Mislukte Grondwetprojecten

Van de vele voorstellen die sinds 1815 zijn gedaan om de Grondwet te herzien, waren er ook veel niet succesvol. Soms betekende dat alleen uitstel, maar vaak ging een wijziging ook definitief niet door. Bekende mislukte Grondwetsprojecten waren onder meer: afschaffing van de Eerste Kamer, invoering van een correctief referendum, instelling van een aparte Grondwetkamer, invoering van een gekozen kabinetsformateur en de mogelijkheid van het weren van 'revolutionaire' Kamerleden.

Bij die mislukte voorstellen ging het zowel om voorstellen van de regering als om parlementaire initiatieven. In sommige gevallen sneuvelde een voorstel pas in de tweede lezing omdat er geen benodigde tweederde meerderheid was.

1. Regeringsvoorstellen

jaar	voorstel	resultaat	wanneer	bijzonderheden
2018	bepaling over de Nederlandse taal	ingetrokken		onvoldoende steun, geen grote noodzaak
2012	vermindering aantal Kamerleden	ingetrokken		ander kabinet
2007	benoeming burgemeester en CdK	ingetrokken		ander kabinet
2005	benoeming burgemeester en CdK	verworpen door Eerste Kamer, geen tweederde meerderheid	tweede lezing
2004	correctief referendum	verworpen in eerste lezing door Tweede Kamer
2000	benoeming burgemeester en CdK	ingetrokken, na aanvaarding door Tweede Kamer		op advies staatscommissie dualisme en lokale democratie nieuw voorstel
1999	invoering correctief referendum	verworpen door Eerste Kamer, geen tweederde meerderheid	tweede lezing
1999	regeling zelfstandige bestuursorganen	ingetrokken		noodzaak niet duidelijk
1999	modernisering regeling briefgeheim	ingetrokken, na aanvaarding door Tweede Kamer		voorstel kritisch ontvangen; bij intrekking werd instelling adviescommissie aangekondigd
1998	plicht tot regeling behandeling verzoekschriften	verworpen in eerste lezing Tweede Kamer
1995	mogelijkheid vervanging zwangere volksvertegenwoordigers	verworpen door Eerste Kamer, geen tweederde meerderheid	tweede lezing	in 2005 werd een aangepast voorstel wel aangenomen
1990	onderwijsartikel (mogelijkheid delegatie)	ingetrokken		geringe kans op resultaat
1987	modernisering artikelen over verdediging	verworpen door Tweede Kamer, geen tweederde meerderheid	tweede lezing	in 2000 werd een nieuw voorstel wel aangenomen
1981	enquêterecht voor Kamerminderheid	verworpen door Eerste Kamer	tweede lezing	in 1986 strandde een poging om dit via een initiatiefvoorstel te regelen
1981	verkiezing voorzitter Verenigde Vergadering	verworpen in eerste lezing door Eerste Kamer
1981	vierde bestuurslaag	ingetrokken		Eerste Kamer keerde zich hier al in een vroeg stadium tegen
1981	modernisering artikelen over verdediging	verworpen in eerste lezing door Eerste Kamer		in 1987 werd een nieuw voorstel wederom verworpen
1980	Tweede Kamervoorzitter ook voorzitter Verenigde Vergadering	verworpen in eerste lezing door Eerste Kamer		kabinet kwam spoedig met nieuw aangepast voorstel
1976	onderwijsartikel (mogelijkheid delegatie)	verworpen door Tweede Kamer		bezwaar tegen te grote vrijheid voor de 'gewone' wetgever
1976	Nederlanderschap en ingezetenschap	ingetrokken		vervangen door nieuw voorstel
1976	modernisering bepalingen grondrechten	ingetrokken		vervangen door nieuw voorstel
1971	verlaging leeftijd passief kiesrecht	verworpen in eerste lezing door Eerste Kamer		werd in 1972 alsnog gerealiseerd
1963	handhaving minimumleeftijd Eerste Kamer	verworpen in eerste lezing door Eerste Kamer		een afwijkende minimumleeftijd voor beide Kamers werd afgewezen
1956	voorkomen parlementloos tijdvak	verworpen door Eerste Kamer, geen tweederde meerderheid	tweede lezing
1955	verhoging leeftijd meerderjarigheid troonopvolger	ingetrokken
1955	verlaging leeftijdsgrens Tweede Kamer	ingetrokken
1952	handhaving minimumleeftijd Eerste Kamer	geen vervolg aan gegeven
1952	verlaging minimumleeftijd Tweede Kamer en Provinciale Staten	verworpen in eerste lezing door Eerste Kamer
1952	uitbreiding aantal leden Tweede Kamer	verworpen door Eerste Kamer, geen tweederde meerderheid	tweede lezing	in 1956 nieuw, aangepast voorstel, aangenomen
1952	uitbreiding aantal leden Eerste Kamer	verworpen in eerste lezing door Eerste Kamer		in 1956 nieuw, aangepast voorstel, aangenomen
1952	vastlegging nieuwe rechtsorde Koninkrijk	verworpen in eerste lezing door Eerste Kamer
1951	instelling Grondwetskamer	ingetrokken		na kritiek Tweede Kamer
1946	instelling Grondwetskamer	verworpen door Tweede Kamer, geen tweederde meerderheid	tweede lezing
1937	beperking parlementaire onschendbaarheid	verworpen door Tweede Kamer, geen tweederde meerderheid	tweede lezing
1937	mogelijkheid tot weren 'revolutionaire' Kamerleden	verworpen door Tweede Kamer, geen tweederde meerderheid	tweede lezing
1921	ander kiesstelsel Eerste Kamer, mogelijkheid ontbinding Provinciale Staten	verworpen in eerste lezing door Eerste Kamer		nieuw, aangepast voorstel in 1923 wel aangenomen

2. Initiatiefvoorstellen

jaar	indiener(s)	voorstel	resultaat	wanneer	bijzonderheden
2019	Van der Staaij/Herben	versterkte meerderheid wijziging EU-verdragen	verworpen door Eerste Kamer	eerste lezing
2019	Halsema/Van Gent	zorgplicht dierenwelzijn	ingetrokken
2018	Halsema/Sap/Van Tongeren	constitutionele toetsing	vervallen verklaard	tweede lezing	vervallen vanwege lange duur behandeling
2017	Fokke (PvdA)/ Voortman (GL)/ Schouw (D66), 2e lezing: Van Raak (SP)	Correctief referendum	verworpen door Tweede Kamer	tweede lezing
2016	Taverne (VVD)	procedure toetsing nationale wetten aan internationaal recht	verworpen door Tweede Kamer	eerste lezing
2005	Rehwinkel (PvdA)	kiesrecht niet-Nederlandse ingezetenen voor Prov. Staten	ingetrokken
2001	Rietkerk (CDA)	bepaling over veiligheid	ingetrokken
1997	Koekkoek (CDA) / Van Middelkoop (GPV)	bepaling over Nederlandse taal	verworpen door Tweede Kamer	eerste lezing
1986	Van der Burg (CDA) / Stoffelen (PvdA)	enquêterecht voor Kamerminderheid	verworpen door Eerste Kamer	eerste lezing
1977	Van der Sanden / Westerterp (KVP)	regeling verkiezing leden Europees Parlement	ingetrokken
1971	Westerterp (KVP) e.a.	mogelijkheid vervroeging Prinsjesdag	verworpen door Eerste Kamer	tweede lezing	werd in 1983 alsnog mogelijk
1971	Wiegel / Geurtsen (VVD)	verlaging leeftijd kiesrecht	verworpen door Tweede Kamer	eerste lezing	werd in 1972 alsnog gerealiseerd
1971	Van Thijn (PvdA) / Goudsmit (D66) / Aarden (PPR)	gekozen kabinetsformateur	ingetrokken		na verwerping eerste artikel
1936	Albarda (SDAP)	goedkeuring Staten-Generaal bij mobilisatie	ingetrokken
1922	Troelstra (SDAP)	afschaffing Eerste Kamer	verworpen Tweede Kamer	eerste lezing
1916	Troelstra (SDAP)	invoering algemeen kiesrecht, afschaffing Eerste Kamer, invoering referendum	ingetrokken
1916	Drucker (VDB)	hervorming Eerste Kamer, uitbreiding kiesrecht, invoering referendum	ingetrokken

Meer over