/6)

Grootmeester Orde van de Nederlandse Leeuw (tot haar troonsafstand)
Grootmeester Orde van Oranje-Nassau (tot haar troonsafstand)
Grootmeester Huisorde van Oranje, vanaf 1905 (tot haar troonsafstand)
chef regiment Pruisische huzaren (van Hannover) nr. 15, "koningin Wilhelmina der Nederlanden"

comités van aanbeveling, erefuncties etc. (4/25)

beschermvrouw Nationaal Fonds voor bijzondere nooden, omstreeks 1938
beschermvrouw Nederlandsche Centrale Vereeniging tot bestrijding der tuberculose
beschermvrouw Koningin Wilhelmina Fonds voor de Nederlandse Kankerbestrijding, van 1949 tot 28 november 1962
erelid Orde van Sint-Jan

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

Opleiding

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

Wetenswaardigheden

algemeen (5/94)

Bracht in 1946 een staatsbezoek aan het Verenigd Koninkrijk
Was in 1947 vanwege bronchitis niet in staat om zelf de troonrede uit te spreken
Hield op 3 februari 1948 een rede voor over de toekomstige verhouding met 'een vrij, federatief' Indonesië. De rede in het Engels was gericht tot de bondgenoten en werd uitgezonden via Hilversum I en II, de Wereldomroep en zenders in de Indonesië, de 'West' en van geallieerde troepen in Duitsland.
Maakte op 12 mei 1948 in een radiorede haar voornemen bekend om op 4 september dat jaar af te treden
Ondertekende op 3 september 1948 de wetten tot herziening van de Grondwet, die onder meer een nieuwe rechtsorde in Indonesië mogelijk maakten

uit de privésfeer (5/7)

Bij K.B. van 23 januari 1891 werd miss Saxton Winter Engels gouvernante (zij bleef tot 1896) en op diezelfde datum werd Jkvr. Henriëtte van de Poll benoemd tot surintendente van de opvoeding van Hare Majesteit (zij bleef dit tot 26 okt. 1896)
Werd 24 oktober 1896 bevestigd als lidmaat van de Nederlandse Hervormde Kerk
Ontving bij haar inhuldiging als koningin als geschenk van de bevolking van Amsterdam de Gouden Koets
Leed in april en mei 1902 aan tyfus
Het aan haar ter gelegenheid van haar vijftigjarige regeringsjubileum aangeboden geldbedrag bestemde zij voor het Koningin Wilhelmina Fonds voor de kankerbestrijding

pseudoniemen, bij-, koos- en schuilnamen

"de enige man op Europa's tronen" (vanwege haar houding t.o.v. de Engelsen in hun conflict met de Boeren)
"Moeder des Vaderlands"
"Moeder van het verzet"

predicaten/adellijke titels

hertogin van Mecklenburg, vanaf 7 februari 1901

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

Publicaties van/over

literatuur/documentatie (6/18)

C.A. Tamse, "Koningin Wilhelmina" (1981)
I. Schöffer, "Wilhelmina Helena Pauline Maria (1880-1962)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel II, 620
C. Fasseur, "Schrijver van Oranje. Het beeld van koningin Wilhelmina in het werk van Loe de Jong", in: M. de Keizer (red.), "Een dure verplichting en kostelijk voorrecht" (1995)
C. Fasseur, "Wilhelmina. De jonge koningin" (1998)
C. Fasseur, "Wilhelmina. Krijgshaftig in een vormeloze jas" (2001)
C. Fasseur, "Wilhelmina. Sterker door de strijd" (2002)

Biografisch Woordenboek(en)

biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van Nederland

In de uitgebreide versie is een overzicht van publicaties opgenomen.

Familie/gezin

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Bent u als journalist of wetenschapper op zoek naar statistische gegevens over personen uit het biografisch archief, bijvoorbeeld gemiddelde leeftijd, ervaring, herkomst, beroep, m/v of zittingsduur? De redactie van PDC kan deze gegevens onder voorwaarden beschikbaar stellen voor wetenschappelijk onderzoek en journalistieke publicaties. Neem voor meer informatie contact op.

Op bovenstaande tekst en gegevens zijn auteursrechten van PDC van toepassing; overname, in welke vorm dan ook, is zonder expliciete goedkeuring niet toegestaan. Ook de afbeeldingen zijn niet rechtenvrij.