Onafhankelijkheid van de rechterlijke macht: Europese Commissie zet een volgende stap in de inbreukprocedure tegen Polen

De Europese Commissie heeft vandaag besloten om Polen een met redenen omkleed advies te sturen over de Poolse wet inzake de organisatie van de gewone rechtbanken.

De Commissie heeft Polen in juli van dit jaar een aanmaningsbrief gestuurd over de wet inzake de organisatie van de gewone rechtbanken en heeft het antwoord van de Poolse autoriteiten grondig geanalyseerd.

De Europese Commissie blijft bij haar standpunt dat de Poolse wet onverenigbaar is met de EU-wetgeving omdat de invoering van een pensioenleeftijd van 60 jaar voor vrouwelijke rechters en van 65 jaar voor mannelijke rechters discriminatie op grond van geslacht inhoudt. Dat is in strijd met artikel 157 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) en Richtlijn 2006/54 betreffende gelijke behandeling van mannen en vrouwen in arbeid en beroep.

Volgens de Commissie zijn er ook juridische bezwaren tegen de discretionaire bevoegdheid die de minister van Justitie krijgt om het mandaat van rechters die de pensioenleeftijd hebben bereikt, te verlengen en om voorzitters van rechtbanken te ontslaan en aan te stellen. Zij vreest dat de onafhankelijkheid van de Poolse rechtbanken daardoor wordt ondermijnd, wat in strijd is met artikel 19, lid 1, van het Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU), in samenhang met artikel 47 van het EU-Handvest van de grondrechten. Volgens de nieuwe regels heeft de minister van Justitie de mogelijkheid om invloed uit te oefenen op individuele gewone rechters, met name omdat de criteria voor de verlenging van hun mandaat vaag zijn en er geen termijn is vastgesteld waarbinnen een besluit over de verlenging moet worden genomen. Daardoor wordt het beginsel ondermijnd dat rechters niet van hun functie kunnen worden ontheven. Op basis van de discretionaire bevoegdheid om voorzitters van rechtbanken te ontslaan en aan te stellen, kan de minister van Justitie ook invloed op die rechters uitoefenen als zij uitspraken moeten doen in zaken over de toepassing van het EU-recht.

Daarom is de Commissie overgegaan tot de volgende fase van de inbreukprocedure. De Poolse autoriteiten hebben nu een maand om de nodige maatregelen te nemen om aan dit met redenen omkleed advies te voldoen. Als zij die maatregelen niet nemen, kan de Commissie besluiten om de zaak voor het Europees Hof van Justitie te brengen.

Achtergrond

Op 26 juli 2017 besloot het college van commissarissen deze inbreukprocedure te starten zodra de wet inzake de gewone rechtbanken in werking zou treden. Die wet was reeds door het Poolse parlement aangenomen, maar moest nog worden gepubliceerd in het Poolse staatsblad. Nadat de wet op 28 juli in werking was getreden, stuurde de Europese Commissie een aanmaningsbrief waarin zij haar juridische bezwaren duidelijk heeft uiteengezet. De Poolse autoriteiten beantwoordden de aanmaningsbrief op 31 augustus 2017.

Deze inbreuk heeft geen invloed op de lopende dialoog over de rechtsstaat die de Commissie in januari 2016 met Polen is aangegaan. Op 26 juli 2017 publiceerde de Commissie een aanvullende (derde) aanbeveling inzake de rechtsstaat, waarin onder meer deze wet aan bod kwam. Op 25 september zal eerste vicevoorzitter Timmermans namens de Commissie de Raad Algemene Zaken inlichten over de huidige stand van zaken in de dialoog over de rechtsstaat. De rechtsstaat is een van de gemeenschappelijke waarden waarop de Europese Unie is gegrondvest. Dat is vastgelegd in artikel 2 van het Verdrag betreffende de Europese Unie. Volgens de verdragen moet de Europese Commissie samen met het Europees Parlement en de Raad ervoor zorgen dat de rechtstaat als fundamentele waarde van de Unie wordt geëerbiedigd, evenals het recht, de waarden en de beginselen van de EU.

Meer informatie

Persbericht over de aanmaningsbrief

Persbericht over de derde aanbeveling over de rechtsstaat

Algemene informatie over inbreukprocedures: MEMO/12/12.

IP/17/3186