Kamer maakt van 'nee' een 'ja'

Drie jaar geleden verwierp het Nederlandse volk in een referendum de Europese grondwet. Maar de Tweede Kamer zal binnenkort het Verdrag van Lissabon alsnog ratificeren. In het gewijzigde verdrag zijn de symbolen van een federale staat geschrapt. Verder verschilt het verdrag nauwelijks van de oorspronkelijke grondwet.

Het is dus de vraag wat de parlementariërs heeft bewogen. SP-parlementariër Harry van Bommel vindt dat het Nederlandse volk opnieuw geraadpleegd had moeten worden: "Er wordt een spelletje gespeeld. De Nederlanders zeggen overtuigend nee. En dan ligt er nu een Lissabon Verdrag dat voor 95% hetzelfde is als de grondwet. En dan zegt de regering dat dit een compleet ander verdrag is. Maar ik denk dat er zoveel overeenkomsten zijn dat we de twee verdragen naast elkaar zouden moeten leggen, en het volk de kans bieden zijn mening te geven."  

Essentieel

Maar andere parlementariërs zien geen problemen. Zij vinden dat het verdrag in voldoende mate afwijkt van de grondwet. VVD'er Han ten Broeke zegt dat de veranderingen essentieel zijn: "Ook al zou er minder dan vijf procent veranderd zijn... jouw DNA verschilt maar voor twee procent van dat van een aap, maar het verschil is nog steeds fundamenteel."

Volgens Ten Broeke krijgen nationale parlementen nu voor het eerst een rol in Europa. Hij doelt op de zogeheten 'oranje kaart', die het merendeel van de parlementen het recht geeft een voorstel van de Europese Raad te verwerpen. De oranje kaart stond niet in de grondwet. Ook de regels voor uitbreiding zijn strenger geworden, zegt Ten Broeke: "Deze twee zaken weerspiegelen feitelijk de mening van de Nederlandse kiezers. Zij wilden meer van hun nationale identiteit terugzien in het Europese besluitvormingsproces, en zij willen niet dat Europese uitbreiding een rijdende trein is die niet tot stilstaan kan worden gebracht."

Gemengde gevoelens

Het Nederlandse volk krijgt dus meer te zeggen in Europa als het Verdrag van Lissabon van kracht wordt. Het verdrag lijkt een belangrijke stap op weg naar democratisering van de EU. Maar met het zetten van deze stap heeft de Nederlandse regering het meest democratische principe overboord gezet: het publiek de kans bieden in een referendum zijn mening te geven.

Dit laatste bezorgt Mariko Peters van Groen Links gemengde gevoelens. "Het is een bijzonder moment omdat we op het punt staan een nieuw verdrag over Europa te ratificeren. Tegelijkertijd is het een droevig moment omdat de democratie faalt."

Vorige week mislukte een laatste poging om een referendum over het verdrag te organiseren. De Tweede Kamer verwierp het plan. Slechts 42.000 Nederlandse burgers ondertekenden een petitie voor een referendum. De komende tijd zullen politici tijdens vier 'stadhuisontmoetingen' het verdrag uitleggen."