Bosbranden bestrijden in Europa — hoe doe je dat?

In Europa vinden ieder jaar verwoestende bosbranden plaats, waardoor duizenden hectaren bos worden vernietigd. Zuid-Europese landen lopen weliswaar een hoger risico, maar geen enkel Europees land is gevrijwaard.

Wanneer een bosbrand te groot wordt voor een land om deze alleen te blussen, kan dat land verzoeken het EU-mechanisme voor civiele bescherming te activeren om voor een gecoördineerde respons te zorgen.

Gezamenlijke en gecoördineerde respons

Wanneer de nationale responscapaciteit voor bosbranden is overschreden, geven Europese landen vaak blijk van hun solidariteit en verlenen zij bijstand door blusvliegtuigen, helikopters, brandbestrijdingssystemen en personeel te sturen. Er is een manier om dit op Europees niveau gestructureerd te doen.

Het Coördinatiecentrum voor respons in noodsituaties (ERCC) is het noodresponsknooppunt van de Europese Commissie.

Wanneer het mechanisme wordt geactiveerd door een getroffen land, coördineert het ERCC de bijstand op Europees niveau en zorgt het ervoor dat deze bijstand doeltreffend en doelmatig is.

De Europese Commissie faciliteert en cofinanciert de bijstand aan het getroffen gebied.

Bosbranden - een toenemende dreiging

De afgelopen jaren zijn verschillende lidstaten van de Europese Unie getroffen door een reeks dodelijke bosbranden. Honderden mensen kwamen om en er werd voor miljarden euro's schade aangericht.

In 2017 is het mechanisme 18 keer geactiveerd in verband met bosbranden in Europa. Zo kregen Portugal, Italië, Montenegro, Frankrijk en Albanië bijstand. Het mechanisme is ook geactiveerd op verzoek van de regering van Chili. De EU kon zo Chili helpen de ergste bosbranden in zijn geschiedenis aan te pakken, met steun van Portugal, Spanje en Frankrijk, samen met een EU-team voor civiele bescherming bestaande uit negen deskundigen.

In 2018 is het mechanisme 5 keer geactiveerd voor bosbranden in Europa - door Zweden twee keer en door Portugal, Griekenland en Letland elk één keer. In totaal omvatte de EU-respons 15 vliegtuigen, 6 helikopters, 69 voertuigen en meer dan 400 brandweermannen en ander personeel. Ook de EU-satellietkarteringsdienst van de Copernicus-dienst voor crisismanagement is herhaaldelijk geactiveerd in verband met noodsituaties die samenhingen met bosbranden. Alleen al in 2018 konden de autoriteiten van de EU en de lidstaten dankzij de 139 geleverde satellietkaarten de zwaarst getroffen gebieden identificeren en beoordelen, de geografische omvang van de branden bepalen en de omvang en ernst van de schade beoordelen.

Voorbereiding en monitoring voor het bosbrandseizoen 2019

De Europese Commissie versterkt haar capaciteit op het gebied van toezicht en coördinatie ter voorbereiding op het bosbrandseizoen:

• - 

  het Europese Coördinatiecentrum voor respons in noodsituaties (ERCC), dat 24 uur per dag, 7 dagen per week paraat is, zal in de zomer worden uitgebreid met een bosbrandteam bestaande uit deskundigen uit de lidstaten;
• - 

  nationale en Europese monitoringdiensten en instrumenten zoals het Europees Bosbrandinformatiesysteem (EFFIS) bieden een overzicht van de gegevens die Europese landen verzamelen via hun nationale programma's voor bosbranden;
• - 

  regelmatige bijeenkomsten met alle landen die deelnemen aan het EU-mechanisme voor civiele bescherming, voorafgaand aan het bosbrandseizoen, om informatie uit te wisselen over het voorbereidingsniveau;
• - 

  het Copernicus-satellietsysteem van de EU zal worden gebruikt om bosbranden in kaart te brengen.
• - 

  De afgelopen maanden zijn verschillende veldoefeningen gehouden, zoals de MODEX-oefeningen voor civiele bescherming bij bosbranden, waaraan deskundigen en reddingsbrigades uit verschillende EU-lidstaten deelnamen, alsmede simulaties.
• - 

  Voor, tijdens en na het bosbrandseizoen vinden regelmatige bijeenkomsten plaats met alle staten die deelnemen aan het EU-mechanisme voor civiele bescherming. Tijdens deze bijeenkomsten wordt informatie uitgewisseld over de staat van paraatheid en de brandrisico's. Ook worden iedere zomer deskundigen uit de deelnemende staten gedetacheerd bij het ERCC.

Het EU-mechanisme voor civiele bescherming

Het EU-mechanisme voor civiele bescherming versterkt de samenwerking tussen de deelnemende staten op het gebied van civiele bescherming, met het oog op betere preventie, paraatheid en respons. Via het mechanisme speelt de Europese Commissie een sleutelrol bij de coördinatie van de respons bij rampen in Europa en daarbuiten.

Wanneer de omvang van een noodsituatie de responscapaciteit van een land overstijgt, kan dat land om bijstand via het mechanisme verzoeken. Na activatie coördineert het mechanisme de bijstand die door de deelnemende landen beschikbaar is gesteld.

Door de capaciteiten en middelen op het gebied van civiele bescherming te bundelen, wordt de collectieve respons sterker en coherenter. Op dit moment nemen alle EU-lidstaten deel aan het mechanisme, evenals IJsland, Noorwegen, Servië, Noord-Macedonië, Montenegro en Turkije. Sinds de oprichting in 2001 heeft het EU-mechanisme voor civiele bescherming van binnen en buiten de EU al meer dan 300 verzoeken om bijstand ontvangen.

rescEU: EU stelt brandbestrijdingsreserve voor 2019 samen

In maart 2019 heeft de EU haar rampenrisicobeheer versterkt om burgers beter te beschermen tegen rampen. In het kader van de uitbreiding van het EU-mechanisme voor civiele bescherming is een nieuwe Europese reservecapaciteit ingesteld (de "rescEU-reserve"), die in eerste instantie bestaat uit blusvliegtuigen en helikopters. Via rescEU versterkt de Commissie het collectieve vermogen van de Unie inzake preventie, paraatheid en respons met betrekking tot rampen die onze samenlevingen bedreigen.

Om ervoor te zorgen dat Europa voorbereid is op het bosbrandseizoen voorziet de nieuwe wetgeving in een overgangsfase waarin de deelnemende staten financiering kunnen krijgen als zij hun brandbestrijdingsmiddelen ter beschikking van de EU stellen. Het is de bedoeling om op lange termijn de rescEU-reserve verder uit te breiden.

Meer informatie

Humanitaire hulp en civiele bescherming van de Europese Commissie

Het Europees bosbrandinformatiesysteem

MEMO/15/5411