Gemeentepolitiek als kweekvijver
Er zijn veel voorbeelden van landelijk bekende politici die hun eerste politieke schreden in de gemeenteraad hebben gezet. Veel Kamerleden en ministers zijn ooit gemeenteraadslid of wethouder geweest, en sommigen wisten het Kamerlidmaatschap zelfs te combineren met de gemeentepolitiek of het burgemeesterschap.
In de jaren zestig van de vorige eeuw zaten de burgemeesters van Amsterdam (Van Hall) en van Rotterdam (Thomassen) samen in de Eerste Kamer. Nog opmerkelijker was dat ook in de Tweede Kamer diverse burgemeesters zaten. Ook de omgekeerde weg komt voor: een overstap van de landelijke naar de gemeentelijke politiek.
Inhoudsopgave van deze pagina:
Veel nationaal bekende politici zijn hun politieke carrière in lokale gemeenteraden begonnen. Vanuit verschillende dorpen en steden, verspreid door heel Nederland, maakten zij de sprong naar het Binnenhof. Zo was oud minister-president Dirk de Geer (CHU) in het begin van de twintigste eeuw nog actief als gemeenteraadslid in Rotterdam, terwijl hij in de jaren dertig van die eeuw al tien jaar Tweede Kamerlid was geweest, drie verschillende ministersposten had bekleed en zich opmaakte voor het premierschap.
In de huidige Tweede Kamer zitten 74 oud-gemeenteraadsleden en vijftien oud-wethouders. Tot de bekendste horen SP-leider Lilian Marijnissen (Oss) en PVV-leider Geert Wilders (Utrecht).
Ook van de nieuwbakken Kamerleden die na de verkiezingen van 2021 hun intrede in de Kamer deden, heeft een groot gedeelte een achtergrond in de gemeentepolitiek.
Zo was VVD'er Ulysse Ellian eerder fractievoorzitter van de VVD in de gemeenteraad van Almere, en waren ook VVD'ers Queeny Rajkowski, Ingrid Michon-Derkzen en Thom van Campen lid van een gemeenteraad. CDA'er Inge van Dijk was eerder gemeenteraadslid in Gemert-Bakel, en jongste Kamerlid Habtamu de Hoop (PvdA) was lid van de gemeenteraad Súdwest-Fryslan voordat hij aantrad als Kamerlid. Hanneke van der Werf was de afgelopen jaren fractievoorzitter van D66 in de Haagse gemeenteraad en ook D66'er Alexander Hammelburg verruilde zijn plek in de gemeenteraad van Amsterdam voor het Binnenhof. Daarnaast waren onder andere PvdA'er Barbara Kathmann, D66'er Kiki Hagen en VVD'ers Fahid Minhas en Hatte van der Woude wethouders alvorens ze op 31 maart 2021 aantraden als Kamerlid.
Dit is een verkorte versie, neem contact op met de redactie van PDC voor een volledig overzicht van Kamerleden met ervaring in het lokaal bestuur.
Tot het begin van de jaren zeventig van de twintigste eeuw werd het Tweede Kamerlidmaatschap frequent gecombineerd met de functie van wethouder. Zo was CDA'er Teun Tolman gelijktijdig Tweede Kamerlid en wethouder in Weststellingwerf en combineerde Boerenpartij-Kamerlid Evert Harmsen zijn functie met het wethouderschap in Apeldoorn.
Karen Gerbrands van de PVV zat tot eind 2018 als enige Tweede Kamerlid ook nog in de gemeenteraad (Den Haag). Tweede Kamerleden die in een recent verleden hun zetel combineerden met een plek in de gemeenteraad waren onder anderen: Malik Azmani (VVD) in Ommen, Machiel de Graaf (PVV) in Den Haag en Ard van der Steur (VVD) in Teylingen.
Dit is een verkorte versie, neem contact op met de redactie van PDC voor een volledig overzicht van Kamerleden met ervaring in het lokaal bestuur.
De combinatie Kamerlid-wethouder of Kamerlid-burgemeester komt nu (nauwelijks) nog voor. De laatste actieve burgemeester in de Tweede Kamer was Martin Zijlstra (PvdA), maar dat was slechts twee maanden in afwachting van gemeentelijke herindeling. Bekender was Maarten Schakel (ARP/CDA) die het Kamerlidmaatschap zeventien jaar combineerde met het burgemeesterschap van drie gemeenten in de Alblasserwaard.
Eerder waren de Tweede Kamerleden Albert van den Bosch (Zaltbommel), Alexander Pechtold (Wageningen), Magda Berndsen (onder meer Beverwijk) en Pieter Litjens (Aalsmeer) burgemeester voor hun lidmaatschap.
Dit is een verkorte versie, neem contact op met de redactie van PDC voor een historisch overzicht van de combinatie Kamerlid-wethouder of Kamerlid-burgemeester.
Niet alleen de overstap van lokale politiek naar nationale politiek wordt dikwijls gemaakt; ook de omgekeerde weg wordt regelmatig bewandeld. Diverse politici die eerst actief waren in de landelijke politiek mengden zich na hun Haagse loopbaan in de gemeentepolitiek. Zo ging PvdA-Kamerlid Rob Oudkerk na zijn periode in de Tweede Kamer aan de slag in de gemeentepolitiek. Hij werd wethouder van werk, educatie en jeugd in Amsterdam.
Recentelijk lijkt de 'omgekeerde weg' vaker voor te komen. Recente bekende voorbeelden van politici die na hun positie in de landelijke politiek lid van de gemeenteraad werden zijn Mark Verheijen (Venlo), Mat Herben (Montfoort), Remco Bosma (Noordoostpolder) en Lutz Jacobi (Leeuwarden). Regelmatig werden oud-Kamerleden verder wethouder. Recente voorbeelden daarvan zijn Fatma Koser Kaya (Amersfoort), Linda Voortman (Utrecht), Liesbeth van Tongeren (Den Haag) en Sharon Dijksma (Amsterdam).
Dit is een verkorte versie, neem contact op met de redactie van PDC voor een historisch overzicht van de combinatie Kamerlid-wethouder of Kamerlid-burgemeester.
Meer over
Bent u als journalist of wetenschapper op zoek naar statistische gegevens over personen uit het biografisch archief, bijvoorbeeld gemiddelde leeftijd, ervaring, herkomst, beroep, m/v of zittingsduur? De redactie van PDC kan deze gegevens onder voorwaarden beschikbaar stellen voor wetenschappelijk onderzoek en journalistieke publicaties. Neem voor meer informatie contact op.
Op bovenstaande tekst en gegevens zijn auteursrechten van PDC van toepassing; overname, in welke vorm dan ook, is zonder expliciete goedkeuring niet toegestaan. Ook de afbeeldingen zijn niet rechtenvrij.