Estland

Op dit moment wordt Estland geregeerd door een coalitie onder leiding van Kaja Kallas. Haar centrumrechtse Hervormingspartij regeert sinds 18 juli 2022 samen met de conservatief-liberale Isamaa en de sociaaldemocratische SDE. Deze coalitie kwam tot stand nadat Kallas eerst regeerde met de progressief-liberale partij Eesti Keskerakond, maar deze partij werd uit de toenmalige coalitie gezet.

Sinds Estlands onafhankelijkheid heeft het land voornamelijk meerderheidskabinetten gehad. Lange tijd werden deze kabinetten gevormd door centrumrechtse partijen, waarbij de Hervormingspartij ER en de centrumrechtse partij KE elkaar regelmatig afwisselden. Zo was KE aan het bewind van 1995 tot 1999, onder de premiers Tiit Vähi en Mart Siimann. Van 1999 tot 2002 was de conservatieve Mart Laar premier, waarna bijna vijftien jaar volgden waarin de Hervormingspartij ER aan de macht was. In deze perioden vormden de premiers Siim Kallas (2002-2003), Juhan Parts (2003-2005) en Andrus Ansip (2005-2014) centrumrechtse kabinetten, waarna Taavi Rõivas (2014-2016) aan het hoofd stond van een centrumlinks kabinet.

Estland is lid van de Europese Unie sinds 2004 en lid van de eurozone sinds 2011. Het land heeft zes Europarlementariërs en is een keer voorzitter geweest van de Raad, van juli tot december 2017. De voormalige premier Andrus Ansip is de Estse eurocommissaris. Hij is vicevoorzitter en is verantwoordelijk voor de digitale interne markt.

Staatsvorm, partijen en kiesstelsel

Estland is een republiek met een parlementair stelsel. De president wordt door het parlement voor vijf jaar gekozen (maximaal twee ambtstermijnen). Als na drie rondes geen kandidaat twee derde van de stemmen heeft gekregen, wordt de verkiezing overgenomen door een speciaal kiescollege (parlement en lokale bestuurders) dat moet kiezen tussen de twee kandidaten met de meeste stemmen. De minister-president is regeringsleider. Het kabinet dat hij leidt, heeft de uitvoerende macht en samen met het parlement oefent het kabinet de wetgevende macht uit. Het kabinet kan bij een stemming over een wetsvoorstel tevens de vertrouwensvraag voorleggen. Het parlement (Riigikogu) bestaat uit één Kamer en telt 101 leden, die iedere vier jaar worden gekozen.

Zowel de president, gerechtshoven en Hooggerechtshof als de Ombudsman kunnen wetten laten toetsen aan de Grondwet. Het Hooggerechtshof treedt dan op als constitutioneel hof. Het houden van referenda is mogelijk en dat gebeurde onder meer bij de vraag of Estland moest toetreden tot de EU.

Kiesstelsel

De 101 parlementsleden worden in twaalf districten gekozen, die afhankelijk van het aantal inwoners zes tot dertien afgevaardigden kiezen op basis van evenredige vertegenwoordiging. Restzetels worden op basis van de landelijke uitslag verdeeld. Er geldt een kiesdrempel van vijf procent.

Partijen

Sinds 2007 is de liberale ER (Eesti Reformierakond, Estse Hervormingspartij) de grootste partij. Een populistischer, sociaal-liberale partij is Eesti Keskerakond (Estse Centrumpartij). Beide partijen zijn aangesloten bij de Europese Liberalen en Democraten.

Verwant aan de Europese christendemocraten, maar tevens conservatief-liberaal is Isamaa (voorheen IRL - Isamaa ja Res Publica Liit, Unie van Pro Patria en Res Publica). Deze partij ontstond in 2006 door een fusie van ERP (Erakond Res Publica, Partij 'Res Publica') en de meer conservatieve Pro Patria of Vaderlandsunie.

Aan de centrumrechtse zijde staat ook de kleine boerenpartij ERL of (Eestimaa Rahvaliit (Volksunie van Estland), die in 2003-2007 vertegenwoordigd was in centrumrechtse kabinetten. In 2014 werd een nieuwe populistisch-conservatieve partij gevormd, Eesti Vabaerakond (Estse Vrije Partij). In 2019 kwam EKRE (Eesti Konservatiivne Rahvaerakond, Conservatieve Estse Volkspartij), een rechts-nationalistische partij sterk op.

Ter linkerzijde staat de sociaaldemocratische SDE (Sotsiaaldemokraatlik Erakond). De partij kwam in 1999 voort uit Mõõdukad (de 'gematigden') en de rechtsere Rahvaerakond (Volkspartij). Bij de verkiezingen van 2007 kwamen voor het eerst 'de groenen' (EER, Erakond Eestimaa Rohelised) in het parlement.

In 1995 werd voor de verkiezingen KMÜ gevormd (Koonderakond ja Maarahva Ühendus), het verbond van onder meer de centrumrechtse Estse Centrumpartij (EK), EME (Eesti Maarahva Erakond, Estse Boerenpartij) en drie kleinere partijen. Die combinatie werd toen de grootste fractie in het parlement.