Veiligheidsunie: Een Europees systeem voor reisinformatie en -autorisatie - Vragen & Antwoorden

.

• 1. 

  Wat is ETIAS?

Wat is het Europees systeem voor reisinformatie en -autorisatie (ETIAS)?

In november 2016 is de Commissie met een voorstel gekomen voor een Europees systeem voor reisinformatie en -autorisatie (ETIAS). Dat moet de veiligheidscontroles versterken voor mensen die visumvrij naar de EU kunnen reizen. Momenteel gaat het om onderdanen van meer dan 60 landen (volledige lijst hier).

Met ETIAS komt er een geautomatiseerd IT-systeem dat risico's uit het oogpunt van irreguliere immigratie en veiligheid moet opsporen bij mensen die visumvrij naar het Schengengebied kunnen reizen. Tegelijk moet het hierdoor voor de overgrote groep reizigers die geen risico vormen, makkelijker worden om grenzen te overschrijden. Alle niet-EU-burgers die visumvrij naar het Schengengebied kunnen reizen, zullen vóór vertrek een reisautorisatie moeten aanvragen via het ETIAS-systeem. Met de informatie die ETIAS verzamelt, kan vooraf worden gecontroleerd op potentiële risico's uit het oogpunt van irreguliere immigratie en veiligheid. Dit alles verloopt met volledig respect voor grondrechten en de beginselen voor gegevensbescherming.

Nadat online het aanvraagformulier is ingevuld, voert het systeem controles uit in EU-informatiesystemen voor grenzen en veiligheid. In het overgrote deel van de gevallen komt er binnen een paar minuten toestemming om in te reizen. De ETIAS-reisautorisatie wordt verplicht om het Schengengebied in te kunnen reizen. Grenswachten zullen deze autorisaties, samen met de reisdocumenten, controleren wanneer de reizigers de EU-grenzen overschrijden. Deze controle vooraf van niet-visumplichtige burgers van buiten de EU vergemakkelijkt grenscontroles, vermijdt bureaucratie en vertragingen voor reizigers die bij de grens aankomen, zorgt voor coördinatie en harmonisatie van de risicobeoordeling van derdelanders, en doet het aantal toegangsweigeringen bij grensdoorlaatposten fors dalen.

Wat is het verschil tussen een Schengenvisum en een ETIAS-reisautorisatie?

Een ETIAS-autorisatie is geen visum. Onderdanen van landen waarvoor een visumliberalisering geldt, zullen nog steeds zonder visum naar de EU kunnen reizen. Zij moeten gewoon via ETIAS een reisautorisatie aanvragen voordat zij afreizen. ETIAS zal een eenvoudig, snel en gebruiksvriendelijk systeem zijn: in meer dan 95 % van de gevallen komt er binnen een paar minuten een positief antwoord.

Het is niet de bedoeling om via de ETIAS-reisautorisatie weer een soort visumverplichtingen op te leggen. Mensen hoeven niet naar een consulaat te gaan voor hun aanvraag, er worden geen biometrische gegevens verzameld en er wordt veel minder informatie verzameld dan bij een procedure voor het aanvragen van een visum het geval is. De procedure voor het aanvragen van een Schengenvisum kan in de regel tot 15 dagen duren, en kan in sommige gevallen worden verlengd tot 30 of 60 dagen. De online ETIAS-aanvraag daarentegen is al in een paar minuten ingevuld. De ETIAS-reisautorisatie blijft geldig voor drie jaar, veel langer dus dan een Schengenvisum. Een ETIAS-reisautorisatie is geldig voor een onbeperkt aantal binnenkomsten.

De ETIAS-reisautorisatie is een noodzakelijke en kleine procedurestap voor al wie visumvrij reist. Zo vermijden deze reizigers bureaucratie en vertragingen bij hun aankomst bij de grens. ETIAS doet geen afbreuk aan deze visumvrijstelling, maakt het makkelijker om de Schengenbuitengrens te overschrijden, en biedt mensen die visumvrij mogen reizen, de kans maximaal te profiteren van de visumvrijstelling.

Wat is het effect van ETIAS op het gemeenschappelijke visumbeleid?

Visumliberalisering is een belangrijk instrument om partnerschappen met derde landen uit te bouwen en om de EU aantrekkelijker te maken voor zaken en voor toerisme. Met ETIAS komen er voor mensen die visumvrij kunnen reizen, vooraf verplichte controles en beoordelingen van potentiële risico's uit het oogpunt van irreguliere immigratie en veiligheid. ETIAS laat de visumvrijstelling van deze reizigers ongemoeid, maar helpt wel om het succes van het visumliberaliseringsbeleid van de EU veilig te stellen en aan te vullen. Met deze extra laag informatie en risicobeoordeling kunnen reizigers ten volle gebruikmaken van de visumvrijstelling en wordt het Schengengebied zowel veiliger als beter beveiligd. Reizigers zullen ook snel vooraf weten of ze het Schengengebied kunnen inreizen, zodat ze hun bezoek beter kunnen plannen.

De dialoog met derde landen over visumliberalisering blijft verder lopen, maar dankzij ETIAS krijgt de EU meer mogelijkheden om potentiële immigratie- en veiligheidsrisico's te beoordelen en te beheren, en wordt het tegelijkertijd makkelijker om de buitengrenzen van het Schengengebied te overschrijden.

• 2. 

  Hoe werkt ETIAS in de praktijk?

Wat moeten reizigers zonder visumplicht doen voordat ze op reis vertrekken?

Reizigers zullen online een aanvraag moeten invullen op een speciaal daartoe opgezette website of mobiele app. De aanvrager heeft voor het invullen alleen een reisdocument (paspoort of gelijkwaardig document) nodig. De aanvraag invullen mag niet meer dan 10 minuten in beslag nemen. Wie de aanvraag niet zelf kan doen (door leeftijd, niveau van geletterdheid, gebrekkige toegang tot IT of ontoereikende IT-vaardigheden), kan de aanvraag door iemand anders laten invullen.

Iedere aanvrager tussen 18 en 70 jaar moet elektronisch een vergoeding van 7 euro betalen. Voor de methoden om elektronisch te betalen zal rekening worden gehouden met technologische ontwikkelingen in landen waarvoor geen visumverplichting geldt. Zo wordt voorkomen dat derdelanders die geen toegang hebben tot bepaalde betalingsmethoden, op moeilijkheden stuiten.

De geautomatiseerde beoordeling gaat van start zodra de betaling van de vergoeding is bevestigd. Het overgrote deel van de aanvragers (naar verwachting meer dan 95 % van alle gevallen) zal automatisch een positief antwoord krijgen binnen enkele minuten na hun betaling. Als er een treffer is met een of meer geraadpleegde databanken of als het geautomatiseerde proces geen duidelijk resultaat oplevert, wordt de aanvraag manueel verwerkt door een centrale eenheid binnen het Europees Grens- en kustwachtagentschap of door een nationaal team. In dat geval kan de reactietijd voor niet-visumplichtige derdelanders tot 96 uur oplopen. In zeer uitzonderlijke omstandigheden kan aanvragers om verdere informatie worden gevraagd en zijn misschien verdere procedurele stappen nodig. Hoe dan ook, binnen vier weken na het indienen van de aanvraag moet er een definitief besluit liggen.

De verwachting is dat van de ruwweg 5 % van de aanvragen die een treffer opleveren, 3 à 4 % een positief besluit zullen krijgen na controle van de gegevens door de centrale ETIAS-eenheid. De resterende 1 à 2% zullen voor manuele behandeling worden overgedragen aan nationale ETIAS-eenheden. Wanneer er een beslissing is, krijgen de aanvragers via e-mail een antwoord met een geldige reisautorisatie, of een motivering van de weigering.

Wat gebeurt er wanneer iemand zijn reisautorisatie in ETIAS geweigerd ziet?

Wordt de reisautorisatie geweigerd, dan kan de aanvrager (nog steeds) beroep aantekenen. Hij kan beroep instellen in de lidstaat die de beslissing over de aanvraag heeft genomen. De nationale wetgeving van die lidstaat is daarbij van toepassing. De aanvrager krijgt te horen welke nationale instantie bevoegd was voor de verwerking van de aanvraag en de beslissing daarover, en krijgt ook informatie over de procedure die hij moeten volgen wanneer hij beroep wil aantekenen. Vindt de reiziger dat hij oneerlijk is behandeld, dan kan hij ook verhaal halen of via de nationale instantie toegang vragen tot de informatie.

Hoe lang is een ETIAS-reisautorisatie geldig?

De reisautorisatie is drie jaar geldig (of tot de einddatum van de geldigheid van het reisdocument).

Wat zijn de verplichtingen voor de vervoerders?

Zowel lucht- en zeevervoerders als vervoerders die groepen per bus over land vervoeren, moeten, voordat reizigers instappen, de status nagaan van het reisdocument dat nodig is om het Schengengebied binnen te komen. Dus ook of de reizigers in het bezit zijn van een geldige ETIAS-reisautorisatie. Er is voorzien in een overgangsperiode voor vervoerders die groepen per bus over land vervoeren. In die periode hoeven zij nog niet te controleren of reizigers in het bezit zijn van een geldige reisautorisatie.

Wat gebeurt er bij de grensdoorlaatpost?

Bij aankomst bij een grensdoorlaatpost van het Schengengebied zal de grenswacht de gegevens van het reisdocument elektronisch uitlezen. Hiermee genereert hij een zoekopdracht in verschillende databanken, waaronder een zoekopdracht in ETIAS voor mensen die visumvrij reizen. Is er geen geldige ETIAS-reisautorisatie, dan zullen grenswachten de toegang weigeren en de reiziger en de weigering van toegang in het inreis-uitreissysteem registreren.

Is er wel een geldige reisautorisatie, dan wordt de procedure voor grenscontrole uitgevoerd en krijgt de reiziger toestemming om het Schengengebied binnen te komen indien alle inreisvoorwaarden zijn vervuld, of wordt hem de toegang geweigerd op grond van de Schengengrenscode.

Kan een reisautorisatie worden ingetrokken?

Reisautorisaties blijven drie jaar geldig, maar kunnen worden ingetrokken of nietig verklaard indien de voorwaarden voor het afgeven van de reisautorisatie niet langer vervuld zijn.

• 3. 

  Informatielacunes opvullen en de veiligheid versterken

Hoe zal ETIAS bestaande informatielacunes opvullen?

Momenteel hebben grens- en rechtshandhavingsinstanties weinig informatie over reizigers die visumvrij de EU-grenzen overkomen. Dit is niet het geval voor mensen die reizen met een Schengenvisum: grenswachten kunnen hun gegevens controleren in het Visuminformatiesysteem (VIS). Door ervoor te zorgen dat alle bezoekers worden gecontroleerd vóór aankomst zal ETIAS een belangrijke informatielacune opvullen. Dat zal helpen om potentiële risico's uit het oogpunt van irreguliere immigratie en veiligheid in beeld te krijgen voordat niet-visumplichtige reizigers bij de EU-grens aankomen. Ook kan zo beter worden gemonitord wie de EU-grenzen overschrijdt.

Hoe is ETIAS een aanvulling op bestaande informatiesystemen voor grenzen en veiligheid?

In overeenstemming met de interoperabiliteitsstrategie die is voorgesteld in de mededeling van 6 april 2016 over krachtigere en slimmere informatiesystemen voor grenzen en veiligheid, is ETIAS zo ontworpen dat het interoperabel is met bestaande systemen en met systemen die momenteel in ontwikkeling zijn, zoals het inreis-uitreissysteem (EES).

ETIAS zal, voor zover mogelijk en technisch haalbaar, gebruikmaken van de hardware- en softwarecomponenten van het EES en de communicatie-infrastructuur van het EES. Voorts wordt gezorgd voor interoperabiliteit met de andere informatiesystemen die door ETIAS worden geraadpleegd, zoals het Visuminformatiesysteem (VIS), Europol-databanken, het Schengeninformatiesysteem (SIS), Eurodac en het Europees Strafregister Informatiesysteem (ECRIS).

Welke databanken doorzoekt ETIAS?

Wanneer ETIAS de informatie controleert en beoordeelt die reizigers zonder visumverplichting verstrekken, toetst het systeem iedere aanvraag automatisch aan:

• - 

  de bestaande EU-informatiesystemen:

o het Schengeninformatiesysteem (SIS)

o het Visuminformatiesysteem (VIS)

o Europol-gegevens

o de Eurodac-databank

• - 

  geplande nieuwe EU-informatiesystemen:

o het inreis-uitreissysteem (EES)

• - 

  Interpol-databanken:

o de Interpol-databank voor gestolen of verloren reisdocumenten (SLTD)

o de Interpol-databank voor reisdocumenten met signaleringen (TDAWN)

• - 

  een specifieke ETIAS-watchlist en specifieke risico-indicatoren.

Wanneer het Commissievoorstel zal zijn goedgekeurd om in de EU voor derdelanders informatie uit te wisselen met betrekking tot strafregisters (ECRIS-TCN's), zou ETIAS in de toekomst ook ECRIS-TCN's moeten kunnen doorzoeken.

Hoe zal ETIAS de veiligheid van de burgers verbeteren?

Doordat ETIAS essentiële informatie over veiligheid, irreguliere migratie en volksgezondheid geeft, zal het sterk bijdragen aan het opvullen van bestaande lacunes op het gebied van veiligheidsinformatie. Het zal instanties in de lidstaten helpen om personen te detecteren die risico's kunnen vormen, en om actie te ondernemen voordat zij de buitengrenzen van het Schengengebied bereiken.

Meer bepaald kunnen met het systeem mensenhandel (met name van minderjarigen) en grensoverschrijdende criminaliteit beter worden opgespoord en kunnen gemakkelijker personen worden geïdentificeerd die met hun aanwezigheid in het Schengengebied een interne veiligheidsdreiging kunnen vormen. De gegevens worden, met inachtneming van grondrechten en regels voor gegevensbescherming, opgeslagen in ETIAS. Zij kunnen ook beschikbaar worden gesteld aan nationale rechtshandhavingsinstanties en aan Europol indien dat nodig is om terroristische misdrijven of andere ernstige strafbare feiten te voorkomen, op te sporen of te onderzoeken.

Hoe zorgt ETIAS ervoor dat grondrechten en regels voor gegevensbescherming worden gerespecteerd en welke garanties biedt het daarvoor?

Het voorstel van de Commissie houdt zich volledig aan het Handvest van de grondrechten en biedt ook alle nodige garanties. Dit moet ervoor zorgen dat ETIAS wordt uitgebouwd volgens de strengste normen voor gegevensbescherming, vooral wat betreft de toegang tot gegevens, die strikt beperkt is. Het voorstel voorziet voor de betrokken personen ook in het recht op verhaal, in het bijzonder het recht op een voorziening in rechte, en in toezicht op de verwerkingsoperaties door onafhankelijke overheidsinstanties.

In ETIAS opgeslagen persoonsgegevens zullen niet langer worden bewaard dan nodig is voor de doeleinden waarvoor ze zijn opgeslagen. Gegevens worden opgeslagen:

• - 

  voor de geldigheidsduur van de reisautorisatie, of
• - 

  voor vijf jaar vanaf de laatste beslissing tot weigering, intrekking of nietigverklaring van de reisautorisatie.

De gegevens kunnen voor een extra periode van maximaal drie jaar na het einde van de geldigheidsduur van de reisautorisatie worden opgeslagen, indien de aanvrager vrijelijk en uitdrukkelijk ermee instemt dat zijn gegevens langer worden bewaard. Nadat de termijn voor de bewaring van de gegevens is verstreken, worden het aanvraagdossier en de persoonsgegevens automatisch uit het centrale ETIAS-systeem verwijderd.

Nationale rechtshandhavingsautoriteiten en Europol zullen, op precies omschreven voorwaarden, toegang tot ETIAS hebben met het oog op het voorkomen, opsporen en onderzoeken van terroristische misdrijven of andere ernstige strafbare feiten. De aangewezen autoriteiten en Europol mogen alleen om toegang tot ETIAS verzoeken wanneer zij gegronde redenen hebben om aan te nemen dat die toegang in aanzienlijke mate zal helpen bij de uitoefening van hun taken.

• 4. 

  Structuur en uitbouw van ETIAS

Hoe ziet de structuur van ETIAS er uit?

ETIAS bestaat uit het ETIAS-informatiesysteem, de centrale ETIAS-eenheid en de nationale ETIAS-eenheden.

Het ETIAS-informatiesysteem bestaat uit:

• - 

  een centraal systeem voor de verwerking van de aanvragen;
• - 

  een nationale uniforme interface (NUI) in elke lidstaat, om het centrale systeem en de nationale infrastructuur op elkaar aan te sluiten;
• - 

  een beveiligde communicatie-infrastructuur tussen het centrale systeem en de nationale uniforme interfaces;
• - 

  een publieke website en een mobiele app voor mobiele apparaten;
• - 

  een e-maildienst en een aantal tools voor aanvragers, zoals een accountdienst, een verificatietool en een tool om toestemming te geven (of in te trekken) om gegevens langer te bewaren dan de standaardtermijn.

De centrale ETIAS-eenheid wordt opgezet en beheerd binnen het Europees Grens- en kustwachtagentschap en zal deel uitmaken van het wets- en beleidskader van die instantie. De centrale ETIAS-eenheid zal op 24/7-basis operationeel zijn en vier kerntaken krijgen:

• - 

  waarborgen dat de in de aanvraagdossiers en het centrale ETIAS-systeem opgeslagen gegevens correct en actueel zijn:
• - 

  waar nodig de reisautorisatieaanvragen verifiëren om elke vorm van onduidelijkheid over de identiteit van de aanvrager weg te nemen bij een treffer tijdens de automatische procedure;
• - 

  specifieke risico-indicatoren van de ETIAS-screeningregels definiëren, testen, implementeren, evalueren en herzien;
• - 

  regelmatige audits uitvoeren van het beheer van de aanvragen en de toepassing van de ETIAS-screeningregels, meer bepaald uit het oogpunt van de gevolgen voor de grondrechten, privacyregels en gegevensbescherming.

In alle lidstaten worden nationale ETIAS-eenheden opgericht die als belangrijkste opdracht krijgen de risicobeoordeling uit te voeren en beslissingen over de reisautorisatie te nemen voor aanvragen die in de automatische aanvraagprocedure zijn afgewezen. Nationale eenheden voorzien aanvragers ook van informatie over de procedure die ze moeten volgen wanneer ze beroep willen aantekenen.

Binnen het Europees Grens- en kustwachtagentschap wordt een ETIAS-screeningraad met een adviesfunctie opgericht. Deze wordt geraadpleegd voor het definiëren, evalueren en herzien van de risico-indicatoren en over de toepassing van de ETIAS-watchlist. Deze raad bestaat uit een vertegenwoordiger van elke nationale ETIAS-eenheid, van Europol en van het Europees Grens- en kustwachtagentschap.

Een sturingsraad voor de grondrechten zal fungeren als een onafhankelijke adviesinstantie bestaande uit vertegenwoordigers van het Europees Grens- en kustwachtagentschap, de Europese Toezichthouder voor gegevensbescherming, het Europees Comité voor gegevensbescherming en het Bureau van de Europese Unie voor de grondrechten. Deze raad zal de gevolgen voor de grondrechten beoordelen wat betreft de verwerking van aanvragen en de screeningregels en zal de ETIAS-screeningraad sturen.

Wat is de ETIAS-watchlist?

De gegevens die aanvragers van een ETIAS-reisautorisatie verstrekken, zullen worden getoetst aan gegevens in verschillende EU-databanken, waaronder de ETIAS-watchlist.

De watchlist omvat gegevens over personen die worden verdacht van het plegen van of deelnemen aan een ernstig strafbaar feit, of personen voor wie er feitelijke aanwijzingen zijn of een redelijk vermoeden bestaat dat zij terroristische misdrijven of andere ernstige strafbare feiten zullen plegen. De watchlist wordt samengesteld op basis van informatie die de lidstaten en Europol verstrekken.

Wat zal de rol van Europol zijn?

Vanwege zijn unieke positie kan Europol, als EU-hub voor veiligheidsinformatie, informatie combineren die niet beschikbaar is voor individuele lidstaten of in andere EU-databanken. Het zal, samen met de lidstaten, gegevens invoeren in de ETIAS-watchlist en het moet de ingevoerde gegevens actueel houden.

Nationale ETIAS-eenheden zullen Europol raadplegen wanneer er bij de automatische ETIAS-verwerking een treffer is met gegevens in het bezit van Europol. Europol zal ook betrokken worden bij het vaststellen van de ETIAS-screeningregels.

Wat zal de rol van eu-LISA zijn?

Het Agentschap voor het operationeel beheer van grootschalige IT-systemen op het gebied van vrijheid, veiligheid en recht (eu-LISA) ontwikkelt het ETIAS-informatiesysteem en zorgt voor het technisch beheer ervan. eu-Lisa zal onder meer een publieke website en een mobiele app voor ETIAS-applicaties bouwen, waar aanvragers bijvoorbeeld kunnen nagaan hoe het met hun aanvraag staat.

Hoeveel zal de ontwikkeling van ETIAS gaan kosten?

Wil ETIAS zo efficiënt mogelijk zijn, dan zal het moeten voortbouwen op de bestaande informatiesystemen en aansluiten bij systemen die nog in ontwikkeling zijn, zoals het inreis-uitreissysteem (EES). EES en ETIAS moeten samen en parallel worden ontwikkeld en uitgerold, wat aanzienlijke besparingen op ontwikkelkosten en operationele kosten moet opleveren.

De kosten voor de ontwikkeling van ETIAS worden geraamd op 212,1 miljoen euro en de gemiddelde jaarlijkse exploitatiekosten op 85 miljoen euro. ETIAS zal zichzelf kunnen bedruipen, aangezien de inkomsten uit leges de jaarlijkse exploitatiekosten zullen dekken.

Waar is ETIAS van toepassing?

De ETIAS-wetgeving zal gelden voor lidstaten die deel uitmaken van het Schengengebied, maar ook voor lidstaten die het Schengenacquis nog niet volledig toepassen (nl. Kroatië, Cyprus, Bulgarije en Roemenië).

Wanneer komt ETIAS gereed?

ETIAS zou operationeel moeten worden na drie jaar ontwikkeling, dus tegen begin 2021.

MEMO/18/4362