Roemenië
De hoofdstad van Roemenië, Boekarest, stond vroeger bekend als 'klein Parijs' vanwege zijn elegante en verfijnde karakter. In 1989 kwam na ruim twintig jaar een einde aan de dictatuur onder Nicolae Ceausescu. Sindsdien heeft het land de banden weer aangehaald met het deel van Europa dat zoveel invloed heeft gehad op het ontstaan van Roemenië (de naam en de taal zijn slechts twee van de meest voor de hand liggende connecties) en de ontwikkeling ervan. Toch heeft Roemenië ook veel van zijn Transsylvanische karakter behouden, en in de Karpatische bergen leven nog lynxen, beren, gemzen en steenbokken.
Belangrijke Roemenen in de cultuurgeschiedenis zijn de beeldhouwer Brancusi, de toneelschrijver Ionesco, de schrijver Mircea Eliade en de componist Enescu.
Toonaangevende figuren uit de Roemeense sportgeschiedenis zijn de stervoetballers Gheorghe Hagi en Georghe Popescu, de hardloopsters Gabriela Szabo en Doina Melinte, de roeister Georgeta Damian, de tennisser Ilie Nastase, de ritmische gymniaste Daniela Silivas en de turnster Nadia Comeneci. Bij de Spelen van 2008 won Constantina Tomescu de marathon. In 2012 werd goud behaald bij schieten en gymnastiek en in Rio 2016 werd het vrouwenschermteam Olympisch kampioen.
Roemenië is op 1 januari 2007 lid geworden van de EU.
Inhoudsopgave van deze pagina:
Roemenië heeft een instabiel politiek stelsel met veel kabinetswisselingen. Sinds 4 november 2019 is er een minderheidsregering onder leiding van de liberaal Ludovic Orban. Hij zal regeren tot nieuwe verkiezingen in 2020. Orban volgt de sociaaldemocraat en voormalig Europarlementariër Viorica Dancila op, tegen wie op 10 oktober 2019 een motie van wantrouwen werd aangenomen. De positie van de regering was al langere tijd verzwakt, omdat de liberale ALDE in de zomer van 2019 al de steun voor de coalitie had opgezegd.
In Roemenië zijn na het herstel van de democratie centrumrechtse (liberale) en socialistische kabinetten afwisselend aan de macht geweest. Ook het Verbond van de Hongaarse minderheid heeft regelmatig deel uitgemaakt van de coalitie. De scheiding tussen links en rechts is niet altijd duidelijk en nationalisme en traditionele waarden spelen een belangrijke rol in de Roemeense politiek. Vooral de sociaaldemocratische regeringen kregen te maken met diverse corruptieschandalen.
Roemenië is een parlementaire republiek, waarin de president staatshoofd en de premier regeringsleider is. De president wordt rechtstreeks gekozen voor een periode van vijf jaar (maximaal twee periodes). Als in de eerste ronde geen kandidaat een absolute meerderheid haalt, volgt een tweede ronde tussen de twee kandidaten met de meeste stemmen.
De president benoemt formeel de premier, maar daarbij is parlementaire steun voor de kandidaat essentieel. Een door de minister-president voorgedragen kabinet kan alleen aantreden na aanneming van een vertrouwensmotie. Het kabinet heeft de uitvoerende macht.
Het parlement bestaat uit twee Kamers: Camera Deputatilor (Kamer van Afgevaardigden) en Senat (Senaat). Het parlement is wetgevend lichaam. Het aantal parlementsleden hangt af van het aantal kiesgerechtigden. Sinds de verkiezingen in 2016 telt de Kamer 336 leden en de Senaat 137. Verkiezingen vinden iedere vier jaar plaats.
Beide 'Kamers' hebben dezelfde rechten. Wetsvoorstellen worden in Kamer en Senaat beoordeeld en eventueel geamendeerd. Steeds worden voorstellen heen en weer gezonden om het oordeel van de andere 'Kamer' te vragen. Als bij wetgeving Kamer en Senaat verschillend oordelen over een wetsvoorstel treedt één van beide 'Kamers' uiteindelijk op als beslissingsorgaan (Cameră decizională).
Er is een Constitutioneel Hof dat wetten kan toetsen aan de Grondwet. Opvallend is dat activiteiten van, in en betreffende het parlement buiten de jurisdictie van het Hof vallen. Hiermee kunnen kwesties als het wegsturen van de Senaat in 2012 of het ontslag van de ombudsman niet aan het Hof worden voorgelegd.
Kiesstelsel
In 2016 is voor de Kamer een nieuw kiesstelsel ingevoerd. 308 Kamerleden worden in districten op basis van evenredige vertegenwoordiging gekozen (1 afgevaardigde per 73.000 inwoners). Hier worden nog 18 vaste zetels voor nationale minderheden aan toegevoegd. Er is een kiesdrempel van circa vijf procent. Voor lijstverbindingen ligt de kiesdrempel tussen de acht en tien procent. Bijzonder is dat Roemenen woonachtig buiten Roemenië kunnen stemmen per e-mail.
De senatoren worden eveneens via evenredige vertegenwoordiging gekozen (1 afgevaardigde per 168.000 inwoners).
Partijen
In het parlement zijn twee grote en twee middelgrote blokken aanwezig, maar geregeld wisselen partijen van samenwerkingsverbond. Ter rechterzijde staat nu de PD-L (Partidul Democrat-Liberal, Liberaal-Democratische Partij), een conservatief-liberaal blok waarin PD (Partidul Democrat) en PLD (Partidul Liberal Democrat) zijn opgegaan. In 2012 vormden zij met een christendemocratische boerenpartij de ARD (Allianta Romania Dreapta, de Rechtse Roemeense Alliantie.
De eveneens liberale PNL (Partidul National Liberal, Nationaal-Liberale Partij) vormde in 2007-2008 met een deel van de PD de DA (Alianta Dreptate ti Adevăr, Alliantie voor Rechtvaardigheid en Waarheid).
In 2010 scheidden de linkervleugels van PD-L en PNR zich af. Zij verenigden zich in UNPR (Uniunea Natională pentru Progresul României, Nationale Unie voor Vooruitgang van Roemenië).
Ter linkerzijde staat de PSD (Partidul Social Democrat, Sociaaldemocratische Partij). De partij komt voort uit het FDSN (Frontul Democrat al Salvării Nationale, Nationaal Democratisch Reddingsfront) dat een belangrijke rol speelde bij het omverwerpen van het communistische bewind. Bij de verkiezingen van 1996 vormden PSD en PD de Uniunea Social-Democrată.
De PSD vormde bij de verkiezingen van 2008 een blok met PC (Partidul Conservator, Conservatieve Partij). De PC is sociaal-conservatief, gematigd nationalistisch en pro-Europees. Tot 2005 heette de partij PUR (Partidul Umanist Român, Humanistische Partij van Roemenië).
In 2012 nam links deel aan de verkiezingen met de USL Uniunea Social Liberala, de Sociaal-Liberale Unie). In 2016 was er een alliantie van liberalen en democraten (ALDE).
Een belangrijke rol is weggelegd voor UDMR (Uniunea Democrată Maghiară din România, Democratisch Verbond van Hongaren in Roemenië), de beweging van de grote Hongaarse minderheid in Roemenië. In het Verbond werken diverse stromingen samen. Ook andere nationale minderheden hebben vertegenwoordigers in het parlement.
Tot begin 21e eeuw speelden ook het centrumrechtse CDR (Conventia Democrată Română, Roemeense Democratische Conventie), PUNR (Partidul Unitătii Nationale a Românilor, Roemeense Nationale Eenheidspartij) en de conservatief-nationalistische PRM (Partidul România Mare, Groot-Roemenië Partij) een belangrijke rol.
jaar |
PSD PSD-PC |
USD |
PD-L |
CDR |
PD |
PNL- PD |
PNL |
PRM |
UDMR |
Ov. |
USR |
ALDE |
tot. |
verk. datum |
|
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1996 |
144 |
122 |
19 |
25 |
23 |
343 |
31 nov. |
||||||||
2000 |
155 |
31 |
84 |
27 |
18 |
345 |
26 nov. |
||||||||
2004 |
132 |
112 |
48 |
22 |
20 |
334 |
28 nov. |
||||||||
2008 |
114 |
115 |
65 |
22 |
18 |
334 |
30 nov. |
||||||||
USL |
ARD |
PP |
|||||||||||||
2012 |
273 |
56 |
47 |
18 |
18 |
412 |
9 dec. |
||||||||
PSD |
ALDE |
PMP |
|||||||||||||
2016 |
154 |
69 |
21 |
30 |
20 |
18 |
312 |
11 dec. |
naam |
periode |
kleur |
partijen |
belangrijke ministers |
---|---|---|---|---|
Ciorbea |
12 december 1996-30 maart 1998 |
grote coalitie |
CDR-UDMR-PSD |
BuZa: Severin 1997: Plesu |
Dejeu |
30 maart-17 april 1998 |
interim |
BuZa: Plesu |
|
Vasile |
17 april 1998-14 december 1999 |
grote coalitie |
CDR-UDMR-PSD |
BuZa: Plesu |
Athanasiu |
14-22 december 1999 |
interim |
BuZa: Plesu |
|
Isarescu |
22 december 1999-28 december 2000 |
centrum-rechts |
CDR-UDMR |
BuZa: Roman |
Nastase |
28 december 2000-21 december 2004 |
centrum-rechts |
PDS-PSD-PUR |
BuZa: Geoana |
Bejinariu |
21-29 december 2004 |
interim |
BuZa: Geoana |
|
Popescu- Tariceanu I |
29 december 2004-5 april 2007 |
cons.lib. |
PNL-PD-UDMR-PUR/PC |
BuZa: Ungureanu |
Popescu- Tariceanu II |
5 april 2007-22 december 2008 |
liberaal |
DA-UDMR |
BuZa: Cioroianu 2008: Comanescu |
Boc I |
22 december 2008-23 december 2009 |
paars |
PD-L-PSD |
BuZa: Diaconescu |
Boc II |
23 december 2009- 6 februari 2012 |
liberaal |
PD-L-UDMR |
BuZa: Baconschi 2012: |
Ungureanu |
6 februari - 7 mei 2012 |
interim |
BuZa: Diaconescu |
|
Ponta I |
7 mei 2012 - 21 december 2012 |
centrum-links |
PD-L-PSD |
BuZa: Marga |
Ponta II |
21 december 2012 - 5 maart 2014 |
centrum-links |
PSD-PNL-PC-UNPR |
BuZa: Colatean |
Ponta III |
5 maart 2014 - 10 november 2015 |
centrum-links |
PSD-PC-UNPR-UDMR |
BuZa: Colatean |
Sorin Campeanu |
10 november 2015 - 12 november 2015 |
centrum-links |
PSD-PC-UNPR-UDMR |
BuZa: Colatean |
Ciolos |
12 november 2015 - 4 januari 2017 |
centrum-links |
PSD-PC-UNPR-UDMR |
BuZa: Colatean |
Grindeanu |
4 januari 2017 - 21 juni 2017 |
centrum-links |
PSD-ALDE |
BuZa: Carmen Dan |
Tudose |
29 juni 2017 - 15 januari 2018 |
centrum-links |
PSD-ALDE |
BuZa: Carmen Dan |
Dancila |
18 januari 2018 - 4 november 2019 |
centrum-links |
PSD-ALDE |
BuZa: Melescanu |
Orban |
4 november 2019 - heden |
interim |
PNL |
BuZa: Aurescu |
aantal zetels in het |
32 van de 754 zetels |
---|---|
gastland Europese |
|
prominenten in |
Europese Commissie: |