Vestia: schandalig en immoreel
De Tweede Kamer debatteert vandaag over de schandalige en immorele gang van zaken bij woningcorporatie Vestia. Waar een corporatie ooit een trotse samenwerking was van huurders, is Vestia verworden tot een eenmanszaak met een falende Raad van Commissarissen die haar directeur-bestuurder zijn gang liet gaan. Gevlucht naar Bonaire met een belachelijke vertrekbonus van 3,5 miljoen, de rekening achterlatend bij de huurders van Vestia. Ik ga ervan uit dat de minister bereid is om elke cent terug te halen.
Over de rol van de accountants rijzen veel vragen. Hoe nu verder om de verantwoordelijken aansprakelijk te stellen voor de schade die ze hebben aangericht? De Partij van de Arbeid pleit onder meer voor een klokkenluidersregeling voor accountants bij woningcorporaties. Zij kunnen dan zonder commerciële afwegingen zaken melden als die onder het vloerkleed geveegd dreigen te worden.
Mijn integrale spreektekst:
Voorzitter,
Wat er gebeurd is bij Vestia is schandalig en immoreel. Er zijn ongekende financiële risico’s genomen en net als bij de banken blijkt Vestia ‘too big to fail’. Na de ‘systeembanken’ kennen we nu de ‘systeemcorporatie’. Het corporatiestelsel wankelt op haar grondvesten. Garantie op garantie moet worden gegeven om Vestia en andere corporaties niet verder in de problemen te brengen.
Voorzitter, waar ooit corporatie een trotse samenwerking was van huurders is bij Vestia het woord corperatie vervangen door ‘corporate’. Waar corporaties gezamenlijkheid propageren om betaalbare woningen en mooie buurten te bouwen en te onderhouden is bij Vestia de corporatie een eenmanszaak geworden met een stel handlangers op het ‘treasury department’.
Voorzitter, Vestia is corporate geworden, een eenmanszaak, die met een falende Raad van Commissarissen haar directeur-bestuurder zijn gang liet gaan. Gevlucht met 3,5 miljoen naar Bonaire, de rekening achterlatend bij de huurders van Vestia. ‘Schandalig en immoreel’. Hoe nu verder om de verantwoordelijken aansprakelijk te stellen voor de schade die ze hebben aangericht?
Voorzitter, dank voor de brief die wij hedenmorgen ontvingen van de minister over het huurbeleid bij Vestia. Maar hoe kan het nu dat de minister in haar brief aan de Kamer van 28 februari jl. nog aangeeft dat de huurders van Vestia niet de rekening van dit debacle zou worden gepresenteerd, terwijl nog geen week later huurders een brief van 9% krijgen gepresenteerd? Heeft Vestia de minister verkeerd geïnformeerd nu zij stelt dat Vestia terugkomt, ik herhaal en citeer ‘terugkomt’ op haar eerder gedane toezegging?
Blijft de minister met ons van mening dat van deze afwenteling van de kosten als gevolg van het financiële debacle op de huurders van Vestia geen sprake kan zijn?
Voorzitter er wordt een forensisch onderzoek gestart naar de gang van zaken van Vestia. Kan de minister ons toezeggen dat het volledige juridische arsenaal uit de kast wordt getrokken door dan wel de Raad van Commissarissen dan wel de minister als toezichthouder om de 3,5 miljoen van Staal terug te vorderen? Wordt daarbij tevens onderzocht om via een onrechtmatige daad procedure het geld terug te vorderen? Wie gaat het zogenaamde feitenonderzoek bij Vestia verrichten?
Wordt in het forensisch onderzoek tevens gekeken naar de rol en disfunctioneren van de Raad van Commissarissen?
Kortom voorzitter, is de minister bereid om elke cent van de heer Staal’s 3,5 miljoen terug te halen?
Wat ons betreft, voorzitter, komt de heer Staal en de raad van Commissarissen hier ten overstaan van de volksvertegenwoordiging in een hoorzitting verantwoording afleggen. Doen ze dat niet dan kunnen ze een uitnodiging van de parlementaire commissie tegemoet zien en onder ede hun handelswijze komen verantwoorden. De uitnodiging kan vandaag nog op de post. Eric Staal kan vandaag nog een enkele reis Bonaire-Den Haag boeken. Hopelijk is hij ook bereid de huurders onder ogen te komen en aan hen verantwoording af te leggen.
Voorzitter, de Kamer is zeer laat geïnformeerd over het debacle bij Vestia. De vraag is of dit niet TE laat is gebeurd. Was immers het ministerie niet al in september 2011 al bekend van de rampspoed bij het Centraal Fonds voor de Volkhuisvesting, de toezichthouder van de minister? Waarom is de Kamer toen niet direct geïnformeerd?
Waarom is de directie van Vestia pas eind december gesommeerd op het departement?
Hoe kan het, voorzitter, dat deze zaak drie werkdagen na het vertrek van oud- minister Donner op het bordje van de nieuwe minister kwam? Hoe lang was minister Donner al op de hoogte? Zat het in het overdrachtsdossier van de nieuwe minister?
De Kamer werd pas vertrouwelijk geïnformeerd in een telefonisch gesprek na afloop van de eerste ministerraad zonder minister Donner. Moest hier slecht nieuws uit de media worden weg gehouden om de benoeming niet te frustreren? Graag een reactie op deze vragen van de minister?
Voorzitter, er zijn meer vragen te stellen bij de rol van de minister als toezichthouder. Werd de bekendmaking in 2010 van de derivatenposities met een netto omvang hadden van 10 miljard en bruto nominaal van 22 miljard niet als veel te hoog gezien? Zijn toen de alarmbellen niet afgegaan, temeer daar er in 2008 zich ook al problemen met de derivatenportefeuille voordeden?
Voorzitter, over de rol van de Raad van Commissarissen bestaat veel onduidelijkheid. Bent u van mening dat deze Raad zich de afgelopen jaren willens en wetens heeft laten wegzetten door de directeur-bestuurder? Wat is uw oordeel over de deskundigheid van de Raad van Commissarissen in de afgelopen jaren?
Voorzitter, over de rol van de accountants rijzen veel vragen. Bent u van mening dat accountsbureau KPMG gefaald heeft? Kunt u aangeven wat de redenen waren dat Vestia van accountant veranderd is? Was de vorige accountant te kritisch? Was hij zaken op het spoor gekomen?
Voorzitter, de PvdA wil een klokkenluidersregeling voor accountants bij woningcorporaties. Zij kunnen dan zonder commerciële afwegingen zaken melden als deze onder het vloerkleed dreigen te verdwijnen. Is de minister bereid een dergelijke voorziening te treffen bij het Centraal Fonds?
Dan de renteontwikkeling en de 24 corporaties in de gevarenzone. Voorzitter, is de renteontwikkeling niet dermate zorgwekkend dat gevreesd moet worden voor de 24 corporaties die in de gevarenzone zitten? Wat betekent de uitgifte van driejarige leningen tegen 1 % rente voor een totaal van 500 miljard euro door de ECB vorige week voor de verwachte renteontwikkeling en dus de positie van deze corporaties?
En waarom is een 1% grens aangehouden? Is dat echt een veilige marge om op te toetsen?
Voorzitter, 24 corporaties in de gevarenzones. Hoeveel goudgerande vertrekregelingen en particuliere pensioenafspraken liggen er bij die corporaties? Kan de minister hierover een overzicht naar de Kamer sturen en ondertussen alles in het werk stellen dat er niet nog meer Erik Staal’s er met de buit vandoor gaan?
Voorzitter, de Woningwet bepaalt dat de minister de Toezichthouder is. In de contracten met Vestia en de banken wordt getracht deze toezichthoudende rol aan banden te leggen. Dat is voor de PvdA-fractie onaanvaardbaar. Ziet de minister inmiddels juridische ruimte om bepalingen uit die contracten, die daar op uit zijn, nietig te laten verklaren?
Voorzitter, tot slot. Gisteren hebben wij onze steun uitgesproken aan een parlementaire enquête naar de Woningcorporaties. Voorwaarde voor die steun is dat de behandeling en de reikwijdte van de voorliggende Herziening van de Woningwet daarmee niet wordt opgehouden. Een enquête kan geen excuus zijn om langs de zijlijn toe te kijken naar het volgende debacle. Daarom voorzitter, zien we uit naar de nota van de minister nav het verslag dat u ons deze week zult toesturen. Dan kunnen we direct verder met de parlementaire behandeling om de corporaties maar bovenal de huurders en de belastingbetalers te behoeden voor nog meer zonnekoningen en falende toezichthouders.
De zeggenschap, de betrokkenheid en het toezicht op de corporaties zal naar onze mening ingrijpend moeten veranderen. Maar dat kan geen verrassing zijn als u onze inbreng op de herziene Woningwet heeft gelezen. Daar hadden wij geen Vestia voor nodig. De minister schrijft dat zij overweegt om een aparte commissie in het leven te roepen om nogmaals naar de kaderstelling van het toezicht te kijken. Dat brengt mij bij mijn laatste vraag: waarom is dit nodig, twijfelt de minister aan haar eigen voorstellen? En gaat deze commissie de behandeling van de wet vertragen? Graag reactie van de minister.
Tot zover.