Ierland kende Apple tot 13 miljard EUR verboden belastingvoordelen toe

De Europese Commissie is tot de conclusie gekomen dat Ierland Apple tot 13 miljard EUR onterechte belastingvoordelen heeft toegekend. Dat is verboden volgens de Europese staatssteunregels omdat Apple hierdoor beduidend minder belasting hoefde te betalen dan andere bedrijven. Ierland moet de verboden steun nu terugvorderen.

Margrethe Vestager, commissaris voor mededingingsbeleid: "Lidstaten mogen geen belastingvoordelen toekennen aan bepaalde ondernemingen - dit is verboden volgens de EU-staatssteunregels. Uit het onderzoek van de Commissie is gebleken dat Ierland verboden belastingvoordelen aan Apple heeft toegekend, waardoor het bedrijf gedurende vele jaren beduidend minder belasting hoefde te betalen dan andere bedrijven. Door deze selectieve behandeling bedroeg het effectieve tarief van de vennootschapsbelasting voor Apple in 2003 1 % van haar Europese winst tot slecht 0,005 % in 2014."

In juni 2014 werd een diepgaand onderzoek naar staatssteun opgestart. Daaruit heeft de Europese Commissie geconcludeerd dat de door Ierland aan Apple afgegeven twee fiscale rulings de door Apple verschuldigde belasting sinds 1991 aanzienlijk en kunstmatig hebben verlaagd. Met die rulings werd een methode goedgekeurd om de belastbare winst van twee Ierse vennootschappen van de Apple-groep (Apple Sales International en Apple Operations Europe) te bepalen die niet met de economische realiteit overeenstemde: bijna alle winst die de twee ondernemingen met de verkoop boekte, werd intern toegewezen aan een "hoofdkantoor". Uit het onderzoek van de Commissie is gebleken dat die "hoofdkantoren" alleen op papier bestonden en dergelijke winst niet hadden kunnen generen. Op basis van specifieke bepalingen in de Ierse belastingwet (die nu niet meer van kracht zijn) werd de winst die aan de "hoofdkantoren" werd toegewezen in geen enkel land belast. Als resultaat van de toewijzingsmethode die in de fiscale rulings werd goedgekeurd, bedroeg het effectieve tarief van de vennootschapsbelasting voor Apple in 2003 maar 1 % van de winst van Apple Sales International en was dit in 2014 gedaald tot 0,005 %.

Deze selectieve fiscale behandeling van Apple in Ierland is verboden volgens de EU-staatssteunregels, omdat Apple hierdoor een aanzienlijk voordeel krijgt ten opzichte van andere bedrijven waarvoor dezelfde nationale belastingregels gelden. De Commissie kan de terugvordering van illegale staatssteun opleggen voor een periode van tien jaar voorafgaand aan het eerste verzoek om informatie van de Commissie in 2013. Ierland moet nu de belasting terugvorderen die Apple in de jaren 2003-2014 niet in Ierland heeft betaald. Het gaat om een bedrag tot 13 miljard EUR, plus de rente.

Door de fiscale behandeling in Ierland kon Apple belasting ontwijken op bijna alle winst die het had gemaakt met de verkoop van Apple-producten in de hele Europese interne markt. Apple boekte namelijk alle verkooptransacties in Ierland in plaats van in de landen waar de producten werden verkocht. Die structuur valt echter buiten het EU-staatssteuntoezicht. Als Apple van andere landen op basis van hun nationale belastingregels meer belasting zou moeten betalen over de winst van de twee vennootschappen tijdens diezelfde periode, zou Ierland een minder groot bedrag moeten terugvorderen.

Fiscale structuur van Apple in Europa

Apple Sales International en Apple Operations Europe zijn twee Ierse vennootschappen die volledig in handen zijn van de Apple-groep en onder de uiteindelijke zeggenschap staan van de Amerikaanse moedermaatschappij Apple Inc. Zij bezitten op grond van een overeenkomst inzake kostendeling met Apple Inc. de rechten om de intellectuele eigendom van Apple te gebruiken om producten van Apple buiten Noord- en Zuid-Amerika te verkopen en te produceren. In het kader van die overeenkomst doen Apple Sales International en Apple Operations Europe jaarlijks betalingen aan Apple in de VS om onderzoek en ontwikkeling te financieren dat voor die Ierse vennootschappen in de VS wordt uitgevoerd. Die betalingen bedroegen in 2011 ongeveer 2 miljard USD en waren in 2014 aanzienlijk gestegen. Met die betalingen, die vooral door Apple Sales International worden gedragen, werd meer dan de helft van al het onderzoek van de Apple-groep in de VS voor de wereldwijde ontwikkeling van intellectuele eigendom gefinancierd. Die betalingen worden, overeenkomstig de geldende regels, als kosten afgetrokken van de winst die Apple Sales International en Apple Operations Europe elk jaar in Ierland boeken.

De belastbare winst van Apple Sales International en Apple Operations Europe in Ierland wordt vastgesteld op basis van een fiscale ruling die Ierland in 1991 heeft afgegeven en die in 2007 door een vergelijkbare tweede fiscale ruling werd vervangen. Die fiscale ruling werd beëindigd toen Apple Sales International en Apple Operations Europe in 2015 hun structuur wijzigden.

Apple Sales International

Apple Sales International is verantwoordelijk voor de aankoop van Apple-producten van fabrikanten van apparaten overal ter wereld en de verkoop van die producten in Europa (en het Midden-Oosten, Afrika en India). Apple organiseerde zijn verkoopactiviteiten in Europa zo dat klanten volgens hun contract producten kochten van Apple Sales International in Ierland en niet van de winkels waar de producten fysiek aan de klanten werden verkocht. Op die manier boekte Apple alle verkooptransacties - en de winst uit die verkooptransacties - rechtstreeks in Ierland.

De twee fiscale rulings die Ierland had afgegeven hadden betrekking op de interne toewijzing van die winst binnen Apple Sales International (en niet op de algemene structuur van de verkoopactiviteiten van Apple in Europa). De winst mocht in Ierland voor belastingdoeleinden worden opgesplitst: volgens de overeengekomen methode werd het grootste deel van de winst intern toegewezen buiten Ierland, aan een "hoofdkantoor" binnen Apple Sales International. Dat "hoofdkantoor" was in geen enkel land gevestigd en had geen werknemers of eigen gebouwen. De enige activiteiten ervan bestonden uit incidentele bestuursvergaderingen. Slechts een fractie van de winst van Apple Sales International werd toegewezen aan de Ierse vestiging en in Ierland belast. De meeste winst werd toegewezen aan het "hoofdkantoor" en werd niet belast.

Er werd dus maar een klein percentage van de winst van Apple Sales International in Ierland belast; de rest werd nergens belast. In 2011 boekte Apple Sales International bijvoorbeeld (volgens cijfers die tijdens openbare hoorzittingen in de Amerikaanse senaat werden gegeven) 22 miljard USD winst (ca. 16 miljard EUR[1]), maar volgens de fiscale ruling was maar 50 miljoen EUR daarvan belastbaar in Ierland. Er bleef dus 15,95 miljard EUR winst onbelast. Apple Sales International betaalde hierdoor in 2011 minder dan 10 miljoen EUR vennootschapsbelasting in Ierland - wat betekent dat het effectieve belastingtarief ongeveer 0,05 % van de totale jaarlijkse winst bedroeg. In de jaren daarna bleef de winst van Apple Sales International stijgen, maar de winst die op basis van de fiscale ruling in Ierland belastbaar was, nam niet toe. Zo daalde het effectieve belastingtarief tot amper 0,005 % in 2014.

Apple Operations Europe

Op basis van dezelfde twee fiscale rulings uit 1991 en 2007 gold voor Apple Operations Europe tijdens dezelfde periode een vergelijkbare fiscale regeling. Het bedrijf was verantwoordelijk voor de productie van bepaalde reeksen computers voor de Apple-groep. Het grootste deel van de winst van het bedrijf werd ook intern aan het "hoofdkantoor" toegewezen en nergens belast.

Beoordeling door de Commissie

Op zich is een fiscale ruling volkomen legaal. Het is een administratieve brief waarin de belastingdienst een onderneming duidelijkheid geeft over hoe de vennootschapsbelasting zal worden berekend of over het gebruik van bijzondere belastingregels.

Het EU-staatssteuntoezicht dient om te garanderen dat lidstaten geen betere fiscale behandeling geven aan een select groepje ondernemingen dan aan andere, noch via fiscale rulings, noch op een andere manier. Meer bepaald moet winst worden toegewezen aan ondernemingen binnen een ondernemingsgroep en aan onderdelen van eenzelfde onderneming op een manier die overeenstemt met de economische realiteit. Dat wil zeggen dat de toewijzing moet stroken met de regelingen die in commerciële omstandigheden tussen onafhankelijke bedrijven bestaan (het zogenaamde "zakelijkheidsbeginsel").

Het staatssteunonderzoek van de Commissie had met name betrekking op twee opeenvolgende fiscale rulings van Ierland, waarmee een methode werd goedgekeurd om de winst intern toe te wijzen binnen Apple Sales International en Apple Operations Europe, twee Ierse vennootschappen. Er werd nagegaan of die methode om de belastbare winst van elk van de ondernemingen in Ierland te berekenen Apple een onrechtmatig voordeel opleverde dat verboden is volgens de EU-staatssteunregels.

Uit het onderzoek van de Commissie is naar voor gekomen dat met de fiscale rulings van Ierland een kunstmatige interne toewijzing van de winst binnen Apple Sales International en Apple Operations Europe werd goedgekeurd waarvoor geen feitelijke of economische rechtvaardiging bestaat. Als gevolg van de fiscale ruling werd de meeste met de verkoop door Apple Sales International gerealiseerde winst aan het "hoofdkantoor" toegewezen, hoewel dat "hoofdkantoor" niet de operationele capaciteit had om de distributieactiviteiten of andere belangrijke activiteiten uit te voeren of te beheren. Alleen de Ierse vestiging van Apple Sales International beschikte over de capaciteit om inkomsten uit handel, namelijk uit de distributie van Apple-producten, te generen. De met de verkoop door Apple Sales International gerealiseerde winst had dus op de Ierse vestiging moeten worden geboekt en in Ierland moeten worden belast.

Het "hoofdkantoor" had geen werknemers of eigen gebouwen. De enige activiteiten die aan het "hoofdkantoor" kunnen worden toegeschreven zijn beperkte beslissingen van de directeuren (velen werkten tegelijkertijd voltijds als bestuurder bij Apple Inc.) over de uitkering van dividenden, administratieve regelingen en kasbeheer. Die activiteiten genereerden winst in de vorm van rente, wat volgens de beoordeling van de Commissie de enige winst is die aan de "hoofdkantoren" kan worden toegewezen.

Hetzelfde geldt voor Apple Operations Europe: alleen de Ierse vestiging beschikte over de capaciteit om inkomsten uit handel, namelijk uit de productie van bepaalde reeksen computers voor de Apple-groep, te generen. De met de verkoop door Apple Operations Europe gerealiseerde winst had dus op de Ierse vestiging moeten worden geboekt en in Ierland moeten worden belast.

De Commissie concludeerde dat met de fiscale rulings van Ierland een kunstmatige toewijzing van de winst van Apple Sales International en Apple Operations Europe aan de "hoofdkantoren" werd goedgekeurd, waar die winst niet werden belast. Dankzij de fiscale rulings hoefde Apple dan ook beduidend minder belasting te betalen dan andere bedrijven, wat verboden is volgens de EU-staatssteunregels.

In dit besluit wordt noch het algemene Ierse belastingstelsel noch het tarief van de Ierse vennootschapsbelasting betwist.

Voorts vallen de fiscale structuur van Apple in Europa op zich en de vraag of de winst kon worden geboekt in de landen waar de verkooptransacties daadwerkelijk plaatsvonden niet onder de EU-staatssteunregels. Als winst in andere landen was geboekt, zou dit wel een invloed kunnen hebben op het bedrag dat Ierland moet terugvorderen (meer details hieronder).

The infographic is available in high resolution here.

Terugvordering

Principieel vereisen de EU-staatssteunregels dat onverenigbare staatssteun wordt teruggevorderd om de vervalsing van de mededinging als gevolg van de steun weg te nemen. Er worden geen geldboetes opgelegd op basis van de EU-staatssteunregels en de terugvordering is geen bestraffing van de betrokken onderneming. Het is louter een manier om de gelijke behandeling tussen ondernemingen te herstellen.

In haar besluit heeft de Commissie de methode beschreven om de waarde van het onterechte concurrentievoordeel voor Apple te berekenen. Ierland moet nu alle winst uit de verkoop die vroeger onrechtstreeks aan de "hoofdkantoren" van Apple Sales International en Apple Operations Europe werden toegewezen aan elke vestiging toewijzen en de normale Ierse vennootschapsbelasting op die winst toepassen. In het besluit wordt niet gevraagd om de rente-inkomsten van de twee ondernemingen, die verband houden met de activiteiten van het "hoofdkantoor", opnieuw toe te wijzen.

De Commissie kan alleen de terugvordering van illegale staatssteun opleggen voor een periode van tien jaar voorafgaand aan het eerste verzoek om informatie van de Commissie, dat in deze zaak van 2013 dateert. Ierland moet daarom voor de periode vanaf 2003 de onbetaalde belasting van Apple terugvorderen. Het gaat om een bedrag tot 13 miljard EUR, plus de rente. Ongeveer 50 miljoen EUR daarvan is onbetaalde belasting door de onterechte toewijzing van de winst aan het "hoofdkantoor" van Apple Operations Europe. De rest van het bedrag vloeit voort uit de onterechte toewijzing van de winst aan het "hoofdkantoor" van Apple Sales International. De terugvorderingstermijn loopt tot 2014, omdat Apple vanaf 2015 zijn structuur in Ierland heeft gewijzigd en de ruling van 2007 niet meer van toepassing was.

De Ierse autoriteiten zouden een minder groot bedrag moeten terugvorderen als Apple in andere landen meer belasting zou moeten betalen over de winst die Apple Sales International en Apple Operations Europe in die periode hebben geboekt. Dit kan het geval zijn als die andere landen, op basis van de informatie die uit het onderzoek van de Commissie naar voor is gekomen, van mening zijn dat de commerciële risico's, de verkopen en de andere activiteiten van Apple in hun jurisdictie hadden moeten worden geboekt. De reden hiervoor is dat de belastbare winst van Apple Sales International in Ierland lager zou zijn als de winst in andere landen dan in Ierland zou worden geboekt en belast.

De Ierse autoriteiten zouden ook een minder groot bedrag moeten terugvorderen als Apple van de Amerikaanse autoriteiten voor die periode meer zou moeten betalen aan de Amerikaanse moedermaatschappij voor de financiering van onderzoek en ontwikkeling. Apple voert in de VS O&O-activiteiten uit voor Apple Sales International en Apple Operations Europe. De twee vennootschappen betalen hiervoor jaarlijks al aanzienlijke bedragen.

Ten slotte zijn alle besluiten van de Commissie onderworpen aan het toezicht van de EU-rechtbanken. Als een lidstaat beroep aantekent tegen een besluit van de Commissie, moet hij de verboden staatssteun toch terugvorderen, maar kan het teruggevorderde bedrag bijvoorbeeld op een geblokkeerde rekening worden geplaatst in afwachting van de uitspraak van de EU-rechtbank.

Achtergrond

Sinds juni 2013 toetst de Commissie de praktijken op het gebied van fiscale rulings van lidstaten aan de staatssteunregels. In december 2014 heeft zij dit informatieonderzoek uitgebreid naar alle lidstaten. In oktober 2015 heeft de Europese Commissie besloten dat Luxemburg en Nederland selectieve belastingvoordelen hebben toegekend aan respectievelijk Fiat en Starbucks. De Europese Commissie heeft in januari 2016 besloten dat de selectieve belastingvoordelen die België in het kader van zijn belastingregeling voor overwinst aan ten minste 35 multinationals (de meeste daarvan uit de EU) heeft toegekend, niet stroken met de EU-regels inzake staatssteun. Er lopen ook twee diepgaande onderzoeken, namelijk naar taalaan("en")Amazontaaluit en taalaan("en")McDonald'staaluit, waarin de Commissie nagaat of er mogelijk staatssteun gemoeid is met fiscale rulings in Luxemburg.

Deze Commissie volgt een ambitieuze strategie om eerlijkere belastingen en meer transparantie te bereiken. Wij hebben recentelijk grote vooruitgang vastgesteld. Na onze voorstellen voor belastingtransparantie van maart 2015 hebben de lidstaten al in oktober 2015 een politiek akkoord bereikt over de automatische uitwisseling van inlichtingen in verband met fiscale rulings. Deze wetgeving zal bijdragen tot een veel grotere transparantie en zal ontmoedigend werken voor wie fiscale rulings wil gebruiken als instrument voor fiscale misbruik. Wij hebben in juni 2015 ons actieplan voor billijke en efficiënte vennootschapsbelasting gepresenteerd. Dat bestaat uit een reeks initiatieven die tot doel hebben het fiscale klimaat voor vennootschappen in de EU billijker en efficiënter te maken. De kern van het plan wordt gevormd door een kader dat waarborgt dat belastingen daadwerkelijk daar worden geheven waar de winst wordt gemaakt en een strategie om de onderhandelingen over de gemeenschappelijke geconsolideerde heffingsgrondslag voor de vennootschapsbelasting weer vlot te trekken, waarover naar verwachting later dit jaar een nieuw voorstel ingediend zal worden. De Commissie heeft op 27 januari van dit jaar een pakket aanvullende initiatieven voorgesteld ter bestrijding van belastingontwijking door bedrijven in de EU en in de hele wereld. Dit had als direct resultaat dat de lidstaten er al mee hebben ingestemd om de belangrijkste lacunes in de nationale wetgeving weg te werken waardoor belastingen kunnen worden ontweken en om de automatische uitwisseling van inlichtingen uit te breiden tot een rapportage per land met belastinggerelateerde financiële informatie over multinationals. Er ligt ook een voorstel op tafel om een deel van die informatie openbaar te maken. Al ons werk berust op het eenvoudige principe dat alle ondernemingen, groot of klein, belasting moeten betalen waar ze hun winst maken.

De niet-vertrouwelijke versie van de besluiten komt, zodra eventuele vertrouwelijkheidskwesties zijn opgelost, in het Staatssteunregister op de website van DG Concurrentie onder zaaknummer SA.38373 beschikbaar. Een overzicht van de meest recente besluiten inzake staatssteun die op het internet en in het EU-Publicatieblad zijn gepubliceerd, is te vinden in de elektronische nieuwsbrief State Aid Weekly e-News.

[1] Op basis van historische wisselkoersen.

IP/16/2923